Hollands Maandblad. Jaargang 2011 (758-769)

[p. 22]

Er zit nog een oudje in de tuin
door Frans Pointl

Het was die eerste oktober negentienvijfenzestig een prachtige dag geweest. Twintig graden in de zon, die scheen alsof het plotseling weer lente was geworden. In de tuin van het honderddertig zielen tellende verpleeghuis hadden veel ouderen gezeten.

Op de avond van diezelfde dag liepen in een van de lange gangen twee artsen, de vijfenvijftigjarige dokter Beem, verpleeghuisarts, en Jim Rinon de achtentwintigjarige verpleeghuisarts in opleiding. Rinon was van Surinaamse afkomst.

Dokter Beem werkte, evenals Jim, vier dagen per week. De overige dagen werkte er de vrouwelijke arts, dokter Pinder, een lange grijze dame van even in de zestig.

Het was een drukke dag voor beide artsen geweest, daarom hadden ze besloten tot half negen 's avonds aanwezig te zijn. Het was stil op de gang, het personeel was druk doende in de grote slaapzalen.

Een schoonmaakster, haar mantel over haar arm, snelde hen tegemoet. Vlak voor Beem bleef ze staan.

‘Dokter! Er zit nog een oudje in de tuin, ze is in slaap gevallen. Ik had haar wel naar binnen kunnen rijden maar ik moet mijn bus halen.’

‘Wij halen haar wel even op,’ zei Beem en keek op zijn horloge; kwart over acht.

‘Hoe kan dat nu?’ vroeg Jim.

‘Ik denk dat ze in hun haast vergeten zijn die vrouw naar binnen te brengen. Maar ze zouden haar toch bij het warme eten gemist moeten hebben?’

Beiden liepen de kille, al bijna donkere tuin in.

In een rolstoel hing een kleine gedaante in een grijze jurk voorover.

Beem zag het meteen; ze was dood. Hij tilde haar hoofd iets omhoog en sloot met een snelle beweging van zijn rechterhand haar ogen. Haar voorhoofd voelde koud aan, onderkoeling wist Beem.

Hij wendde zich tot Jim. ‘Dood,’ zei hij.

Om half vijf werden de bewoners uit de tuin gehaald omdat er om vijf uur warm werd gegeten.

Mevrouw Meuleman die zo aardig kon vertellen, dacht Beem. Hij herinnerde zich dat hij haar onlangs digitalispoeders had voorgeschreven.

‘Kom op Jim, als de gesmeerde bliksem naar haar kamer, de rigor mortis is al ingetreden.’

Beem holde met de rolstoel de gang door. Ze namen de lift die gelukkig leeg was. Toen de liftdeuren zich op de derde verdieping openden, keek Beem snel naar links en naar rechts; de gang was verlaten. Hij wist waar haar kamer was. Er waren maar vijf eenpersoonskamers.

In het kamertje gekomen - meer een monnikscel - keek Jim Beem vragend aan.

[p. 23]

Met een fluitend geluid blies Beem de adem door zijn mond uit.

‘Dit is een grof geval van nalatigheid van de kant van het verpleeghuis. Als dit bekend raakt, krijgen we de Inspecteur van de Volksgezondheid op ons dak, we houden het dus onder ons.’

‘Wwa... wwwa... no... noteren we dan als doodsoorzaak?’ stotterde Jim.

‘Niet in paniek raken,’ zei Beem. Hij keek even op de kaart die aan de binnenkant van de deur was bevestigd.

‘Mevrouw Annette Meuleman, geboren vier november achttientachtig is, rustend op bed op één oktober negentienvijfenzestig om circa zeven uur 's avonds overleden, doodsoorzaak myocardiale degeneratie. Dat schrijven we in ons dagrapport. Dit valt onder beroepsgeheim, mondje dicht dus.’

‘Dokter Beem...,’ klonk Jims diepe stemgeluid aarzelend, ‘God wil dat we altijd de waarheid spreken.’

[p. 24]

‘Laat iets wat niet bestaat er alsjeblieft buiten,’ reageerde Beem korzelig.

Die heeft nota bene een artsenbul maar is zo naïef als een kind, dacht hij met plotselinge vertedering.

‘We tillen haar op en leggen haar op bed, kom op Jim, één twee drie!’ Het kleine geheel verstijfde lichaam bevond zich nog steeds in zittende houding.

‘Om achterdocht te vermijden moeten we haar even rechtbuigen.’

‘Dit alles geeft me geen prettig gevoel, dokter Beem,’ zei Jim schor.

‘Geen tijd voor sentimenten Jim.’

Beem pakte haar linkerbeen en boog het recht. Met een droog knappend geluid brak de knie.

Een dikke oude boomtak die je breekt, dacht Jim.

Daarna forceerde Beem het hoofd omhoog, weer een krak.

‘Jim breek jij de andere knie.’

Jim gehoorzaamde, zijn handen trilden, zweet parelde op zijn voorhoofd. Krak, klonk het weer.

‘Nu moeten we het bekken nog recht krijgen, help me Jim, nu moeten we even kracht zetten.’

Een heftig knappend geluid weerklonk.

De kleine gedaante lag nu ruggelings op het bed, in haar hals een paarse bloeduitstorting.

‘Zo, die is weer netjes recht,’ constateerde Beem.

Er werd aangeklopt, een verzorgster kwam binnen. Verbaasd keek ze naar de beide artsen.

‘We zijn net binnen,’ zei Beem. ‘We wilden controleren hoe het met mevrouw Meuleman is na haar recente hartaanval. Zojuist hebben we geconstateerd dat ze ongeveer anderhalf uur geleden is overleden.’

‘O wat erg, moet ik nu...’

‘Je moet niks, ga maar weg, we zijn in bespreking,’ onderbrak Beem haar.

Hij dacht aan zijn lege huis. Alles had Tanja meegenomen, geen kopje, mes, vork, pannetje, niets had ze achtergelaten. Zelfs geen stoel, zijn bed was weg. Het serpent had een oude slaapzak op de grond laten liggen, dat was goed genoeg voor hem.

Ze was verkwistend. Hij was genoodzaakt de goedkoopste auto aan te schaffen, een Moskvitch, een Russisch bakbeest dat zwaar stuurde. Ze had geen rijbewijs, anders was hij die auto ook kwijtgeraakt. Maar nu was er vrijheid.

Twintig jaar lang had die pathologische querulante zijn leven verziekt. Versmeten jaren. De eindeloze concessies die hij had gedaan om de lieve vrede te bewaren! Hij vervloekte zijn lafheid.

Hun eerste huwelijksjaar was redelijk geweest. Na Peters geboorte was het tussen Tanja en hem snel bergafwaarts gegaan. Toen openbaarde haar ware aard zich.

‘Mama heeft een ander,’ had zijn zoon verteld.

‘Leuk voor mama, een ramp voor die ander,’ had hij gereageerd. Johnny zijn tweejarig kleinzoontje zat in een hoge kinderstoel te krijsen. Grootvader was hij! Hij voelde geen enkele affiniteit met dat roodharige jochie.

In de spiegel gaf hij zichzelf hooguit vijfenveertig. Tijd die jeugd opbouwt en ouderen afbreekt, dacht hij verbitterd.

Jammer dat Peter, die enig kind was, niet had willen studeren. Hij was gesprekstelegrafist geworden op het hoofdkantoor van de ptt op de dam.

‘Dokter Beem?’ Hij schrok van Jims zware stem.

[p. 25]

‘Onlangs las ik in een boek ongeveer deze zin: een dode is een ding waarvan wij ons zo snel mogelijk willen ontdoen.’

‘Aardig geformuleerd,’ zei Beem.

Jim was op de enige stoel in het kamertje gaan zitten. Beem zat op de rand van het bed, zijn rug naar het lijk.

‘Weet je Jim, Annette Meuleman verloor haar ouders aan tbc toen ze zes jaar was. Ze werd ondergebracht in het Maagdenhuis aan het Spui waar ze door de nonnen werd verzorgd en onderwezen. Lach niet, mevrouw Meuleman zei: “Er werd vooral aandacht besteed aan naailessen.”’

De nonnen bewaakten de maagdelijkheid van de weesmeisjes zoals de thesaurier de schatkist. Zonder begeleiding van de nonnen kwamen de meisjes zelfs niet op straat.

Toen Meuleman twintig was, mocht ze eruit, kwam te werken voor een katholiek artsenechtpaar waar ze voor hun twee kinderen zorgde. Die baan hadden de nonnen voor haar bekokstoofd. Later is ze met een politieagent getrouwd.’

‘Dat heeft u allemaal goed onthouden.’ Er klonk bewondering door in Jims stem.

‘Ons vak bestaat vooral uit onthouden.’

‘En ze is katholiek gebleven,’ zei Jim wijzend op het grote houten kruis boven de kamerdeur.

In Jims nabijheid stroomde Beem vol energie, nieuw en spannend. Thuisgekomen zag hij hem nog steeds: kleine rechte neus, volle zinnelijke lippen, kleine hagelwitte tanden die allemaal een klein stukje uiteen stonden. Een fietsenstalling maar wel een schitterende, dacht hij.

Jim toonde te veel medeleven met de meestal krakkemikkige bewoners. Hij zou moeten leren afstand te nemen. Sloot je de deur van het verpleeghuis achter je, dan moest je ze uit je hoofd zetten. Ondanks Jims meestal rake diagnoses betwijfelde Beem of hij een goede verpleeghuisarts zou worden. In zijn auto heftig op zijn rem trappend voor een rood stoplicht, zei hij hardop tegen zichzelf: ‘Jim wordt de beste verpleeghuisarts ooit, daar zal ik voor zorgen.’

Hij had een doel voor ogen.