De Hollandsche Lelie. Jaargang 27

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschap kring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nummers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Alle brieven moeten, om in de d.a.v. week omgaand te kunnen worden beantwoord, uiterlijk Zaterdag-ochtend in mijn bezit zijn.

Redactrice.

P.S. Het spreekt vanzelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers, die in de corr:-rubriek thuisbehooren.

Bob. - Uw geheele brief is mij van a-z uit het hart geschreven. Mij-ook heeft in het geheele stuk van pater Bensdorp als het meest-stuitende jezuïtisme getroffen die vergelijking tusschen de vischvangst van Jezus' jongeren en het inzegenen door een hof-lakei-pastoor van de duchesse d'Uzès harer schandelijke drijfjachten. En het spreekt dan ook vanzelf, dat ik, wel verre van Uw door Uw afwezigheid wat te laat ingezonden gedachtenwisseling aan hem te vernietigen, die alsnog zeer gaarne plaats. Zij had reeds in het vorig nommer kunnen en moeten worden afgedrukt, maar, zooals gij zult hebben gezien, was daartoe geen plaats en moest ik zelfs een gedeelte der correspondentie achterwege laten.

Ook hetgeen gij mij verder schrijft aangaande het verschil tusschen beroeps- en genoegenvisschers, jagers, enz., is geheel en al mijne eigene opinie. Juist omdat de geheele schepping is gebaseerd op tallooze wreedheden van dien aard, vind ik voor mij een beroeps-visscher-jager, enz. niets minder of slechter dan welk ander mensch ook. Maar, wat heeft dat te maken met het voor eigen genot, zonder eenige noodzaak, dieren gaan dooden, dikwijls op verfijnd-wrééde wijze, zooals in het geval der drijfjachten, zonder eenige andere drijfveer dan het zich verlustigen aan den doodsangst van een ongelukkig dier. - Het duiven-schieten b.v. in Monte Carlo behoort wel tot de meest verachtelijke ‘vermaken’ die de groote wereld heeft uitgevonden, en voor mij is de aanblik van de onvergelijkelijke natuur daar eigenlijk vergald, sinds die onvergefelijk-laffe toevoeging van amusement is uitgedacht. Hetzelfde geldt voor menschen die voor hun genoegen visschen, kapellen opzetten, vogelnesten uithalen, jachten organiseeren, enz., enz. Al die menschen staan zedelijk op een laag peil, of zij vorsten zijn, of gewone menschen doet er niet toe.

- Neen, gelijk ik-zelve schreef in mijn antwoord o.a. aan het stuk van pater Bensdorp, zulke verdedigingen als deze beproeft, als b.v. in het geval van die jacht-inzegening, zij zullen zeker niemand opwekken zich aan zijn kerkgenootschap te gaan aansluiten. Daarvan ben ook ik overtuigd. Aan den anderen kant echter zie ik er een hof-predikant ook niets te goed voor aan - als hem dit besteld wordt, - zich evenzeer bereid te verklaren tot ‘jacht-inzegeningen’. (Natuurlijk heb ik hierbij niemand onder onze predikanten persoonlijk op het oog, ik weet zelfs niet eens wie op dit oogenblik dien titel voeren mogen, maar ik spreek enkel in het algemeen, gegeven de kruiperigheid van het menschdom, voorgangers van alle gemeenten incluis, als zoodanig). - Naar aanleiding Uwer belangstelling in mijn stuk, over den hond, dien men in het asyl in den Haag zoo maar mir nichts dir nichts heeft willen doodmaken, schrijft gij terecht: Het is treurig dat U zulke ondervinding hebt opgedaan. Ja, dat vind ik ook. Hoogst-treurig, waar ik zoo gaarne had geloofd aan de verzekeringen aan mij des hoeren Wolterbeek, dat men altijd éérst het oordeel van den veearts Woudenberg afwachtte. Die verzekering gaf hij mij herhaaldelijk, op mijn nauwkeurig dóórvragen. En nu blijkt het dat deze veearts slechts één uur aan het asyl komt, en dat al wat er verder wordt ingebracht of afgeleverd daarna is overgelaten op genade of ongenade aan het oordeel der heeren Driessen, Groen, c.s. over hun al of niet recht op leven-blijven-hebben! Dan

[p. 686]

is dus tenslotte de heele veearts-aanstelling een wassen-neus, en niets anders. En wat blijft er dan over van de mij zoo nadrukkelijk gegeven verzekeringen van den heer Wolterbeek, juist op dit speciale punt? Enfin, gij zult in de voorlaatste Lelie het stuk van den Voorzitter van het asyl, Jhr. Quarles van Ufford, en mijn antwoord daarop, zeer zeker met evenveel belangstelling hebben gelezen? Lees s.v.p. ook mijn artikel in het vorige nommer. Tenslotte zeg ook ik 't U van harte na, dat ik, na de opgedane ondervinding, veel liever zou aankloppen met een verwaarloosden hond bij mevrouw baronesse Van Heerdt tot Eversberg, Delistraat 51, den Haag, dan bij het asyl. Immers, deze dame geeft haar leven, haar fortuin, alles, uit liefde tot de dieren, doet pogingen hen te redden, en te helpen. Daarover is maar ééne stem, over hare belangloosheid. Terwijl de heer Driessen, directeur van het asyl, en Groen, de hoofdoppasser daarvan, bezoldigde betrekkingen bekleeden, en niets anders. Commentaar is, na mijne ondervinding en na de eigen verklaringen van Jhr. Quarles van Ufford en van den veearts van het Asyl dr. Woudenberg, (zie de vorige Lelie) overbodig. - Uw slotwensch Enfin, 't is te hopen dat door de publiciteit in de Lelie van meerdere zijden het asyl zal worden aan de kaak gesteld, beaam ik ten volle. Publiciteit is hier dringend noodig. In het belang van het verwaarloosde dier.

Hartelijk dank voor Uw belangstelling in mijn nieuwen roman en voor de vriendelijke woorden over wat U in de Lelie 't meeste interesseert, - namelijk mijn werk.

Napoleon. - Zie eens, ik wil alle abonnés en alle correspondenten gáárne antwoorden, zooals gij-zelve ziet. En, toen gij mij de laatste maal die vraag hebt gedaan, naar aanleiding van een gesprek dat gij met Uwe vriendin hadt gehad, toen heb ik U in dat bijzondere geval op de meestuitvoerige wijze ingelicht, omdat gij toen min of meer hare vraag hadt gemaakt tot Uw eigene, en ook omdat ik U niet terstond wilde teleurstellen. Echter, nu komt gij opnieuw vertellen aan mij wat die bewuste juffrouw over mij vindt en vraagt, en een eind verder in Uw brief komt gij over een geheel ander onderwerp alweder vertellen wat een meneer over mij vindt en vraagt. Laat mij U nu daarop eens en vooral antwoorden, dat ik op dat soort correspondentie nièt, dóór Uw bemiddeling, inga. Indien die juffrouw èn die meneer mijne opinies willen weten, of niet begrijpen, of 't een of ander in de Lelie al- of niet goedkeuren, dan staat het hun vrij zich tot mij te wenden, en mij-persoonlijk hunne vragen of bezwaren, of wat zij dan ook op het hart hebben, bloot te leggen. Indien zij dat echter niet der moeite waard vinden, dan vind ik het niet der moeite waard dóór U te antwoorden op de meeningen en vragen en bezwaren die zij zich wel willen verwaardigen, - door U, - aan mij te doen toekomen. Gij zult toch zelve wel begrijpen dat eene dergelijke soort van correspondentie even tijdroovend als nutteloos zou worden op den duur; die juffrouw en die meneer lezen te hooi en te gras iets in de Lelie, en praten er met U over. Mijnentwege Maar ik heb mijn tijd te lief om hunne bood schappen dóór U te beantwoorden. Gij eindigt Uw boodschap met een lange mededeeling over de sympathie, die Uw vriendin heeft voor mijn durven, oprechtheid, enz. enz. Ik neem dat opzettelijk over, opdat dus niemand zal denken dat ik uit onvriendelijkheid weiger op dergelijke correspondenties in te gaan, waar immers Uw vriendin aldus eene geestverwante van mij is en volstrekt niet eene vijandin, gelijk blijkt uit Uw schrijven.

Gij zult in dit nommer, of anders in het volgende, opnieuw lezen hoe krachtig ik optreed tegen drankmisbruik en vóór plaatselijke keuze. M.i. is de drankduivel de grootste kanker van ons volk. Ziet gij, dat echter is juist het ongeluk, dat het land-zelf zoo hooge inkomsten trekt van den jeneververkoop; juist hetgeen gij mij dienaangaande weer meedeelt uit Uw eigen woonplaats, omtrent hetgeen daar, in een zoo kleine stad, betaald wordt, bewijst immers hoe ontzettend-groot het finantieele voordeel is voor het land. En daarom wil geen enkele regeering waarachtig medehelpen, en laten ze veel liever, elk ministerie, - rechtzinnig zoowel als liberaal, - hunne medeburgers, het volk, te gronde gaan. Ziedaar ‘des Pudels Kern.’

- En dat lost óók op. waarom die door U genoemde overheidspersoon zich zoo op een afstand houdt. Geen enkele regeeringspersoon wil in deze quaestie in den grond meehelpen. Niemand hunner durft. Want iedereen weet wel dat tenslotte de Schiedammers de macht in handen hebben door de ontzettende inkomsten die zij het land bezorgen. -

Maar, dat de dieren het nog beter hebben dan de menschen, neen dat is niet waar. Ten eerste kunnen de menschen zich verdedigen. Als ze niet zulke lamlendige flauwerikken waren, en zich lieten gebruiken, en imponeeren, en alles lieten wijsmaken, maar inplaats daarvan als een massa opstonden, en weigerden aan onrecht en willekeur te gehoorzamen, dan hadden zij de macht in handen, de macht tot het goede. En ten tweede ook, er bestaan zoovele wetten in hun belang, en er zijn zoovele kostelooze gelegenheden tot hulp, juridische, medische, enz., enz., dat zij nooit op één lijn zijn te stellen met de geheel en al zonder woordvoerder zijnde dierenwereld, in de macht van den mensch, geheel en al afhankelijk van diens willekeur. Juist daarom zou ik voor mij dan ook, indien ik rijk ware, nooit mij met iets van het openbare leven bemoeien, en nooit de pen opnemen voor wat ook, uitgezonderd voor de zaak van het dier. Die zou ik steeds steunen, wáár en hoe ook. Want het dier heeft zulke onversaagde hulp noodig, is er op aangewezen.

Nu komt het slot van Uw brief met die boodschap van dien meneer. Daarop antwoordde ik U hierboven reeds. Als die man een antwoord of een opheldering van mij verlangt, laat hij mij 't dan zelf vragen. Het is mij heusch niet de moeite waard mij met alle gesprekken over mij in te laten, dat zult gij-zelve toch wel inzien, vind ik. - Neen, gij hebt mij niets te lang opgehouden, en gij moet ook goed begrijpen dat ik met U-zelve met alle mogelijke genoegen wil correspondeeren over wàt gij ook wilt. Vriendelijk gegroet.

[p. 687]

Mevr. J. van M.G. - Gaarne heb ik Uw ged. opgenomen. Wegens plaatsgebrek kon ik het onmogelijk eerder doen.

Mevr. E.H.V.V. (Pension Auringen). - Ik heb van de dame, die mij indertijd het door U bedoelde pension opgaf, particulier antwoord voor U ontvangen, en wil U dat gaarne dóórzenden, zoodra gij mij Uw volledig adres opgeeft, hetgeen ontbreekt op Uw schrijven aan mij.

Voor Mära. Eene voormalige pleegzuster, thans te Zandvoort, vestigt de aandacht op haar vacantie- en herstellings-oord ‘Sonnewende’ aldaar. Zij meent dat zij U het gewenschte kan aanbieden, kan echter geen prijzen noemen, alvorens te weten welke kamers, ligging daarvan, enz, gij zoudt verlangen. Hieronder volgt de afbeelding van het pension, mij door haar toegezonden.

Vacantie- en Herstellingsoord van Zuster Kondijs, Zandvoort.

Moed. - Ik neem een Uwer vorige ps: daar gij in dezen brief geen nieuw opgeeft, en ik mij toevallig dit vroegere herinner. Het verlangde heb ik U teruggezonden. - Ja, ik bemerk ook uit dezen brief van U heel goed dat gij een inwendige verandering hebt ondergaan. En ik ben benieuwd naar verdere metamorphoses. - Want, dit is Uw laatste niet. Daarvoor ken ik U reeds genoeg. - Gelooft gij niet met mij, dat van honderd huwelijken, die gesloten worden op sexueele of andere gronden, 99 van 100 niets te maken hebben met liefde? En gelooft gij niet ook, dat juist datgene wat de groote ‘men’ liefde noemt, heel dikwijls niets anders is dan verliefdheid op het lichaam? Of men dit nu goedkeurt of niet, als men zulke quaesties bespreekt moet men toch met de daadzaken rekening houden, zooals die nu eenmaal zijn!

Over de dienstbodenquaestie is, zooals gij intusschen gezien zult hebben, een lang stuk ingezonden. - Uw ervaring is natuurlijk een ellendige, een bewijs van een Teelijk karakter in dat meisje. Maar, 't spreekt toch wel vanzelf, dat er ook onder de dienstboden heel leelijke karakters voorkomen. Zijn zij-ook niet menschen? En vrouwen? En speciaal dat achterhaksche knoeien vind ik nu eenmaal echt een vrouwelijke eigenschap. Vriendelijk gegroet.

C.G. - Ik vind geen ps: 't Artikel wordt U in drukproef - gezonden. Hebt gij gelezen in de correspondentie die beschouwing, die ik overnam, van een correspondent, een collega van U, naar aanleiding van de hedendaagsche opvoeding? Daarmee ben ik het geheel eens. Uw idealisme, aangaande de toekomst-school, deel ik-voor-mij dan ook niet bepaald. Wel ben ik 't met U eens dat de onderwijzers heel dikwijls veel te bekrompen en te eenzijdig zijn. M.i. is het ook eigenlijk belachelijk dat zulke jonge menschen reeds een zoo ernstige taak waarnemen als die der opvoeding! - Gij hebt m.i. volkomen gelijk met Uw opmerking, dat de quaestie zedelijkheid voortdurend aanleiding geeft tot begripsverwarring; ook bij hen was dit het geval, die schreven naar aanleiding van het artikel Schippérus. Onzedelijk wordt heel dikwijls datgene genoemd wat an und für sick louter natuurwet is, en de meest-verfijnde onzedelijkheid daarentegen gaat juist dagelijks haar gang zonder dat iemand er iets verkeerds in vindt.

Mevr. S., den Haag. - Ik hoop dat U zich hierin zult herkennen? U hebt mij groot genoegen gedaan niet Uw uitknipseltje, en ook met Uw warmgeschreven briefje. Het doet zoo goed wanneer iemand, van wien men natuurlijk niets wist, zoo plotseling, door zulk eene toevallige aanleiding, zoo vriendelijk-waardeerend schrijft. U hebt volkomen gelijk, niet ieder die de dieren liefheeft kan openlijk hunne partij trekken, en

[p. 688]

daarom juist acht ik dit mijne eerste journalistenplicht, Lees daarom ook s.v.p. het artikel in de vorige nommers. Hartelijk dank, dat gij bij het lezen van die wreedheid, een mensch aangedaan, terstond dacht aan mij, en mij het uitknipseltje toezondt.

C.K. - Ja, ik verbaasde mij reeds wáár het artikel bleef, en ben blij het thans ontvangen te hebben. - Indien gij de Lelie geregeld volgt, dan zult gij misschien gezien hebben hoe ik in eene correspondentie overnam de meening van iemand, die geheel en al instemt met het door U bedoelde artikel van mevrouw Arntzenius over Ouders en Kinderen, en ook zult gij dan gelezen hebben wat ik-zelve daaraan toevoegde omtrent den ongelukkigen geest des tijds. Toch geef ik ook U gelijk, dat het gebrek aan takt en aan waarheid, waaraan de ouders zich schuldig maken, zeer zeker mede een groot deel schuld draagt. B.v. hetgeen gij schrijft over het gemis aan takt in de ouders, waar het geldt zelven met de kinderen te spreken over sexueele aangelegenheden, inplaats van dit over te laten aan vreemden, is door mij reeds jaren achtereen eveneens beweerd. Ik-ook ben er volstrekt niet voor kinderen per-se onwetend te laten van het sexueele, maar ik acht het de plicht der ouders met hen hierin verstandig om te gaan, inplaats van deze quaestie te maken tot eene van school-opvoeding, en van de daaruit voortvloeiende gesprekken onderling tusschen onrijpe kinderen. -

Ik-zelve heb van jongsaf uit den bijbel hooren voorlezen, - waarin dergelijke dingen soms heel crû staan, b.v. de geboorte van Jezus, - om van het Oude Testament niet eens te spreken. Wij hadden bovendien twee honden, een van het manlijk en een van het vrouwelijk geslacht, en de laatste is twee malen bevallen, toen ik nog geheel een kind was. Ook kan ik mij zelfs niet herinneren een tijd waarin ik niet wist dat eene vrouw-zelve beviel van haar kind; ooievaarsverhaaltjes zijn mij nooit gedaan. Maar, juist omdat mijne ouders bij dat alles zoo volmaaktgewoon, zoo volkomen onbevangen-natuurlijk waren, juist daarom heb ik er nooit over nagedacht, de onreine nieuwsgierigheid was daardoor vóóraf gedood, bestond niet. En juist die wordt zoo stelselmatig opgewekt m.i., zoodra men van dat alles iets bijzonders, iets dat toelichting en schoolbespreking en uitlegging behoeft, gaat maken.

Pen. - Ik wil die stukken van U - waarover gij gaarne wilt schrijven - wel aannemen, maar gij moet ze niet te lang maken vanwege het dringend plaatsgebrek. Misschien zoudt gij van de verschillende onderwerpen ééne causerie, of een beschouwing, of artikel kunnen maken? Enfin, zendt het maar, en weest hartelijk gegroet.

Overpeinzingen van een oud man. - Om U niet te verraden noem ik niet Uw voorletters, doch kies dit ps. dat gij waarschijnlijk wel zult herkennen; wijl ik ditmaal niet terstond tijd heb U particulier te schrijven. Ten eerste dank ik U hartelijk voor Uw vriendelijk antwoord na mijn lang zwijgen, ten tweede lijkt het mij uitstekend, dat gij mij de bedoelde opstellen ter inzage zendt. Indien gij ze doet toekomen onder mijn adres aan den uitgever, dan spaart U dit kosten en komt het zeker terecht. Ik zal U dan terstond antwoorden, want het idee lijkt mij bepaald heel goed. - Ook kan ik Uw wensch niet met Uw eigen naam te onderteekenen wèl billijken, temeer waar het hier immers ook niet gaat om iets persoonlijks. - Laster is een ding waaraan m.i. iedereen blootstaat die iets beteekent, en daardoor natuurlijkerwijze opwekt den nijd van anderen. Daaraan is niets te doen. En ik voor mij heb sinds lang geleerd daarover schouderophalend te glimlachen. Maar het spreekt vanzelf dat mijne positie eene andere is dan de Uwe, en dat gij rekening hebt te houden met hen die van U afhangen. Toch geloof ik dat gij ook in hun belang handelt door U nooit iets van dien aard aan te trekken. Geloof mij, dan hebben de lasteraars het minste plezier van hun werk. Met bijzondere belangstelling las ik hetgeen gij mij schrijft omtrent Uw instemming met mijn artikel onlangs over Frederik van Eeden's Paul's Ontwaken, en ook hetgeen gij naar aanleiding daarvan erbij vertelt. Onwillekeurig kwam mij, Uw brief en dien naam lezend, in de gedachte hetgeen ik voor een paar jaren in de Lelie schreef naar aanleiding van door Frederik van Eeden gepubliceerde brieven, waarin hij zich aanhoudend en bitter beklaagt over het hem door recensenten uit jaloezie aangedane onrecht, over zijn dientengevolge niet slapen kunnen, enz., enz. Hoe is het mogelijk - vroeg ik toen reeds - en vraag ik nu opnieuw - dat een man die zoov eel beteekent als Frederik van Eeden zichzelf aldus te grabbel gooit voor de hem uit jaloezie uitscheldende en beleedigende ‘kunstbroeders’? Een dergelijke kleingeestigheid is mij zulk een raadsel! Hoe harder men mij uitscheldt, hoe meer ik glimlach om de daarmede bewezen jaloezie en haat en wraakneming om 't een of ander achter de schermen. Zulk soort scheldpartijen kunnen immers nooit voortkomen uit een eerlijk onpartijdig critisch gevoel maar enkel uit persoonlijke redenen. En zoo is het ook met laster. Het is waarlijk niet der moeite waard zich die ook maar één seconde aan te trekken. - Ja, ook mij komt het voor dat wij in zake geloof op een zelfde standpunt staan, want ook-ik acht het behooren tot een kerkgenootschap zoo geheel en al iets anders dan het geloovig-zijn. En toch is het eerste voor de groote domme massa voldoende, en vinden ze dientengevolge iedereen die er anders over denkt ‘ongeloovig’. -

Vriendelijk gegroet, en, wees zoo goed bij Uw zending Opnieuw Uw adres te voegen, daar ik steeds in het belang mijner correspondenten-zelf alle reeds beantwoorde brieven terstond vernietig.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.