De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

[p. 558]

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

Mevr. van L. - H. - Zooals gij ziet heb ik reeds voldaan aan Uw wensch, en het verlangde U gezonden. Ik dank U zeer voor Uw vriendelijk briefje naar aanleiding daarvan. Uw belangstelling in de Lelie en in den roman ‘Om de Eere Gods’, zijn voor mij natuurlijk een aangename voldoening. - Neen, deze keer was mijn verblijf in het Zuiden niet zoo aangenaam als het had kunnen zijn, door het slechte seizoen, en ook omdat ik geen goede woning had, doordien zij buiten mij-om was gehuurd. - Vriendelijk gegroet.

Leo. - Het artikel is aangenomen. - Welk een heerlijk getuigenis over Uw dienstbode! Mag ik Uw woorden omtrent haar hier overnemen, als een bewijs dat er meerderen zijn, die, indien zij goed behandeld worden, op hunne beurt óók goed handelen:

‘'t Doet mij waarlijk - en dit om dubbele reden - zeer groot genoegen, dat ik nu eens een dienstbode prijzen kan. 't Meisje heeft ons onverdroten en met de meeste bereidwilligheid, ik zou zeggen, liefderijk ingegeven, geholpen, ja verpleegd.

Kortom: ik heb er niets dan lof voor. Zij is volkomen betrouwbaar, stipt-eerlijk; en stel U nu voor hoe 't anders geweest zou zijn’....

Van harte wensch ik U geluk met Uw herstel, en hoop dat Uw vrouw insgelijks gauw weer zal opknappen. - Die ziekte is, schijnt het, dikwijls zoo langdurig en aangrijpend. - Het doet mij genoegen, dat het hoofdartikel van H. van Holk zoozeer Uw instemming had, en gij het ‘aardig en raak’ vondt. Ik-ook. Nogmaals van harte beterschap.

S. van G. - Gelijk gij ziet heb ik terstond aan Uw verzoek voldaan, maar moet U er op attent maken, waar andere inzenders hun naam noemen, dat het van U niet ruiterlijk is hun persoonlijkheden te zeggen onder Uw vóórletters, zoodat ik, bij een eventueel weder-antwoord Uwerzijds, thans naam-noemen-in-het-publiek verplichtend stel.

Jonge-Weduwe. - Uw feuilleton-bijdrage ontving ik in goede orde; wordt geplaatst. - Ja, Uw andere bijdrage: Een Offer heb ik; behalve die heb ik nog twee anderen. - Ik hoop voor U, dat gij het in Nice prettig hebt op dit oogenblik waarop ik U schrijf, en vooral ook dat de Parijsche overstroomingen het U mogelijk maakten wat van de Seine-stad te genieten op de doorreis. Schrijf mij eens wáár in Nice gij logeert. Hartelijk dank voor Uw lief briefje.

D.J. te Schoonoord. - Gij vraagt mij in Uw briefje naar aanleiding van Uw schetsje, of ik ‘er aan wil denken dat gij geen abonnee zijt!’ Geachte mejuffrouw, ik vraag U op mijn beurt: Wilt gij daaraan denken, en daarin de reden zoeken en vinden, dat mijn antwoord indertijd U niet onder de oogen is gekomen. Wie mij schetsjes inzendt zonder abonne te zijn heeft het zichzelf te wijten als hij mijn correspondentieantwoord niet leest, nietwaar?

Utopea. - Ja-zeker, Uw gedichtje, waarnaar gij vraagt, wordt geplaatst. - Uw brief en Uwe laatste bijdrage moet ik nog beantwoorden.

Mevr. van de W. - Ik dank U zeer voor Uw hartelijk briefje en Uw instemming met Wat Nooit Sterft, - Ik geloof met Uw kennissen, dat ‘zoo iets de gewone loop van zaken is’, maar ik vind het heel treurig, dat die zoo is, voor de vrouwen vooral, omdat men háár hard valt om wat men den man vergeeft. - Inderdaad, ik heb het leven veelzijdig gezien en meegeleefd, anders zou ik niet zoo veel waarheid hebben kunnen opmerken en kunnen uitteekenen in mijn boeken als ik doe. Wil ook Uw man hartelijk danken voor zijn instemming, en wees, wat mij zelve aangaat, niet het minst gedankt voor Uw sympathie met mijn hondenjongens; die mij, als dat nog mogelijk zou zijn, met den dag liever worden.

Mevr. ten H. - Om U te bewijzen hoe aangenaam mij Uw schrijven is, inplaats van onaangenaam, neem ik het hier over, alleen die gedeelten uitlatend, die U zouden kunnen verraden.

In de correspondentie met ‘Witte Sering’ frappeert mij, dat deze het jammer vindt, dat u de uitdrukking gebruikt: ‘indien er een God is’. Het gaat mij evenzoo, ook ik zou u graag van dien twijfel ontheven zien. 't Is zeker waar, het is dikwijls voor ons menschen niet te begrijpen, hoe het mogelijk is, dat er zooveel onrecht ongestraft blijft, dat weerloozen en zwakken vaak door de grootste schurken worden verdrukt, dat den eenen alles mee-, en den anderen alles tegenloopt, dat de zoogenaamd goddeloozen vaak den meesten voorspoed genieten enz., en toch - dat het zoo is, 't zal zijn doel hebben, al vatten wij dat niet direct, en soms nooit. Ik geloof dat God met alles, ook met het kleinste en geringste, zijn doel heeft. Eenige regels verder erkent u toch zelf, het thans te zegenen, dat u gedwongen waart, die drie weken rust te nemen. Voor dien tijd zaagt u er niet ten volle het nut van in, en zoo gaat het ons met het meeste wat ons overkomt, wij kunnen de bedoeling maar zelden begrijpen, en zouden dan zoo licht meenen, dat zooals wij het bedoelen het 't juiste, ware, en goede is, en zouden ons dan eigenlijk boven de Godheid willen plaatsen.

[p. 559]

Daarom blijft het verkeerde wel voor rekening van hen, die het doen, maar God gebruikt dikwijls dergelijke personen, evenzoo als de het-goede-doenden, om daarmee Zijn oogmerk te bereiken. Ziet u, zoo denk ik er over; ik zou niet durven beweren, dat het zoo is, 't is enkel mijn gevoelen waarbij ik mij tot heden wel bevind, en ik hoop het zoo te houden. En groei ik er dan in, dan zou ik datzelfde ook voor anderen wenschen, daarom ook voelde ik behoefte u dit even te schrijven.

Hoe zou ik anders kunnen, dan een dergelijk bewijs van belangstelling waardeeren! Laat mij U zeggen lieve mevrouw, dat ik hóóp dat U gelijk hebt. Dikwijls twijfel ik, als ik zie hoe gróót het onrecht is om me heen; dikwijls ook hoop ik, en, méén ik zelfs, dat er toch is zooiets als een vergelding. Het beste is maar geduldig af te wachten. In elk geval komt men met het in opstand raken geen haarbreed verder. Uw vergelijking met mijn Nauheimsch voorschrift van die drie weken rust schijnt mij, als êlke vergelijking, niet geheel juist. Immers, het gold daar geen gemeene onrechtvaardige behandeling, enkel een niet-dadelijk-te-bemerken goede uitwerking van een gegeven raad. Nogmaals, ik ben U zeer oprecht verplicht voor wat U schreef.

Trouwe-lezer. - Ik begrijp uit Uw brief, dat gij alleen antwoord verlangt op de boeken-vraag. Dit spijt mij, omdat ik Uw getuigenis over Uw omgeving zoo graag had gepubliceerd, rechtvaardigheidshalve. Zoudt gij mij dat niet alsnog toestaan? Maar dan moet gij een nieuw briefje schrijven, want ik heb dit na déze beantwoording vernietigd. - De Vlaamsche dichter, dien gij zoo graag leest, is ook mij zéér sympathiek. Kent gij de werken van Stijn Streuvels, van Cyriel Buysse, (ik bedoel bepaaldelijk die over het Vlaamsche landleven), van Couperus: Kleine Zielen, van M. van Ravesteyn: Bij Ons, van Anna van Gogh-Kaulbach: Moeder, van Ina Boudier-Bakker: Het Beloofde Land, Kinderen, Armoede, van Suze La Chapelle-Roobol: Tweestrijd? - Dat is alles zeer nieuwe lectuur, die ik U, wat mijn smaak betreft, kan aanbevelen. Van oudere auteurs, die mij echter zeer sympathiek zijn, beveel ik U aan van Thackeray: Vanity-fair, the Newcomes, van Dickens: Dombey and Son, David Copperfield, verder: Irrlichter, een alleraardigst boekje dat gij in den Reclam-bibliotheek kunt krijgen voor weinige stuivers, van Clara Viebig: Het dagelijksch brood (dit is weer een hedendaagsche auteur), van Gabriele Reuter: Aus guter Familie (ook een nieuwere auteur), etc. etc.). - Ik herinner mij onze vroegere correspondentie zeer goed. Ik heb zeer met U te doen. Ik schrijf niet meer, omdat ik uit Uw brief begrijp dat dit Uw bedoeling is. - Hartelijk gegroet. Als ik iets voor U kan doen dan zeg het gerust.

L.P. (I). - Ik zet er I bij, omdat ik nog een correspondent heb met deze zelfde voorletters. Wat deed Uw brief mij een genoegen! Ik had namelijk alle hoop opgegeven ooit meer iets van U te zullen hooren. Om U de waarheid te zeggen dacht ik, dat gij nu toch boos waart om ons denkwijzeverschil. En daarom was ik zoo oprecht-blij met Uw schrijven! - Op den aanhef durf ik niet ingaan vanwege Uw verbod. Gij begrijpt mij? Wat gij over idealisten zegt is misschien waar-gezien. Alles hangt er van af op welk standpunt wij staan in het leven. Ik voor mij begrijp niet, hoe men, ziende de werkelijkheid der dingen om zich heen, kan gelooven in een ideaal-toekomst waarin dat alles zal beter worden door een algemeene menschenliefde. Ik kan niet anders zeggen dan dat mij zulk een geloof een tegen-beter-weten-in zich wat wijsmaken lijkt, dus, een soort domheid. Maar ik redeneer alleen zooals ik het voel, en, wie een ander standpunt inneemt heeft misschien een anderen kijk op die dingen. Ik vind Uw levensbeschouwing aangaande wáárom wij moeten wenschen te blijven leven heel mooigedacht. Maar die-ook voel ik niet na, omdat ik alle levens, kleine en groote, zoo gehéél waardeloos vind in dien zin, dien gij er aan geeft. Alleen wie voor zijn nááste omgeving onmisbaar is laat een ledige plaats achter; (ik bedoel onmisbaar om een of anderen sterken liefdeband). En omgekeerd, als men, zooals ik, door sterke geluksbanden aan het leven wordt gehecht nog, dan is het een soort egoïsme om die reden wel te willen blijven op aarde. - Gij hebt mijn bedoeling met den roman ‘Om de Eere Gods’ heel goed begrepen. Ik dank U voor wat gij schrijft, en neem U nooit iets kwalijk, dat weet gij wel. Hartelijk gegroet.

Paul. - Ik weet niet of het Uw bedoeling is, dat ik Uw brief nog beantwoord. Daarom ben ik voorzichtigheidshalve heel kort deze maal. - Aan het slot van Uw brief spreekt gij van ‘statistieken’, die meer indruk zullen maken dan romans. Maar, welke statistieken bedoelt gij? Waarover? Dat is mij niet geheel duidelijk. Ik-voor-mij ben van meening, dat er inderdaad vrouwen zijn, die niet geschikt zijn voor het huwelijk, omdat zij dien afkeer blijvend koesteren, dien gij bedoelt. Dan zijn zij echter abnormaal. Daaraan valt niets te veranderen. Er zijn abnormale mannen óók, nietwaar? - Hoe dit zij, ik weet niet of gij een verdere beantwoording wenscht, dan wel of Uw brief slechts een bedankje is; en daarom laat ik het hierbij.

Kamerplantje, - Uw stukje is reeds naar de drukkerij. - Gij moet U vooral niet extra-vermoeien met langere brieven dan gij móógt schrijven, want ik behoef volstrekt niet bedankt te worden, hoor, voor mijn antwoorden aan U. Schrijf maar alléén als gij er den rechten lust en de rechte kracht toe hebt. - Er waren er meerderen, die mijne onlangs-overleden tante met mij verwarden, schijnt het; ofschoon hare voorletters geheel anders waren, en zij ook veel en veel ouder was dan ik. Ik ben de eenige Anna in de de Savornin Lohman-familie, daar die naam van mijn moeders kant is. Het is lief van U zoo voor mij te hebben meegevoeld, met zulk een sympathie aan mij te hebben gedacht. - Inderdaad, zooals gij schrijft, dat is een verwarmend gevoel voor mij, dat ik iets ben geworden voor velen, door de Lelie, en door mijn werk, en, dat ik het zoo nu en dan zoo ineens ondervind op de een of andere manier is mij een bepaalde troost dikwijls. - Ik geloof met U, dat iemand, die veel thuiszit, en daardoor veel haar eigen leven leeft door ziekte, dikwijls veel meer

[p. 560]

gelegenheid heeft tot opmerken, en veel meer ontwikkeld is, vooral in haar innerlijk gemoedsleven, dan de gewone druk-uitgaande oppervlakkige daad-mensch.

- Gij vraagt mij, of ik Lugano geschikt acht voor een zomer en winter-verblijf. Neen. Ik ken het als een beeldig-gelegen seizoen-plaatsje, maar het is een eenzaam nest, zoodra het van de vreemdelingen, die er slechts een paar maanden vertoeven, wordt verlaten. Ook is het er zomers heel warm. Indien gij een familie vindt, die met U samen woont, dan is dat natuurlijk finantieel een groote zorgontheffing. Maar bedenk wel, dat gij het dan wel vooraf heel goed samen eens moet zijn in alles, en elkaar goed moet kennen, anders wordt zoo iets zoo gauw een groote aanleiding tot ruzie. Neen, indien gij er voor-goed woont, dan zult gij op den duur geen vreemdeling-prijzen betalen, maar wèl zal men dit net zoo lang met u probeeren, totdat gij en uw familie achter de ware prijzen zijt gekomen. (Ik bedoel voornamelijk van levensmiddelen, kleederen, enz.) Zwitsers zijn in dat opzicht zéér inhalig; desniettegenstaande raad ik U Zwitserland veel beslister aan voor het geheele jaar er wonen dan Nice of Menton of Italië. Alleen geloof ik dat Montreux, of het goedkoopere Vevey, vlak daarbij, maar minder beschut-gelegen, U dan veel beter zullen passen dan Lugano. Dáár kunt gij het geheele jaar door zéér goed wonen. Over Lugano kan ik U, als gij er over denkt, van een hollandsche familie, die er vroeger woonde, volledige inlichtingen bezorgen. -- Ja, onze honden-jongens vieren al onze huiselijke feestjes als kinderen mede. Zij hebben een goed leventje, dat is zeker. Maar zij geven ook zóóveel liefde. - En nu, nog eens, schrijf mij zooveel gij wilt, en vraag mij alles wat gij wilt, en weest ervan overtuigd dat geen antwoord mij te veel moeite is, en ik heel hartelijk belangstel in U, maar.... schrijf alleen als gij U wel genoeg en opgewekt ertoe voelt. Het mag geen moet voor U zijn. Van mij-bedanken voor een antwoord behoeft nimmer sprake te wezen. Uw hartelijken stevigen handdruk beantwoord ik van ganscher harte.

Nagekomen Correspondentie.

H-papegaai. - Voor de twee portretten achtereenvolgens gezonden veel dank. Wáármede wij beiden, mijn vriendin en ik, gefeliciteerd werden op nommer II begrijp ik echter niet. - Gij hebt gelijk dat S.v.G. geen gelijke partij is tegenover twee hunne namen noemende tegenstanders als Domela Nieuwenhuis en H. van Holk. Lees mijn correspondentie dienaangaande.

Ik heb nog vroegere brieven van U, die nog beantwoord worden. Dit is slechts een bedankje voor de portretten.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.