stuk is dus in elk geval aangenomen, maar, daar ik het nog niet las, kan ik U nog niet beloven of het in het redactie-gedeelte komt dan wel in het feuilleton-gedeelte. Zoo gij het eerste bepaald wenscht, dan moet gij in elk geval langer wachten.
Lumaij. - Ik ontving van U een tweeden brief, nà den éérsten, dien ik reeds onmiddelijk beantwoordde. Deze brief is dus de derde, dien ik van U ontving. - Ik zal trachten U particulier te schrijven, maar ik heb het in deze dagen overstelpend druk. Voorloopig dus hartelijk gegroet.
P.K. - Ik heb voor het Kerstmisnommer reeds zóóveel, dat ik Uw indrukken maar zal weglaten; zij zijn niet bijzonder frappant. Zijt gij abonné of alleen lezer? Meldt mij dat eens bij gelegenheid.
Cora. - Het spijt mij, dat ik U moet teleurstellen. Wij hebben echter zóóveel oorspronkelijke poëzie onder de dringend om plaatsing vragende copie, dat er geen plaatsing is voor een vertaald versje als dit.
Tolstoiaan. - Gij vraagt mij waarom de Holl. Lelie niets schreef bij den dood van den grooten Tolstoï? Mijn waarde heer om de zeer eenvoudige reden, dat alle bladen, blaadjes, enz., in binnen- en buiten-land beide, bij zulke gelegenheden zóóveel afgezaagds en zoovele holle phrasen ten beste geven, dat ik mij niet-geroepen voel die lectuur te vermeerderen met een bijdrage, welke uitteraard, in een weekblad met beperkte plaatsruimte, niet anders dan oppervlakkig kan zijn. Bovendien, was Tolstoï zulk een ‘groot man’ als gij in hem ziet? Daarmede kom ik op het gebied van mijn eigen persoonlijke opinie, die gij wenscht te weten, en ik U gaarne geef op deze plaats. In mijn oogen was Tolstoï groot als de schrijver van Anna Karenine en van La Guerre et la Paix en van andere romans. La Guerre et la Paix speciaal is mij heel-lief om wat ik er uit leerde aangaande zóógenaamde vaderlandsliefde en zóógenaamde ‘heldenmoed’. Nevens Die Waffen Nieder van Bertha von Suttner en La Débâcle van Zola heeft Tolstoï's La Guerre et La Paix mij gemaakt tot een verachter van die schoone holle phrasen, die heeten in vaderlandsliefde en heldenmoed, want, hoe het dierlijke, het wreede moord-instinct, het laffe niet-meer-durven denken den soldaten veel méér bezielt bij gevechten en belegeringen dan moed, wezenlijke zedelijke moed, Tolstoï toont het glashelder aan. Uit zijn roman heb ik juist dat zóó prachtig-duidelijk geleerd, dat ik na dien tijd altijd 'n afkeer voel wanneer er van dit soort ‘moed’ wordt gerept. Het is niets anders zulk soort ‘moed’ dan een met jenever en opwindende muziek stelselmatig opgewekte verhitting van het bloed, om
de doodsvrees te over winnen en met één op te wekken alle leelijke en slechte en gemeene hartstochten.
Dus, als roman-schrijver ben ik Tolstoi zêér veel dank schuldig, maar, als mensch, vind ik hem zwak, 'n zoeker, 'n aanstellerige reclamemaker dikwijls, (hier denk ik aan de van hem genomen photo's op zijn paard, etc., in zijn blouse van boer, terwijl hij in werkelijkheid leefde op een mooi landgoed.) - Den Vrije-Socialist schrijver van een Tolstoi-artikel zeg ik, mijnerzijds, van harte na:
‘Anti-militarist, anti-alkoholist, anti-gezagsman is Tolstoi in hart en nieren. Dat trekt in hem aan.’ Ook trekt het mij zéér in hem aan, dat hij ronduit zeide hoe de tegenwoordige regeeringen niet steunen op het recht, zelfs niet op een schijn van rechtvaardigheid, maar op het geweld, dat de grootste willekeur tot beginsel heeft. - Zoo denk-ik, persoonlijk, er óók over. - Daarom dus, omdat hij in al dergelijke questies mij sympathiek is, heb ik de meest-mogelijke achting voor zijn denkbeelden. Echter wil het mij voorkomen, dat hij die denkbeelden de laatste jaren is gaan verwateren in een aan godsdienst waanzin-grenzende ziekelijke gelooverigheid naar zijn eigen vinding. - Alles saamgenomen, het is zóó in den loop der dingen, dat een man van zóó hoogen leeftijd eindelijk óók opstapt, evengoed als wie ook, dat ik met den besten wil ter wereld dáárover geen aanstellerig rouw-artikel op bestelling kan afleveren, zooals mijn collega's van andere Bladen die kunst op commando verstaan.
ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.
Sluiting red: ged:
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
