Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1961

X. De Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs

Het advies voor de toekenning van de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs voor de periode 1960/61 is als vertrouwelijke mededeling afgedrukt in de beschrijvingsbrief:

De Commissie heeft met meerderheid van stemmen besloten te adviseren de prijs toe te kennen aan Bert Schierbeek als erkenning van zijn schrijverschap en letterkundige verdiensten; ter aanmoediging ook,

[p. 174]

om na het voltooien van zijn vijfdelig handwerk verder te gaan in de richting waarin zijn onderzoekend scheppen zich bewogen heeft.

Van Schierbeek kan men zeggen, dat hij rondgaat als in een boomgaard en de vruchten van de taal plukt. Het gaat hem om de woorden die groeien aan de menselijke stem, klankomschreven betekenissen zoals hij zegt. Wat hij schrijft is niet in zinsdelen maar in ademeenheden ontworpen, is niet bedoeld voor het oog dat letters leest maar voor het oor dat luistert.

Met stijlmiddelen uit onze tijd wordt een vrijwel vergeten traditie nieuw leven ingeblazen, nl. die waarin sprake is van taal als mededeling van leven, als openbaring van bestaan in haast lichamelijke zin; het is ontvangenis door het oor, zingeving door de stem, waarbij hartslag en adem de woorden opnemen en pas vervolgens het wikkende wegende brein begrijpend ingrijpt. Zo gaat Schierbeek terug tot de wortels van spraak, spreuk en sproke, vóór de vertakking in proza of poëzie.

Het letterkundig belang van deze experimenten en de ermee bereikte leesresultaten wettigen grote waardering.

Dit advies geeft aanleiding tot een levendige discussie. De heer Van Bolhuis ontwikkelt een aantal ernstige bezwaren, zowel tegen het proza van de ter bekroning voorgedragen candidaat, waardoor de gehele Nederlandse taal ontworteld dreigt te worden, als tegen het advies in formeel en materieël opzicht. De heer Meyers bestrijdt enkele argumenten van de vorige spreker en ontvouwt daarbij tevens zijn eigen opvattingen van Bert Schierbeek's schrijverschap, dat hij desgevraagd wel voor bekroning in aanmerking vindt komen. De heer De Goede vraagt naar de betekenis van bepaalde in het advies gebruikte termen, zoals ‘ontvangenis door het oor’. De heer Van der Veen merkt op, dat de Commissie zich hier heeft laten inspireren door Schierbeek zelf. De secretaris wijst voor de oorsprong van het beeld op de middeleeuwse voorstelling van de Ontvangenis van Christus (het ‘Woord’) door Maria's oor. De heer Boasson acht het advies voor ‘gewone’ mensen al te onduidelijk en trouwens ook niet exclusief op Schierbeek's kunst van toepassing. De heer Idenburg (P.J.) merkt op, dat er blijkbaar verschillende candidaten zijn geweest. Afgezien van de vraag of men dit soort kunst wil aanmoedigen en of Schierbeek daarvan de representant is, zou spr. gaarne weten, of het bestuur nader heeft geinformeerd naar de tegencandidaat. De voorz. antwoordt, dat het geen zin

[p. 175]

heeft, vertrouwelijke mededelingen in deze vergadering te brengen. De jaarvergadering is immers niet bevoegd een ander te bekronen, ze kon alleen de prijs aan Schierbeek al of niet toekennen. Nadat de voorzitter de vraag van Mevr. Van Lokhorst naar de leden der Commissie heeft beantwoord, pleit de heer Stuiveling voor toekenning van de prijs aan Schierbeek, onafhankelijk van het advies, dat hij met zijn vage, hoogdravende en voor meer dan één of géén uitleg vatbare formules ongeschikt acht ter voorlichting van een ruimer publiek. Intussen acht hij Schierbeek als de enige in ons land, die experimenteel proza schrijft en tevens ook in conventionele taal voortreffelijk is, voor bekroning alleszins in aanmerking te komen. Hij stelt daarom voor tweemaal te stemmen. 1. Over de toekenning van de prijs aan Schierbeek, 2. over de motivering. Nadat nog verscheiden leden gelegenheid hebben gekregen hun mening kenbaar te maken, wordt besloten het eerste voorstel in stemming te brengen en het tweede met het oog op het vergevorderde uur naar de middagbijeenkomst te verschuiven. Het resultaat is, dat de prijs met 36 stemmen vóór, 10 tegen en 11 onthoudingen aan Schierbeek wordt toegekend.

Na het noenmaal in Restaurant Van der Heijden heropent de voorzitter te 2.15 uur de vergadering. Zodra het advies voor de Van der Hoogtprijs weer aan de orde is gesteld, dient de heer Meertens een motie in, die na enige discussie met een kleine correctie met één stem tegen wordt aangenomen. Deze motie luidde: ‘De vergadering spreekt haar ongenoegen uit over de duisterheid van het advies tot toekenning van de Van der Hoogt-prijs en verzoekt het bestuur er aandacht aan te wijden, dat de leden door de betrokken adviescommissie in de toekomst uitvoeriger en duidelijker worden voorgelicht.’