De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

Hoofdartikel
Onmacht. II
(Vervolg van No. 46.)

Poeloe Traperdoeli, April 1912.

Wij namen in ons vorig artikel een bericht over betreffende het Hoofdbureau van het Mijnwezen te Batavia, waaruit bleek hoe weinig de ambtenaren, op dat Bureau werkzaam, berekend zijn voor de taak die hen wordt toevertrouwd en de arbeid aldaar gepresteerd als een paskwil is te beschouwen, hoewel die ambtenaren ruimschoots betaald worden en men dus degelijken arbeid zou kunnen verwachten. Wij hoopten toen dat bedoeld courantenbericht - het is nu reeds maanden en maanden geleden, dat het geplaatst werd - eindelijk eens de aandacht der Regeering zou trekken - en dat Zij afdoende maatregelen zou weten te nemen om daarin verandering ten goede te brengen, door verwijdering van ambtenaren, die hun plicht verzaken, of die door hun onbekwaamheid blijken niet voor hun taak berekend te zijn.

Wij merken hierbij nog dit op: vroeger was het Hoofdbureau van het Mijnwezen ondergebracht bij het toenmalige Departement van Onderwijs, Eeredienst en Nijverheid; aanvragers van vergunningen tot mijnbouwkundige opsporingen konden toen maanden wachten op afdoening van hun requesten, maar zij werden tenminste afgedaan.

[p. 754]

Toen dit Departement gereörganiseerd werd, deelde men het Hoofdbureau van het Mijnwezen in bij het nieuwe Departement van Gouvernementsbedrijven, en wat zijn nu de gevolgen van deze zoogenaamde verbetering? Wel, dat afdoening van stukken nog ellendiger is; men oordeele zelf uit onderstaand entrefilet, opgenomen in het ‘Nieuws van den dag’ van 29 Maart 1912.

Het Hoofdbureau van het Mijnwezen.

In verschillende bladen werd er gedurende den laatsten tijd over geklaagd, dat aan het hoofdbureau van het mijnwezen alle werkzaamheden schenen stil te staan.

De klachten houden aan, een vol jaar na de indiening der stukken wordt den requestanten te verstaan gegeven dat hunne documenten nog niet in behandeling zijn.

Dat er op zonderlinge wijze met bescheiden, enz. wordt omgesprongen, bewijst het volgende:

Voortdurend raken er op het departement stukken weg. Een belanghebbende, die door deze nonchalance belangrijke schade leed, koos zich een rechtsgeleerden raadsman, die zich persoonlijk bij den Landvoogd vervoegde om zich over het gebeurde te beklagen. Eenigen tijd daarna werden de stukken teruggevonden in een schrijftafel-lade op het bureau.

Er verdwijnen zeer veel papieren die nooit worden teruggevonden in obscure laadjes.

Een andere geïnteresseerde heeft in de Javasche Couranten nagegaan, hoeveel aanvragen tot het doen van mijnbouwkundige onderzoekingen tusschen 6 April 1909 en 1 Maart 1912 werden ingediend en wat het antwoord was op de requesten.

De man kwam tot de volgende raadselachtige uitkomst:

Van de 808 ingekomen aanvragen werden er 730 toegestaan, 709 afgewezen en 240 ingetrokken.

Als de fanatieke statisticus zich niet verteld heeft, vreezen wij dat de temperatuur in het hoofdbureau van het mijnwezen een tikje te hoog is en zouden wij den daar arbeidenden ambtenaren den raad willen geven voortaan om twaalf uur 's middags huiswaarts te keeren, in plaats van om twee uur. Dat harde werken in den Oost kan treurige gevolgen hebben.

Onze hoop, dat de Regeering na de publicatie van het eerste bericht betreffende het Hoofdbureau, eindelijk afdoende maatregelen zou nemen om hierin verbetering te brengen, blijkt een ijdele te zijn en bewijst alleen dat de Regeering totaal onmachtig is om iets, wat ook, te doen. Het zoogenaamde streven van de Regeering om de zoo verwaarloosde Buitenbezittingen tot meerdere ontwikkeling te brengen is als een wassen neus te beschouwen, want zoodra particulieren pogingen doen om die Buitenbezittingen door mijn- of landbouwindustrie tot welvaart te brengen, worden die pogingen belemmerd door laksheid en onbekwaamheid van ambtenaren, die hun plicht verzaken, terwijl de Regeering er zelfs niet aan denkt die niets-presteerende ambtenaren uit den dienst te verwijderen.

Wij willen nu eenige beschouwingen geven in verband met het bericht in het Nieuws v/d Dag. Daarin wordt gezegd, dat alle werkzaamheden op het Hoofdbureau schijnen stil te staan. Een vol jaar na de indiening van stukken, heeft men zelfs de onbeschaamdheid den requestanten te durven mededeelen dat hun documenten zelfs nog niet in behandeling zijn genomen. Het toppunt van alles is echter dat er op dat Bureau stukken wegraken, niet een enkele maal, maar voortdurend, en dit geeft te denken. Stukken kunnen niet vanzelf verdwijnen, en wanneer er zeer veel papieren zijn, die nooit worden teruggevonden in obscure laadjes, dan is het aan te nemen dat die papieren vernietigd werden: er moeten personen zijn, die belang daarbij hebben.

De toestand op het Hoofdbureau is dus deze: ernstig gewerkt wordt er niet, maar bovendien mag men vermoeden dat er ambtenaren werkzaam zijn, geïnteresseerd in mijnbouwzaken, die belang hebben bij het verdwijnen van documenten van requestanten, om hun eigen belangen te dienen; m.a.w. een ware augias-stal, die zoo spoedig mogelijk dient opgeruimd te worden.

Onder die omstandigheden trekt het zeer de aandacht dat de Chef van het Mijnwezen zich op het oogenblik in de Padangsche Bovenlanden bevindt, waar hij volgens de couranten mijnbouwkundige opsporingen zou doen in een terrein, gelegen in de afdeeling L Kota's, dat bij G.B. van 25 October 1911 No. 57 gereserveerd werd voor mijnbouw van Gouvernementswege.

Of de chef nu voor dàt doel op Sumatra is, of wellicht ter regeling van werkzaamheden in de kolenmijnen te Sawak Loento, in elk geval blijft het vreemd dat hij op reis gaat op een moment, dat er geklaagd wordt, dat op zijn bureau ingekomen stukken na een jaar nog onbehandeld blijven en dat documenten zelfs totaal verdwijnen. De vraag

[p. 755]

wordt hier gesteld of men geen ander mijningenieur naar Sumatra had kunnen zenden; een andere mogelijkheid is deze: het kan zijn dat de Regeering den Chef van het Mijnwezen op dienstreis heeft gezonden om van diens afwezigheid gebruik te maken de ongerechtigheden op zijn bureau te doen onderzoeken. Wij willen hopen dat dit het geval is, en dat de schuldige of schuldigen gestraft zullen worden met een oneervol ontslag uit 's Lands Dienst, maar daar wij vreezen, dat, zooals het gewoonlijk in Indië gaat, de een of andere klerk of commies het kind van de rekening zal worden, terwijl de verantwoordelijke chefs zich zullen weten vrij te pleiten, vestigen wij hierop de aandacht van de Volksvertegenwoordiging, opdat een onpartijdig onderzoek plaats hebbe door personen, in geenerlei betrekking staande tot het Hoofdbureau van het Mijnwezen.

Indien het werkelijk de bedoeling der Regeering is om de Buitenbezittingen tot ontwikkeling te brengen, en dit is niet mogelijk wanneer requestanten jaar en dag moeten wachten voor zij een antwoord ontvangen op hun verzoekschriften, dan vragen wij ons af welk nut het kan hebben, dat requesten - gericht aan het Hoofd van gewestelijk Bestuur ter erlanging van een vergunning tot mijnbouwkundige opsporingen, welke vergunning bovendien door dien Resident of Gouverneur verleend wordt - nog naar Batavia worden gezonden ter onderzoek van het Hoofdbureau van het Mijnwezen. Al was dit bureau ook betrouwbaar, wat het nu helaas blijkt niet te zijn, heeft die opzending van requesten toch onnoodige vertraging ten gevolge.

Op het Hoofdbureau wordt slechts nagekeken of het request aan de vereischten voldoet, bepaald bij mijnwet en mijnordonnantie, of de grenzen van het aangevraagd terrein niet in conflict komen met aanvragen van anderen en daarbij juist zijn aangegeven, en ten slotte of het terrein niet valt in gedeelten van het Gewest, gereserveerd voor mijnbouw van Gouvernementswege. Het komt ons onnoodig voor dat daarvoor een request naar Batavia moet worden gezonden; het Hoofd van Gewestelijk Bestuur kan evengoed beoordeelen of het request in orde is. Het zou wel treurig zijn als een Hoofdambtenaar van dien rang daartoe niet in staat zou zijn. Werden die requesten alleen door dien Resident of Gouverneur behandeld, dan zouden requestanten in hoogstens 4 maanden eene beslissing op hun verzoekschriften hebben, en.... men zou niet de kans loopen dat de documenten op het Hoofdbureau van het Mijnwezen verdwijnen!!! Wat dit verdwijnen van stukken betreft stellen wij nog deze vraag: de belanghebbende leed door de nonchalance (maar is het wel nonchalance?) van dat bureau belangrijke schade, waarop hij zich middels een rechtsgeleerde tot den Gouverneur-Generaal wendde, en vermeenen wij, dat de Regeering daarvoor aansprakelijk is. Maar zal belanghebbende eene billijke schadevergoeding worden uitbetaald en men die verhalen op de verantwoordelijke chefs, die er de schuld van zijn, of zal de man eenvoudig met een kluitje in het riet worden gestuurd en de Regeering er zich van afmaken door te zeggen, dat zij niet aansprakelijk is voor fouten van haar ambtenaren, evenmin als zij zich verantwoordelijk stelt voor de schade, veroorzaakt door het verminken of te laat komen van telegrammen.

Blijkt uit het bovenstaande, dat de Regeering onmachtig schijnt te zijn, om door degelijke en spoedige afdoening van zaken ernstig mede te werken tot de ontwikkeling der Buitenbezittingen, even onrechtvaardig is Zij tegenover haar ambtenaren, en is dit grootendeels de reden van het groote gebrek aan ambtenaren in alle takken van dienst. Wij hebben hier het oog op het eervol ontslag verleend aan den assistent-resident voor de politie P.L.Ch. Lesueur, te Padang. - Deze ambtenaar werd in 1911 gepasseerd voor resident, waarin ligt opgesloten, dat men oordeelde, dat de heer Lesueur geen voldoende capaciteiten had om het ambt van resident te kunnen vervullen; dit is natuurlijk zeer mogelijk, daar elk assistent-resident niet de geschiktheid heeft, die vereischt wordt, om als resident te kunnen fungeeren. - Intusschen ging de Gouverneur van Sumatra's Westkust in Juni 1911 met verlof naar Europa, en werd tijdens diens afwezigheid de heer Lesueur - gepasseerd zijnde voor resident - benoemd tot Waarnemend-Gouverneur van Sumatra's Westkust. Hier werden dus de belangen en het Bestuur van het belangrijkste Gewest der Buitenbezittingen aan een assistent-resident toevertrouwd, dien men als resident ongeschikt achtte, waaruit ten duidelijkste blijkt dat men de Buitenbezittingen als gewesten beschouwt, waar het minder op aan komt, wie daar het Bestuur in handen heeft.

De heer Lesueur zelf zal natuurlijk door zijn benoeming tot W^d-Gouverneur tot de

[p. 756]

logische gevolgtrekking zijn gekomen, dat hij nu ook als resident zou geschikt worden beoordeeld, want was dit niet het geval dan zou men hem het bestuur van zulk een belangrijk gewest als Sumatra's Westkust niet hebben kunnen en mogen toevertrouwen.

Dit is dunkt ons een logisch betoog, maar de handelingen der Regeering zijn niet logisch, want toen de heer Lesueur, na 6 maanden het bestuur van Sumatra's Westkust te hebben waargenomen, naar Java vertrok om zijn belangen te bepleiten kreeg hij nul op het request en werd hij ‘op verzoek’ eervol uit 's Lands Dienst ontslagen en gepensioneerd.

Wij stellen hier de vraag: welk vertrouwen kunnen ambtenaren nog in deze machtelooze Regeering hebben?

Als een bewijs dat onder deze Regeering weinig of niets tot stand komt, waardoor de meest belangrijke zaken op den achtergrond geraken, betoogt de Redacteur van het Soerabayasch Handelsblad de benoeming van een Luitenant-Gouverneur-Generaal. De tegenwoordige Landvoogd zou zooveel werk hebben, dat Zijne Excellentie dat alles alleen niet meer af kan, vandaar de wenschelijkheid der aanstelling van een Luitenant-Gouverneur-Generaal, om den Landvoogd wat werk uit de handen te nemen.

Niet in overeenstemming met dat vele werk is het bericht dat de Landvoogd op reis zou gaan naar de Molukken ter inspecteering van zendingsposten, zooals de ‘Expres’ mededeelt.

Herinneringen aan Tjilegon.

Volgens de Expres valt in het Buitenzorgsche verhoogd godsdienstig leven onder de inlanders waar te nemen.

Het blad noemt in verband daarmee de voorgenomen reis van den Landvoogd naar de Molukken, om daar zendingsposten te inspecteeren, onstaatkundig.

Het woord is niet te scherp. Men zou kunnen vragen: Heeft de G.G. niets belangrijkers te doen?

Het zou wel het toppunt van absurditeit zijn, indien de Landvoogd voor zulk een aangelegenheid naar de Molukken ging om daar zijn tijd te verknoeien. Honderdmaal, neen duizendmaal urgenter is het dat de Regeering onverwijld, onmiddellijk maatregelen neemt om paal en perk te stellen aan het vermoorden van assistenten, werkzaam op landbouwondernemingen in Deli. Geen week gaat er voorbij of men bericht dat daar Europeanen door koelies worden aangevallen en vermoord; hieronder volgt het laatste bericht daaromtrent:

Uit de Sumatra-Bode van 9 April 1912.

Nog een assistent door koelis toegetakeld.

Berichten van de nog altijd afgelegen asahansche cultuurondernemingen dringen niet spoedig tot Medan door. Zoo komt het dat te Medan thans eerst een aanval op een assistent bekend werd, welke op 4 Maart reeds heeft plaats gehad, - schrijft de ‘Sum. Post.’ De betrokkenen zouden verstandiger doen, wanneer ze uit eigen beweging publiciteit gaven aan zulke voorvallen.

Op genoemden datum is dan op de onderneming ‘Hessa’ de heer J. door zes koelis, gewapend met tjankolstelen, aangevallen en het heeft weinig gescheeld of de overvallene had er het leven bij ingeschoten. Nadat hij reeds verscheidene leelijke slagen had opgeloopen, slaagde hij er gelukkig in, een der koelis een steel afhandig te maken. Toen ze hem gewapend zagen, kozen ze ijlings hel hazenpad. De heer J. achtervolgde hen nog over een afstand van ongeveer 50 depa, maar voelde zich toen onwel worden. Ze hadden hem dan ook deerlijk toegetakeld. Zijn heele hoofd en jas waren rood van 't bloed tengevolge van een wond van 7 c.m. aan het hoofd; zijn handen waren ontveld, de linkerpols was gezwollen, linker- en rechterschouderblad waren licht gekneusd; in beide heupen stonden bloedbaleinen zoo groot als een hand; op den rug waren afdrukken van tjankolstelen te zien. De eerste dagen heeft de aangevallene het bed moeten houden.

De daders zullen voor den landraad terecht staan.

Dit is een toestand, die direct veranderd moet worden, dit gebiedt de menschelijkheid. Laat de Landvoogd naar Deli gaan om die maatregelen te treffen, instede van zich belachelijk te maken met het inspecteeren van zendingsposten.

A.... Z.