Jaarboek van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, 1843

[p. 79]

Bijlage (zie bladz. 54).

De Commissie benoemd tot de oprigting van een Gedenkteeken ter eere van den Hoogleeraar van der Palm, acht zich verpligt aan deze Vergadering de uitkomsten van hare werkzaamheden mede te deelen, als een vervolg op haar Rapport van het voorgaande jaar, geplaatst in de Handelingen der jaarlijksche algemeene Vergadering dezer Maatschappij, gehouden den 16 Junij 1842, bl. 63-70. In de genoemde Vergadering werd dit Rapport, punt voor punt, in omvraag gebragt en goedgekeurd, en werd aan de Commissie alles, dat tot de uitvoering van hetzelve betrekking had, opgedragen. In de Resumtie-Vergadering verzocht de Commissie de toevoeging zoo van den Secretaris als van den Penningmeester der Maatschappij, ten einde haar in de onderscheidene en zoo uiteenloopende werkzaamheden behulpzaam te zijn; die deze taak welwillend op zich namen, en onzen dank verdienen voor de wijze, waarop zij hunnen veelvulvuldigen arbeid hebben verrigt.

De eerste werkzaamheden der Commissie hadden betrekking tot alles, wat gevorderd werd, om op eene kiesche en betamelijke wijze de deelneming in het edel plan der Maatschappij bij de Regering en de Natie te bevorderen, en de uitvoering daarvan op eene voor de nagedachtenis van van der Palm vereerende wijze mogelijk te maken. Het zal voor Uwen eerbied, bewondering en hoogachting

[p. 80]

voor den grooten man streelend zijn te vernemen, dat wij in deze onze pogingen gelukkig geslaagd zijn, en dat onze brieven aan verschillende hooge Personen, aan de Leden der Maatschappij en eenige Predikanten toegezonden, vereerend en allezins voldoende zijn beantwoord; zoodat reeds nu de uitvoering van het Besluit gewaarborgd is, en de oprigting van het Gedenkteeken onbelemmerd kan plaats hebben.

De tot op dezen dag daarvoor ontvangene bijdragen beloopen de som van ƒ 3880,35. De Beschermheer der Maatschappij, Zijne Majesteit Koning Willem Frederik Graaf van Nassau en Zijne Majesteit Koning Willem II, hebben elk daarvoor ƒ 500, en Zijne K.H. de Prins van Oranje en Prins Frederik der Nederlanden elk ƒ 200 toegezonden, met begeleidende brieven, waarin de Vorstelijke hoogachting voor de onderscheidene verdiensten van van der Palm staat uitgedrukt. Eene der beroemdste geleerde Maatschappijen, het Teijler's Genootschap, heeft ons daarvoor ƒ 100 doen toekomen. Indien wij in dit Rapport alle de namen mogten vermelden van hen, die met dankbaarheid de verdiensten van van der Palm door hunne deelneming hebben erkend, Gij zoudt daaronder de mannen vinden, waarop ons Vaderland, om hunnen wel verdienden rang en geleerdheid prijs stelt. Doch niet alleen hebben de Edelen en Aanzienlijken, maar zelfs de armen naar de wereld tot vereering van van der Palm ook het hunne willen bijdragen; en het zal U voorzeker treffen te vernemen, dat de Graaf van den Bosch ons de som van ƒ 170 heeft toegezonden, die de bewoners van Frederiks-Oord voor het Gedenkteeken van den man, die ook zoo gaarne het Evangelium aan de armen verkondigde, hebben bij elkander gebragt. - Eindelijk strekt niet alleen de bijeengebragte som ons ten bewijze, hoezeer men van verschillende zijden het plan der Maatschappij heeft goedgekeurd, en dat

[p. 81]

zij in het gezigtspunt, waaruit zij van der Palm's verdiensten wilde beschouwd hebben, niet heeft misgetast; maar de wijze, waarop men die deelneming betoond heeft, en vele regelen, die haar vergezellen, zullen, zoolang zij in de Archieven der Maatschappij bewaard worden, niet minder dan het marmeren Gedenkteeken aan het nageslacht kunnen toonen, dat de tijdgenooten niet altoos ondankbaar ware grootheid voorbijzien, en de waardij van van der Palm hebben ingezien en erkend. Deze erkenning, aan de Maatschappij thans zoo zeer gebleken, is voor haar in dezen tijd geen onverschillig verschijnsel, maar veeleer eene rijke stof tot vreugde, en zij voorspelt wat goeds voor het vervolg; daar zij een treffend bewijs oplevert, hoezeer men de verspreiding van verlichte Godsdienstkennis, den luister onzer Vaderlandsche Letterkunde, en de talenten van eenen uitstekenden Redenaar en oorspronkelijken klassieken Schrijver op prijs stelt, en hoogachting bezit voor geleerdheid, fijnen smaak en edele beschaving.

De ontvangene gelden hebben wij grootendeels op de voordeeligste manier belegd, zoo lang er nog geene uitgaven noodig waren.

Zoodra de Commissie van de uitvoerbaarheid van het plan verzekerd was, heeft zij den Heer Royer verzocht, het borstbeeld van het uitgezochtste en voortreffelijkste marmer te vervaardigen; en het is haar aangenaam te kunnen berigten, dat zij in de maand Januarij het model-borstbeeld reeds heeft mogen bezigtigen, hetwelk haar zoowel door de gelijkenis en de stoute uitvoering als door de herinnering aan den ontslapene getroffen heeft; en dit te meer, daar de kunstenaar slechts naar eene schilderij en een klein relief-portrait had kunnen werken. In eene der laatste maanden van dit jaar zal het geheele gedenkteeken kunnen gereed zijn en gezet in de St. Pieters-kerk, op de vroeger be-

[p. 82]

paalde plaats, die HH. Kerkvoogden daarvoor op eene officiëele wijze hebben afgestaan.

Maar er is één punt, waarop de Commissie, in het belang der zaak, moet terugkomen. De jaarlijksche Vergagadering heeft besloten, dat wat het opschrift op het Gedenkteeken te plaatsen betreft, aan de Latijnsche taal de voorkeur zoude gegeven worden; en zij heeft daarvoor gekozen den naam met de vermelding van tijd en plaats van geboorte en overlijden. De Commissie verlangt daarin geene verandering, doch acht eene eenvoudige uitbreiding van het opschrift gewenscht en noodzakelijk. Indien het opschrift op deze wijze op den cippus geplaatst wordt, dan zal het noch aan den vreemdeling noch aan de Nakomelingschap blijken, door wien dit Gedenkteeken is opgerigt; en beiden zullen in onzekerheid zijn, of het door de betrekkingen van den overledene, of eenige vrienden, of door de Hoogeschool, of eenige andere bijzondere stichting is opgerigt. Deze geschiedkundige onzekerheid betreffende de oprigting van het Gedenkteeken acht de Commissie niet wenschelijk, onbestaanbaar met de bedoeling der Maatschappij, en minder voegzaam na de deelneming, ons van zoo vele zijden betoond. Daarenboven pleit voor onze meening de Geschiedenis der voortreffelijkste Gedenkteekenen der Ouden en van lateren tijd, waarop de opschriften zoodanig zijn ingerigt, dat daaruit blijkt, door wie zij ontworpen, bekostigd en als openbaar blijk van hulde opgerigt zijn. Door deze onderscheidene redenen gedrongen, heeft de Commissie gemeend aan deze Vergadering het volgende opschrift te moeten voorstellen, dat zich, volgens hare meening, door eenvoudigheid en kortheid aanbeveelt, en uitdrukt, naar het voorbeeld van den klassieken tijd, hetgene waaromtrent men niet in het onzekere mag verkeeren.

[p. 83]

JOHANNES HENRICUS VAN DER PALM.

Societas Liter. Neerl.
Aere Gentis Regiae et Civium collato
L.M.P.

Wij eindigen ons Verslag met de betuiging, dat wij gaarne alle zorgen zullen blijven besteden aan de verdere volvoering der vereerende taak, ons zoo welwillend door deze Vergadering opgedragen.

Leiden, 5 Mei 1843.

Namens de Commissie,
A.H. van der BOON MESCH.