De Hollandsche Lelie. Jaargang 25

[p. 366]

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus met verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Alle Brieven moeten, om in de d.a.v. week omgaand te kunnen worden beantwoord, uiterlijk Zaterdag-ochtend in mijn bezit zijn.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

C.M.V. - Ik heb Uw drie versjes aangenomen. Ik vermoed dat gij geen abonné zijt; daarom waarschuw ik U vóóraf, dat gij niet spoedig aan de beurt zijt voor plaatsing. Ik zie niet in waarom een man niet evengoed zou kunnen schrijven over de roeping van den man als over die van de vrouw, maar waarschijnlijk heeft U de laatste meer geboeid dan Uw eigen geslacht. - Te zijner tijd ontvangt gij honorarium en bewijsnommer.

G.W.E. - Ik heb Uw stukjes aangenomen, en ook voldaan aan Uw ander verzoek. Voor feuilleton kan ik dat lange verhaaltje wel gebruiken. Vriendelijk 't beste gewenscht in Uw nieuw thuis.

Tonius. - Heel ‘geregeld’ leest gij de Lelie zeker niet, zooals gij beweert dat wel te doen, want dan zoudt gij immers reeds lang weten, dat anonyme brieven onherroepelijk, en van welken inhoud ook, onbeantwoord ter zijde worden gelegd.

Dahlia I. Na U heeft een andere correspondente het pseudoniem Dahlia gekozen, zoodat ik deze eigenlijk toen had moeten noemen Dahlia II. Ik hoop, daar ik dit vergat, dat gij-U-zelve thans zult herkennen in de bijvoeging I. 't Spijt mij zoo dat Uw bijdrage, reeds sinds maanden in drukproef, nog niet is geplaatst, zoodat het slot, dat gij mij bij dezen brief toezondt, daardoor ook nog niet aan de beurt is. Door bemiddeling van den uitgever ontving ik dat slot in goede orde. Ja, ik kan mij begrijpen hoe gij mij die vriendelijke thuiskomst, telkens ontvangen door zooveel liefde en hartelijkheid, benijdt. En ik heb zoo innig medelijden met U, en met alle eenzamen. Uw eigen thuiskomst, zooals gij mij die beschrijft, deed mij een uitroep slaken van verontwaardiging. Gelukkig echter dat het dit jaar toch een beetje gezelliger was. Gij zult nu reeds lang niet alleen het slot van Uit Christelijke Kringen maar ook de aanvang-hoofdstukken van den nieuwen roman: Zedelijkheids-apostelen gelezen hebben. Hartelijk het beste.

C. van B. - Zult gij U-zelven herkennen in Uw initialen, die ik nemen moet, waar gij geen pseudoniem opgeeft? Ik hoop het, ofschoon Uw brief, tot mijn groot leedwezen, een heelen tijd moest wachten. Naar ik van ganscher harte hoop zal deze Uw eerste brief niet de laatste zijn, zoodat ik U dan voortaan zal kunnen toonen, dat men slechts bij uitzondering zóó lang geduld moet hebben. Want, neen, hoe zou ik 't ‘gek’ vinden, dat gij mij even vertrouwelijk, en spontaan-hartelijk, als uitvoerig schrijft! Juist zulke uit het hart geschreven, en uit het hart gekomen brieven doen goed, dóór en dóór goed, verwarmen iemand. Eenzaam zijt gij blijkbaar, en daarom heb ik, evenals ik óók schreef aan de correspondente Dahlia hierboven, innig met U te doen, want ik heb zelve zooveel leed gekend in jongere jaren. Dat heeft mij een kijk gegeven op zooveel ellende van verborgen vrouwenleven, op zooveel mislukte levens, van niet-begrepenen, of zwaar-beproefden. Eigen leed stemt tot nadenken, tot zien op dat van anderen, en tot er voor meevoelen. Zoo althans is het mij gegaan. En ik geloof dat het dát ook is wat gij hebt gevoeld in mijn boeken, en wat deze U zoo sympathiek hebben doen worden: het persoonlijke erin, van mijn eigen ziels-stemming. Daarom vind ik Uw ‘medelijden’ met mij ook in 't geheel geen beleediging, waarover gij Uw excuses behoeft te maken. Ieder onzer, die heeft geleden, verdient medelijden, op zijn ot haar beurt, om de een of andere reden.

Het was niet noodig voor U om Uw brief nog eens over te lezen, want de gedachten erin waren volstrekt niet onsamenhangend, maar deden mij van ganscher harte weldadig aan, juist om dat spontane erin, dat gij mij zegt Uw natuur te zijn, en dat ik er ook terstond in heb doorvoeld. Nògmaals, ik maak U mijne excuses, dat ik U zoo lang deed wachten, en ik hoop dat gij mij spoedig een levensteeken zult geven, al ware het alleen maar, om mij te vertellen, dat gij-U-zelve hebt teruggevonden in deze correspondentie. Voor Uw sympathie met mijn bundel: Kleine Levensdingen hartelijk dank.

Annie te Hilversum. - Zeker, uw opgewekte kaart indertijd uit Dusseldorf heb ik in goede orde ontvangen. Ik zag daaruit met vreugde hoe gelukkig gij U gevoelt, en Uw briefje onlangs bevestigde dat opnieuw. Mijn particulier antwoord hebt gij natuurlijk ontvangen. Dusseldorf ken ik zeer goed; ik ben er dikwijls, en eens langen tijd, geweest. 't Is een kalme, vriendelijke, beschaafde stad, vind ik, die je lang niet zoo ‘duitsch’ aandoet, als de fabrieksteden aan den Rijn.

E. van B. - Inderdaad heb ik het stukje uit die courant, - dat gij mij indertijd toezondt - en dat velen mèt U voor mij hadden uitgeknipt - - terstond geplaatst, zooals gij reeds zult hebben gezien, denk ik. - Die wreedheid van het paté de foie gras maken is echter reeds sinds jaren bekend; ten minste, ik wist het

[p. 367]

reeds lang. - Voor de instemming van U en Uw man met mijn roman: Geloof, dank ik U hartelijk. Het is aangenaam zoo telkens te hooren omtrent dit of dat, dat ik geschreven heb, dat het bij velen ingang heeft gevonden. Neen, ik beschouw Uw hartelijke woorden daarover, en over mijn waarheidsliefde en oprechtheid, dan ook niet als vleierij, maar als een opwekkend bewijs, hoe er ook velen zijn, die, inplaats van zich aan mij te ergeren, omdat ik de waarheid zeg, een moed, dien zij niet hebben, dien moed waardeeren en goedkeuren. Uw vraag, die ik hier overneem, is ook zoo heel dikwijls de mijne:

‘Bestaat er een liefd'rijk God, die zulke wreedheden toelaat? Heeft Hij de macht dit te voorkomen, òf niet? Gebeurt dit met zijn goedvinden?’

‘Also fragen wir beständig,

Bis man uns endlich mit einer Handvoll Erde den Maul stopft.

Dat troostelooze woord van Heine, het is het eenige antwoord m.i. op al deze raadselen. ‘Er is geen Priester, die Hem verklaart’; dat denk ik zoo dikwijls, bij al die nieuwe godsdienstige sekten, die heden ten dage voor den dag komen omdat de mensch in het materialisme óók geen bevrediging vindt. Wij moeten afwachten tot het einde komt. En dan? Zullen wij dan méér weten?

Een korte tijd, en beter dan

Gij hier, weet ik er 't fijne van.

Zoo laat de Genestet een oud man zeggen tot een jongeren waarheidszoeker. Maar, zal dat zoo zijn werkelijk? Zullen we méér weten hierna? Wie zal het zeggen? - Ja, dat is zeker, dat er óók heel ontwikkelde menschen zijn, die oprecht gelooven in den Bijbel, zoowel onder de rechtzinnige protestanten als onder de Roomsch-Katholieken. Te durven zeggen daarom, dat geloof in den Bijbel synoniem zou zijn met bekrompenheid, is dan ook m.i. een pedante en onverdiende aantijging, waaraan vele modernen op godsdienstig gebied zich schuldig maken, omdat zij òf zulke geloovigen niet kennen, òf hen niet willen waardeeren. Maar, 't geloof is een gave, is iets dat men heeft ontvangen als een inwendig bezit, en dat zich niet laat beredeneeren. Ook ben ik overtuigd dat opvoeding en traditie in dezen véél meehelpen menigeen geloovig te doen blijven ondanks zijn ontwikkeling.

In antwoord op Uw vriendelijk vragen naar mijn gezondheid verwijs ik U naar voorgaande correspondenties aan vele anderen, terwijl ik Uw hartelijken wensch, dat ik nog vele jaren moge gespaard blijven voor die mij lief hebben, zeer op prijs stel, en er U innig voor dank.

Wat is dat paardenverhaal, dat gij mij doet, allerleukst! Ik zou het hier overnemen, ware het niet dat ik vreesde U te zullen verraden. 't Eerste wat gij beschrijft daaromtrent heb ik dikwijls gezien en bijgewoond, en vind ik altijd in paarden een zoo aandoenlijk-lieve eigenschap. Maar zou die antipathie tegen dat andere paard niet kunnen voortkomen uit jaloezie erop, al is het niet noodig voor hem om jaloersch te zijn? Zeker herinner ik mij Uw vroegeren brief heel goed, maar ik wist niet, dat gij zulk een èchte dierenvriendin zijt als nu blijkt. En ik heb innig véél sympathie voor U, om Uw oppassen en verzorgen van dat katje. En, dat heb ik-óók zoo dikwijls ondervonden, dat uitlachen erom, door menschen, die zich zulk een plicht aan het zieke dier - (om van liefde ervoor niet eens te spreken) - niet kunnen voorstellen. Ik heb vroeger al eens verteld in de Lelie van die onderwijzeres, die 't ons kwalijk nam, dat wij bij zoo iets ‘onfatsoenlijks’ als een lavement zelf den veearts hielpen, in plaats van het de meid te laten doen. Waarom het voor die jonge meid niet onfatsoenlijk was en voor ons wel bleef zij in gebreke op te helderen. - Neen, gij ‘verveelt’ mij allerminst met Uw opsomming van al Uw dieren. Zoo leer ik mijn correspondenten kennen, zie hunne omgeving vóór mij, begrijp daardoor hun karakter en hun levensgewoonheden. En, dat vind ik heerlijk. Dat aan Uw wensch is voldaan, en de Lelie een nieuwen roman van mij heeft in dezen nieuwen jaargang, zult gij natuurlijk hebben gezien. Nogmaals veel dank.

Gé. - Ik was juist bij het stapeltje brieven, dat ik mij had voorgenomen in de Lelie te beantwoorden, aangeland bij Uw brief, toen de laatste post mij stoorde en bracht - wel een beetje tot mijn beschaming - Uw lieve kaart, met het alleraardigste portret van ‘de drie vrienden’. - Ik denk dikwijls, als ik zulke bewijzen ontvang van trouwe vriendschap, ondanks zulk een lang stilzwijgen van mij, dat mijn correspondenten wèl heel goed en hartelijk voor mij zijn. En dat geeft mij zoo'n lust tot mijn werk, zoo'n sympathie voor mijn arbeid. Daardoor is de Lelie mij in den loop der jaren een band geworden met zoovelen. Weet gij nog wel hoe slecht gij eerst dacht over mij, zooals gij mij, toen gij abonnée waart geworden, eerlijk hebt opgebiecht. Ja, zoo gaat het. ‘Men’ strooit laster uit. En wie het gelooft zonder onderzoek, die denkt dat ik geheel anders schrijf of denk dan ik 't in waarheid doe. Maar gelukkig gaat het gewoonlijk zooals 't U gegaan is, en komt de laster te eeniger tijd toch uit.

Maar nu moet ik U vóór alles hartelijk danken! Wat is hij groot geworden! Als ik hem nu vergelijk met dat portretje, dat gij naar Montreux zondt, toen ik typhus had, welk een verschil! En het is zulk een aardig groepje, met zijn vrienden. O, ik houd zóó van hem om die liefde tot dieren. Ik vind hem een lief open jongensgezicht. En zijn vrienden zijn óók aardig. Zij kijken beide zoo helder uit hun oogen. En zitten zoo vertrouwelijk bij hem.

Lieve Gé, Uw stukje stond al zóó lang in proef, evenals dat van Dahlia I (zie hierboven). Maar o de plaatsruimte! - Het is een heel moeielijk ding om in dezen alle wenschen te bevredigen.

Arme Gé, wat hebt gij een ongezelligen en angstigen tijd doorleefd. Ik kan best begrijpen dat gij niet in staat waart tot schrijven, en dat de Lelies ongelezen bleven. Des te meer waardeer ik Uw vriendelijke woorden daarover, dat gij haar niet wilt missen, om twee voor mij zoo prettige redenen, èn omdat gij niet uit mijn kring wilt gaan, èn omdat de Lelie U geestelijk staande houdt. Zulk een getuigenis - en dat van iemand die eens zoo geheel anders over mij dacht - is mij veel waard. En ik kan er U eerlijk op antwoorden: Mij-ook zou het spijten indien ik U uit het oog verloor. Ik heb natuurlijk in den

[p. 368]

loop der jaren reeds menigmaal een correspondent afgestaan aan den dood - altijd een zoo schokkende reden - maar ook het leven brengt soms scheiding, door finantieele bezwaren, door verandering van woonplaats, door allerlei redenen. En, altijd als het een getrouwen, mij-lief-geworden correspondent gold, deed mij zoo'n scheiding pijnlijk aan. Gij hebt misschien mijn correspondentie onlangs gelezen aan: Tip (zie Lelie van 18 October no. 16). Wel, die is tot mijn correspondenten teruggekeerd, nadat voor haar onvermijdelijke omstandigheden haar genoodzaakt hadden de Lelie tijdelijk op te zeggen. En heusch, toen ik haar brief kreeg, en zij vroeg: Herinnert U zich mijner nog toen moest ik blij glimlachen, blij omdat ze weer abonnée kon worden, en glimlachen om haar vraag. Want, ik vergeet mijn correspondenten niet, hoe zéér talrijk zij ook zijn. Hun handschrift, hun karakter naar hun brieven, hun levensomstandigheden en levensmoeilijkheden, zij zijn uitgebeeld in mijn geheugen, omdat ik met hen meeleef. - En zoo gaat het mij ook met U. Gij zijt mij lief om Uw brieven, lief om Uw dierenliefde, lief om Uw strijd van het dagelijksch leven, dien gij zoo flink en vrouwelijk onder de oogen ziet. En Uw ‘Benjaminnetje’ is mij lief om zijn dierenliefde, om het goede dat hij daardoor doet in Uw huishouden.

Voor Anti-Ego neem ik over dat gij 't met hem zoo ééns zijt.

Ja, dat kan ik mij best begrijpen dat mijn Benjamin lijkt op Uw hond, want ik zag in de mij toegezonden photo dadelijk overeenkomst in de kop en in de ondeugende oogen-uitdrukking. Maar Benjamin is licht van kleur, witachtig, en de Uwe lijkt mij donkerharig. Benjamin is zoo'n strop! Hij wordt met den dag ondeugender èn liever, en hij is zóó dol op mij, dat ik geen minuut alleen zonder hem ben thuis; hij wil bij mij zijn, onder mijn schrijftafel als ik werk, op mijn schoot als ik 't niet doe.

Ja, dieet-houden is niet prettig. Maar ik ben er nu al aan gewend. Ik vind het meer ongezellig eigenlijk, dan voor mij-zelf zoo héél erg. Maar, als men 't, zoo als gij, in ééns moet doen voor een tijdje, dan valt het veel moeilijker. En nu, nogmaals véél dank, ik vind het beschamendlief dat gij mij, na mijn lang stilzwijgen, zulk een mooie photo zondt.

Ik vergat nog hierbij te voegen, dat gij de vervolgstukken gerust kunt zenden.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

Nagekomen Correspondentie.

Antoinette. - Waar ik ben te vinden, - vraagt gij? En gij-óók méént mij te hebben ontdekt, daar waar ik niet was. Wel, er zijn altijd allerlei menschen, die meenen me overal te hebben gezien - wel te verstaan menschen die mij niet persoonlijk kennen. - De een schreef me onlangs b.v. hoe een kellner in een restaurant hier hem had wijsgemaakt dat ik veel daar kwam, niettegenstaande ik er geen voet heb gezet den ganschen zomer. Een ander was overtuigd mij te hebben herkend in een dame met een roode pleureuse op haar hoed (ik heb geen roode pleureuse, noch een roode veer, noch wat ook van rood op mijne hoeden). In Amsterdam had ik een correspondente, die mij bij elke theateruitvoering had ‘ontdekt’, nu in dit, dan in dat toilet, maar nooit kwam haar vooronderstelling ook maar eenigszins overeen met de waarheid.

Welnu, weet ge wat iemand, die mij en mijn gewoonten wèl kent blijkbaar, onlangs zei tot mijn vriendin, toen zij hem sprak?

‘Ik wed dat freule Lohman weer op U zit te wachten bij “Krul”.’

(Behoef ik nog te zeggen dat ‘Krul’ is de van ouds bekende Haagsche confiserie in het Noordeinde; althans, daar is de hoofd-zaak, want heel den Haag wemelt van filialen dezer zaak, en op Scheveningen zijn er 's zomers twee minstens).

- Nu, die meneer had goedgeraden, want, als ik niet ben bij Lensvelt-Nicola - want ook daar heb ik menig voetstap staan - dan ben ik bij Krul, - zou ik bijkans zeggen! Helaas dat de borstplaat, die ik weet dat van zuivere grondstoffen is bereid, dat de heerlijke Zwitsersche chocolade, ‘Chocolat Suisse’, dat de van ouds bekende banket-letters, waarvoor Krul zoo beroemd is, dat de fijne pralines die hij zoo magnifique verpakt, dat dit alles eigenlijk contrabande is voor mij! - Wat zou ik mij anders te buiten gaan! Voor mijn beurs is het dus maar beter zoo, ofschoon... de aanblik doet wel eens zondigen, en ik mag niet ontkennen dat ik in dezen dan ook niet ben ‘zonder zonde’. Lang niet!

Wat ik dan eigenlijk doe bij Krul? Ja, dat zei ik U al, wachten, en... afternoon-tea-drinken, waarvoor de gelegenheid hier even gezellig is als first-rate, wat thee en bijbehoorende lekkernijen aangaat. Zoo ziet ge het, vrienden en vriendinnen, die U zooveel moeite geeft mij te ‘ontdekken’, Krul, en Lensvelt-Nicola in de Veenestraat, zijn beide oude vrienden van mij, die ik dikwijls opzoek, als ik in den Haag ga koffiedrinken of afternoon-teaen. Ik houd van de drukke gezellige omgeving daar, van de uitstekende prettige bediening, van de smakelijke dingen die ik er krijg, en waarvan ik wéét dat ze goed zijn, en zuiver-toebereid.’ - En daarbij is het er zoo leuk-vol. Bij Lensvelt-Nicola is 'n wàre oploop nu en dan, van menschen die uit- en ingaan; bij Krul zag ik de gasten laatst tot in het eigen kantoor der heeren toe tafeltjes krijgen - uitplaatsgebrek; een echt buitenlandsche omgeving, maar die gelukkig nogtans nog niets heeft van de prijzen der Rumpelmayers en andere mode-confiserieën in Parijs en aan de Riviera, - terwijl de waar die men krijgt vrij wat beter is meestal. - Nu weet ge tenminste iets af van mijn gewoonten, nietwaar?

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

Spoed-correspondentie.

Journalist. - Hartelijk, hartelijk dank voor Uw attentie. Ik vind het zéér aardig.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.