De Hollandsche Lelie. Jaargang 23

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoor-

[p. 542]

den aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

Han te Vlh. - Gisteren-avond thuiskomend, vond ik Uw brief, mij nagezonden, en ik wil U dadelijk beantwoorden, omdat die mij veel genoegen doet. Ten eerste omdat Uw getuigenis daarin, dat de Lelie zoo in belangrijkheid heeft toegenomen, mij zulk een prettige aanmoediging is mij steeds meer aan haar te geven. Want, dat is zelfs een der hoofdredenen van mijn zoo vroegtijdige thuiskomst uit Nice. Door die overstroomingen namelijk in Parijs is de post, die toch al in Frankrijk veel te wenschen overlaat, zoo ongeregeld en onbetrouwbaar geworden, dat mijn werk er onder leed, en ik niet meer bijtijds kon rekenen op het in goede-orde-ontvangen van spoedstukken en drukproeven. - Dat deed mij besluiten liever vroeger, dan wij eerst van plan waren, terug te komen en ons hier voor-goed te installeeren. Het klimaat hier is natuurlijk een groot bezwaar, maar aan de Riviera is het óók een slecht seizoen geweest, en ik blijf dan hier maar binnenshuis bij gure dagen. - Zoo ziet gij dat Uw brief op een prettig moment kwam, want hij was mij een belooning voor mijn plannen met de Lelie. Ware ik nu nog in Nice geweest namelijk, dan hadt gij veel langer op antwoord moeten wachten natuurlijk dan nu.

- Dat gij en Uw vriend de Lelie samen lezen en bespreken, vind ik aardig te hooren, en in het bijzonder interesseert mij wat gij schrijft van zijn zoo juist begrijpen de bedoeling van: Om de Eere Gods. Immers, die roman is niet een getuigenis tegen eerlijke oprechte vroomheid maar enkel een aanklacht tegen het gehuichel en geknoei van hen die zich orthodox en bijbelgeloovig noemen om bijredenen, maar in waarheid niets anders dienen dan eigen-ik alleen. Geen enkele waarachtige Christen kan zulk een onwaardig transigeeren met de leer van Christus goedkeuren, en omgekeerd geen enkel oprechtgeloovige behoeft zich te stooten aan mijn roman, waar ik in menschen als Stinia, als mevrouw Eduma de Witt, als de oude mevrouw Stinia, als oude Bertus, als dominee van der Grijp en zijn dochter, telkens immers belichaam mijn achting voor echte vroomheid en mijn overtuiging dat er, ook heden ten dage, nog steeds zulke waarachtige christenen bestaan. - Daarom dus, omdat Uw vriend dat dus zéér juist heeft gevoeld in mijn roman doet mij alles wat gij daaromtrent schrijft veel genoegen. - - En dan Uw dierenliefde, die U tot mij aantrekt! Ik kan niet genoeg herhalen, hoe lief mij-zelf een ieder is, die op dat punt met mij geestverwant denkt, en evenals ik verontwaardigd de partij neemt van het verongelijkte en mishandelde dier, dat zich immers niet kan verdedigen tegen de overmacht van den mensch, en dat wij allen daarom onbepaald moesten beschermen, terwijl men in plaats daarvan gedurig ziet, hoe volwassenen zich zelf ‘amuseeren’ met dierenplagen en wreedheden - waaronder ik in het bijzonder óók reken de laffe aardigheden met apen, katten, honden enz., die, in zekere soort tingeltangels en circussen, vooral in Parijs, meer en meer in de mode komen, en die wel hun toppunt bereiken in den elken avond dronkengemaakten hond, die verleden jaar tot de attracties behoorde van een groot Parijsch Variété, waarheen allerlei zoogenaamd beschaafde menschen gingen kijken. -

Ik geloof dat gij U in dat familie-lid van mij, dien gij hebt gekend, in zoover vergist, dat de door U als schooljongen bedoelde is: mijn germain neef; zijn reeds-overleden vader, met denzelfden voornaam, was mijn oom. Deze hertrouwde later; ik bedoel dus zijn eenigen zoon uit het eerste huwelijk; vermoedelijk is deze de door U als schooljongen gekende Lohman geweest. De oom, ter wiens eere in Groningen die plechtigheid plaats had, die gij in de couranten hebt beschreven gezien, is de bekende leider der christelijk-historischen, Jhr. Mr. A.F. de Savornin Lohman. - Ofschoon Groningen niet mijn eigen geboorteplaats is, maar wel de bakermat mijner familie, ken ik de stad zeer goed; ook mijn moeder, die een freule Alberda van Ekenstein was, een naam U dan zeker óók wel bekend, is daar opgevoed, evenals mijn vader. In de paar laatste jaren ben ik er niet meer geweest echter. - - Dank voor Uw belangstelling in mijn gezondheid; inderdaad valt het mij, van alles wat ik moet laten voor mijn hart, het zwaarste het thee-drinken op te geven. Voor hart-lijders wordt door de doktoren een ander soort koffie: Koffie-Hag aanbevolen, die geheel onschadelijk is, maar, wat thee betreft, bestaat zulk een uitredding niet tot nog toe. - Uw vriend betuig ik mijn bewondering voor zijn magnifique hand op het adres. De brief viel mij dadelijk in het oog daardoor, als iets bijzonders. - Hartelijk hoop ik dat gij zult voortgaan zoo dikwijls te schrijven als gij lust hebt. -

Mary Ann. - Ik vind het altijd prettig, indien de lezing van de Lelie bij de abonnés den lust wekt met mij van gedachten te wisselen. Gij schrijft:

U schrijft zoo vaak over het gebrek aan lust om te trouwen bij de hedendaagsche jonge mannen, ik voor mij geloof, dat de lust om te trouwen wel degelijk bestaat, maar dat de meeste, verreweg de meeste mannen, geen vrouw kunnen vinden om reden dat ze geen, of haast geen meisjes kennen.

Het is moeilijk, vooral waar gij in het vervolg van Uw brief mij op bepaalde U bekende gevallen wijst, U hierin tegen te spreken, waar het dus geldt een persoonlijke ondervinding van U; maar ik voor mij meen, dat die jongelui dan wel bij uitzondering heel timide zijn geweest, omdat immers voor een jongen man, die wil kennis maken met meisjes, alle deuren, en alle wegen openstaan in alle coterieën en alle standen. Een jonge man kan zich door zijn vrienden en kennissen overal laten presenteeren waar hij maar lust heeft, en wordt overal met open armen ontvangen, om van meer familare kennismakingen, langs tennis-club en ijs-weg etc, niet eens te spreken. Ik weet b.v. van een geval, waarin een jonge man, hier op het Kurhaus, een jong meisje zag dat hem uiterlijk zeer beviel. Den volgenden dag zocht hij den vader op - hij kende den naam van de familie - zeide hem onder vier

[p. 543]

oogen dat hij graag zijn dochter wilde leeren kennen, maakte er een visite dientengevolge, en trouwde inderdaad later met haar. Alles wat van de zijde der vrouwen-wereld in zulk een geval te toeschietelijk, te vrij wordt geächt, waar het de begeerte met den man in aanraking te komen geldt, staat omgekeerd den jongen man geheel vrij zonder dat iemand er aanstoot aan neemt. En als hij dus nogtans geïsoleerd blijft, dan is dat m.i. een gevolg van een zeer bijzonder terughoudend beschroomd karakter, maar geenzins een algemeen voorkomende toestand in het mannen-bestaan, die het trouwen in het algemeen genomen bemoeilijkt. - Ook wat gij verder daaromtrent schrijft, dat in uitgaande kringen dat bezwaar wellicht niet bestaat, maar dat gij daarom dan ook die van de middelklasse, leeraren, doktoren, etc., op het oog hebt, kan ik U niet toegeven. Ik zou integendeel zeggen, juist dáár gaan jongelui van de beide seksen veel eenvoudiger, gewoner, en natuurlijker met elkaar om, dan in de hoogste standen. Zij studeeren heden ten dage samen, zij fietsen samen, zij komen elkaar op straat tegen en loopen een eindje samen op; in een woord, ik vind dat zij duizend punten van aanraking hebben, die juist de stijve, deftige, hoogere klasse mist. - Het omgekeerde daarentegen, dat in een huishouden met enkel meisjes de gelegenheid tot jongelui-kennismaking heel moeilijk is, dat ben ik grif met U eens. Want dat heb ik hier dikwijls van nabij gezien; en ik schrijf het minder nog toe aan de ‘luiheid’ der ouders zooals gij het noemt, dan wel aan hunne natuurlijke, maar overdreven vrees dat men hen van mannen-achter-naloopen zal verdenken, indien zij hunne dochters laten omgaan met jongelui, en die bij zich aan huis verzoeken. Immers, zijn er broers aan huis, dan spreekt het veel meer van zelf dat deze hunne vrienden meebrengen, is echter een ouderenpaar gezegend met enkel meisjes, dan komt de vrees voor wat ‘men’ zal zeggen erbij, en houdt hen terug hunne dochters al te veel vroolijkheid en pretjes te gunnen. Toevallig ken ik nog al vele huishoudens met volwassen meisjes-alleen, en ik erken dat ik de stumpers altijd inwendig beklaag om het soort isolement waartoe zij zijn veroordeeld. Daarom ben ik het volkomen met U eens, dat in zulke meisjes haar zucht naar buitenshuis, op kantoor, of waar ook, vrij zijn, heel goed is te begrijpen. Alleen, zij komen er niet rond voor uit dat het haar daarbij te doen is om op die manier mannen te leeren kennen, integendeel zij willen de rol der onafhankelijkheid en nuttigheid spelen. En dat is dom en gek. Dat zij echter, gelijk ik onlangs in een antwoord aan Maria te M., meen ik, zeide, op die manier trachten een plaatsvervanging te vinden voor het vroegere ‘uitgaan’, dat vind ik heel natuurlijk en vergefelijk. Het is echter alleen maar héél jammer, dat zij daarbij, door zulk soort werk, hare vrouwelijkheid inboeten, en dikwijls ongeschikt worden voor trouwen en huishoudelijke plichten. - Ik geef U ook volstrekt geen ongelijk in Uw beschouwing omtrent die soort meisjes, die het eerst en het meest geëngageerd raken ondanks haren weinig-vrouwelijken werkkring, alleen omdat zij den man weten te boeien. Gij hebt gelijk dat in dat weten te boeien het geheim van het geëngageerd-raken bestaat, en niet in het hebben van huwelijks-deugden. Inderdaad is juist dat een der onrechtvaardigheden in het vrouwenlot, dat degenen, die het meest zich zouden eigenen tot wezenlijk goede en brave huisvrouwen en moeders, veelal ongehuwd blijven, terwijl allerlei onbeminnelijke, heksige, egoiste meisjes dikwijls een of ander spoedig en goed huwelijk vinden, omdat zij attracties voor den man bezitten. Echter, waar schoonheid, charme, dat, je ne sais quoi, waarvan gij-ook spreekt, dus inderdaad een woordje meespreken, daar geloof ik toch ook, dat het geld niet minder de hedendaagsche huwelijksquestie regelt, en dat de meeste jongelui zich tien maal bedenken, eer zij een geheel onbemiddelde beauté nemen, zonder huishoudelijke gaven, die haar gebrek aan geld compenseeren. Dáárom, in dat zinverband, zeide ik, dat er meer zou worden gehuwd in onbemiddelde klassen, wanneer het meisje nog iets anders kende dan alleen geld-uitgeven, maar het ook wist in te verdienen, door hare huishoudelijke kennis, die meiden en naaisters-loonen zou uitsparen.

Mijne Herinneringen, die gij zoo gaarne leest, zijn inderdaad wáár van a-z.. Ik begrijp dat zij daardoor voor de meesten eene groote aantrekkelijkheid hebben. Maar er is nog zoo veel dat men niet mag of kan zeggen, omdat het anderen geldt! - Vriendelijk gegroet. Ik hoop dat deze correspondentie nog eens aanleiding geeft tot weer van U te hooren.

Corry. - Waar gij U op de Lelie hebt geabonneerd om mij te kunnen schrijven, kan ik U niet genoeg zeggen, hoe welkom mij Uw brieven zullen zijn, temeer nu ik verneem dat ik U reeds van vroeger, door Uw leesgezelschap-lectuur der Lelie, ben sympathiek geworden. Ik heb zelve zooveel ondervonden van allerlei aard, dat ik zeker daardoor ben gevormd als het ware, door het leven zelf, tot heel veel kunnen meevoelen voor anderen, en voor hun lief en leed en wederwaardigheden. - Daarom verwacht ik dus zeker heel gauw Uw brief, waarin gij mij alles van U-zelve wilt opbiechten. Gij kunt er geheel gerust op zijn, dat gij mij daarmede niet verveelt. Stuur dan ook in Uw lang gedicht, dat gij zelve het beste vindt. Als het goed is, dan is de lengte waarschijnlijk geen bezwaar. Van wat gij nu zondt heb ik het eene aangenomen; het andere had heel goede regels, maar hier en daar was meer dan een die te banaal ineens aandeed. Daar gij Uw adres niet nauwkeurig opgaaft, kan ik U geen present-exemplaar van het aangenomen gedichtje zenden, voor gij dit mij eerst bericht.

Gladijs. - Het toilet-artikeltje nam ik aan. Als gij met zulk een verbazing zaagt, dat ik in Nice was, dan kunt gij nu met nieuwe verbazing zien, dat ik er weer uit ben, want ik ben, om de hierboven in een andere correspondentie opgegeven reden, vroeger teruggekomen dan eerst mijn plan was, en inderdaad verblijf ik nu weder op Scheveningen.

Asmodée. - Dat Uw brief is terechtgekomen, meldde ik U reeds. - Ik lees niet zoozeer graag

[p. 544]

biographieën dan wel mémoires en geschiedenis. - Het leven van Charles Dickens ken ik, en vind ook ik zeer interessant. Ik waardeer zijn romans, b.v. David Copperfield, Dembey and Son, Oliver Twist, bijzonder, en stel hem, Dickens, veel hooger dan onze hedendaagsche realisten, die op hem neerzien. Dickens zal nog gelezen worden als zij reeds lang zijn vergeten; wees daarvan overtuigd. Het is alleen jammer dat hij elk zijner typen met een te aparte eigenaardigheid uitstoffeert; dat is des Guten zuviel. - Wat de honorarium-questie aangaat, ik geef het op aan den uitgever, en die maakt het U over.

Van A. (Indië). - Ik heb uw bijdrage ontvangen, las met leedwezen van Uw veranderde levens-omstandigheden; gelukkig dat gij in dat alles zoo flink denkt. Dank voor Uw belangstelling in mijn gezondheid. Ik vind het aardig, dat gij gevoel hebt gehad voor Marie's liefdebetoon aan mij in Nauheim, door die honden-photo; dat gij dat hebt nagevoeld trekt mij tot U aan. - Ik hoop spoedig van U te hooren hoe alles is afgeloopen.

Excelsior. - Gij waart zeker vergeten dat gijzelve mij dat eerste pseudoniem hadt opgegeven, heel uitdrukkelijk. Wat Uw vraag betreft, of ik Uw handelwijze, door dat Blad er uit te scheuren, oneerlijk vind, neen ik geloof niet dat, waar men door een nietigheid die niemand schaadt groote onaangenaamheden kan voorkomen, daarin een onwaarheid of verkeerdheid schuilt, indien men zijn toevlucht neemt tot zulk een uitvlucht als gij koost. Integendeel, ik geloof dat zij, die per-se, en met meedoogenloos beleedigen van anderer gevoelens, zonder reden of oorzaak, de wreedste waarheden zeggen, veel meer kwaad stichten, dan zij die een geheel onschuldig noodleugentje gebruiken in sommige bepaalde gevallen. Ieder moet daarin in elk geval afzonderlijk oordeelen naar eigen geweten en met oordeel des onderscheids.

- Dat gij geen hoop hadt antwoord van mij te krijgen begrijp ik niet goed, daar ik immers elken abonné antwoord; dat ziet gij toch wel in de Lelie. - Ik kan inderdaad niet anders schrijven dan eerlijk mijn meening zeggende zonder kuiperij of knoeierij; dat is nu eenmaal mijn natuur, en daarom gaat het mij net als U dat ik onoprechte menschen niet kan uitstaan. - Natuurlijk, backfisch-vriendschap verflauwt als de schooljaren voorbij zijn, maar, gelijk gij terecht schrijft, als men zich in een mensch aan wien men geloofde ziet bedrogen, dat is een harde levensondervinding, die jaren ouder maakt ineens. Neen, natuurlijk verveelt gij mij niet met Uw brief; en, zeker, kan juist ik hem bijzonder goed navoelen omdat ik zelf immers maar een angst heb wat doodgaan aangaat, en die is, dat ik de laatste zou overblijven, en mijn vriendin het eerste zou moeten scheiden. Ik kan mij niets vreeselijker voorstellen dan dat. Liefde in het dagelijksch leven, een samenzijn van elkaar héél innig waardeeren, is wèl het grootste geluk dat ons menschen op aarde kan worden gegeven.

- Wat nu Uw laatste vraag aangaat, zeker, zendt mij gerust alles; ik zal U ook eerlijk antwoorden wat ik er van denk. - En met U hoop ik dat onze correspondentie een blijvende zal zijn. - Nice is mij veel minder sympathiek dan Menton; het is er vuil en vulgair vind ik. Uw ouders hebben er misschien maar korten tijd in een of ander hotel gewoond, en dan is het zeer aardig, maar voor langeren tijd is het geen aangename stad. Ik zou er ook nimmer zijn gaan wonen, indien de persoon, die voor mij zou huren, mij niet had geschreven in Menton geen geschikte woning te kunnen vinden. Wat onwaar bleek. - Hartelijk dank ook voor Uw belangstelling in mijn werkkracht; inderdaad is het een prettig gevoel een zoo ruimen lezerskring te hebben, van velen voor wien ik iets vermag te zijn, en wier sympathie mij weer steunt op mijn beurt. - Uw vriendelijke groeten aan mijn vriendin bracht ik over. - Of ik een idee heb over Uw levenswijze en leeftijd? Ja, maar die zal ik niet zeggen, uit vrees U te verraden, nietwaar.? - Vriendelijk gegroet.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.

Sluiting red: ged: