Hollands Maandblad. Jaargang 2001 (638-649)

[p. 15]

Jeunesse dorée
door Pieter Waterdrinker

Op een decemberavond liep Lev Boenin de hal in van het Wit-Rusland Station te Moskou. Binnen rook het naar zweet en uien. Buiten vielen de sneeuwvlokken fonkelend naar beneden. Wanneer een windvlaag een hap uit de ebbenhouten hemel wegsloeg, gaf dat in het licht van de lantaarnpalen een machtig schouwspel. Alsof de vlokken dansten op wilde muziek in de hoofden van de mensen die zich in het donker huiswaarts spoedden.

Lev Boenin was geen familie van de gelijknamige schrijver, en wie zijn magere en pokdalige gestalte zag staan in de stationshal, zou ook nooit op die gedachte zijn gekomen. Verdomme, waar is dat vod? dacht Lev, terwijl hij het biljet van twintig dollar voelde knisperen in zijn broekzak. Hij had haar de week daarvoor gezien, toen hij hier was voor een geheel andere kwestie. De reizigers stoven als insecten langs hem heen. Op de vloer lagen plassen dooiwater, net ronde zilveren platen. ‘Trein nummer zes naar Minsk vertrekt over drie minuten!’ galmde een hysterische vrouwenstem oor de hal. ‘Herhaling: trein nummer zes naar...’

Aan dat twintig-dollarbiljet zat nog een aardige historie vast. De vorige dag was het op de luchthaven van Berlijn omgewisseld tegen degelijke Duitse Marken; vier uur lang had het vervolgens vertoefd in de binnenzak van een handelsman uit Hamburg, gevat in een klemmetje als onderdeel van een imposante stapel dollarbiljetten. Direct na aankomst in Moskou was deze begonnen de valuta te spenderen. Aan een taxi, aan een fooi voor de portier, aan een glas futloos bocht beneden in de hotelbar, aan een pizza en aan een smakelijke kroes Duits bier in een nabijgelegen restaurantje, waar de kerstballen voor de ramen als juwelen oplichtten. En vervolgens aan een meisje dat even later kuis bij zijn kamer aanklopte.

Dat meisje was Tanja, een nichtje van Lev, een gratenpakhuisje met schelvisogen dat sinds drie maanden bij hem en zijn vrouw Olga inwoonde. Ze kwam uit Toela, lag de hele dag met sigaretten en tijdschriften op bed, en Lev kon zich niet voorstellen dat een vent ... Ze gaf hem een deel van de opbrengst, dat was de deal, en verder ... Ooit was dat dollarbiljet gedrukt in Amerika, en de vraag ‘waar zou het nu zijn?’ is volkomen gerechtvaardigd ... De mof heette Heine, maar had al evenmin bloedbanden met zijn literaire naamgenoot: sinds mensenheugenis verkocht zijn omvangrijke familie varkensdarmen voor de worstindustrie, en nu hier, in Rusland... Dat zou nog wat worden! Hij verwachtte ongehoord profijtelijke winsten! Daarbij vergeleken was honderd dollar voor zo'n meisje helemaal niets.

Verdomme, waar was dat smerige vod nou? Lev speurde om zich heen. Zijn slappe mond, waarin geen tand meer zuiver was, hing bitter omlaag. Hij was dronken. Om vier uur 's middags had hij een halfje wodka soldaat gemaakt, toen een paar biertjes van het merk Gouden Vaatje en vervolgens zijn vrouw (die hem voor ‘luie zwartkont’ uitmaakte) een pook tussen haar ribben verkocht, waarna hij... Evengoed een geluk dat hij die twintig dollar nog net in het voorbijgaan uit Tanja d'r vuile, hebzuchtige klauwtjes had weten te graaien; die hoer... En nu liep hij hier, op de kop van de Tverskajastraat, in de warmte van het stationsgebouw, dat hem als een paradijs, een toverplaats, een Hof van Eden voorkwam... Alleen... Zeg, was zij dat niet? Hij begon inwendig te kreunen en voelde zich weer even jong, een kind van twaalf, spelend op de datsja van zijn grootouders in het hooi... O ja, dat was zij! - Als een zwerende duim!

[p. 16]

‘Hoe gaat het, liefje?’ sliste hij naar het meisje, terwijl dat dollarbiljet nu werkelijk als een brandnetel prikte tegen zijn vingers. Hij keek haar met hongerige ogen aan. ‘Dat ga ik u niet vertellen,’ klonk het ruw en ongeïnteresseerd terug. Ze had een hoog stemmetje met een zuidelijk accent... Oekraïne zeker... Ze kwamen allemaal uit de Oekraïne... Eigen schuld; hadden ze zich maar niet van ons... Verdomme, dat vod! Hoe oud was ze wel niet? Nog geen elf! Tien misschien?... Ze droeg gymschoentjes, een vuil jurkje met een witte maillot en stond daar gewoonweg met haar heupjes te draaien... Als een kind op een balletklasje dat hoognodig plassen moest... Men moest op zijn hoede zijn... Voor je het wist, werd je er ingeluisd! Ze doen tegenwoordig zo gewiekst, als de volwassen sloeries op de Tverskaja, terwijl de hele lol nu juist is...

‘Dertig,’ zei het meisje, plukkend aan haar vuile jurkje, terwijl ze Lev met grote knikkerogen aankeek... ‘De trein naar Minsk...’ galmde het weer. Het begon Lev te duizelen, hoewel hij toch geen enkel besef had van het lot van dat twintig-dollarbiljet (dat ooit zijn Europese debuut had gemaakt in gezelschap van een Amerikaan en een blondine aan de rand van een Spaans zwembad) ‘Zo, en sinds wanneer bepalen wij hier de prijzen?’ gromde Lev. Hij fronste zijn neus en stak zijn onderlip naar voren. ‘Zeg me liever eens hoe je heet...’

‘Dertig,’ herhaalde het meisje terwijl ze de andere kant opkeek. Kennelijk was ze doorgewinterd genoeg om haar naam niet te verklappen. Ze stond daar te tollen op een voor Lev onverdraaglijke manier; alsof ze een verre nazaat was van Anna Pavlova, alsof... ‘Twintig,’ siste Lev, die vond dat je de jeugd niet moest verpesten. En bovendien: wat had ze nu helemaal meegemaakt, deze verdorven toverfee? Hoegenaamd niets! Het was jeunesse dorée... Die uitdrukking had hij de vorige week gezien in zo'n glimmend tijdschrift van die verduvelde Tanja... Het was Frans en het betekende ‘gouden jeugd’... Ja, hij had het gelezen en ook onthouden. Wie beweerde er hier dat hij teveel zoop? Dat Frans zat woordelijk in zijn hoofd! De moderne jeugd had geen enkel besef meer van de oorlog, laat staan van de communistische ratten die hem, zijn hele leven lang...

‘Waar?’ klonk het toen, uit zijn eigen bevende mond. ‘Als u vijftig roebel extra betaalt aan Asja Nikolajevna,’ zei het meisje, terwijl ze knikte naar een wijf in een gele bontjas dat hen, landerig tegen een pilaar geleund, al een tijdje rokend gadesloeg, ‘dan kunnen we wel terecht op het rangeerterrein.’ Zij ging hem met snelle pasjes voor, tussen de zilveren platen, want ondanks zijn zesenvijftig jaar had hij geen idee waar dat was: het rangeerterrein. Een leuk jurkje dacht Lev, een heel leuk... En wat hij nog meer bepeinsde en uitspookte, lezer, dat zullen we nooit weten.

Het vodje sliep die nacht in een aardappelwagon waar de muizen over je gezicht liepen. Ze ronkte daar met een kudde andere meisjes, dicht tegen elkaar aan gekropen. Het geld had ze verstopt onder haar opgerolde truitje, samen met een verkreukelde ansichtkaart van een poes met een strik en waarop haar gestorven oma ooit had gekrabbeld ‘Voor Masja, op haar zesde verjaardag’.

De volgende dag was een zondag; het meisje wisselde het dollarbiljet om voor roebels bij een type met een reusachtige paarse neus. En terwijl ze door de sneeuw naar de McDonalds op het Poesjkinplein trippelde, waar ze even later met een plateau vol heerlijkheden bij het raam aanschoof en gelukzalig glimlachend het dampende verkeer bekeek, waren die dollars allang weer onderweg. Als smeermiddel in het perpetuum mobile der liefde, dat als een trein door de modder voortraast, terwijl wij dromen van al het mooie en goede in deze wereld.