De Hollandsche Lelie. Jaargang 22

Correspondentie van de redactie met de abonnés

De redactrice van de Holl: Lelie brengt ter kennis van de lezers van dit Blad, dat zij géén manuscripten, of brieven, haar naar aanleiding der redactie-aangelegenheden toegezonden door niet-abonnés, kan beantwoorden langs particulieren weg. De correspondentie in dit Blad dient zoowel tot de beantwoording van brieven, als tot de mededeelingen betreffende aangenomen en geweigerde bijdragen, en zij, die zelve geen abonné of abonnée zijn, kunnen dus niet verwachten langs een anderen dan den correspondentie-weg te worden beantwoord. Wanneer zij door leesgezelschapkring, of samen-lezen, of op welke wijze dan ook, gelegenheid kunnen vinden de correspondentie-rubriek te volgen, dan is de redactrice bereid hen dáárin te beantwoorden.

Op dezen regel wordt voortaan géén uitzondering meer gemaakt, en afzonderlijke nommers, correspondentie-antwoorden aan niet-abonné's behelzend, worden niet meer toegezonden.

Redactrice.

P.S. Het spreekt van zelf, dat deze regel alleen geldt voor eerstbeginnenden, èn voor briefschrijvers die in de corr: rubriek thuishooren.

Mej: S. - Ik dank U voor Uw schrijven, ben het echter niet met U eens. Zie ook: Leven.

Ninnie. - Ik hoop dat ik het door U opgegeven pseudoniem juist heb gelezen. - Natuurlijk vind ik het prettig dat gij gaarne aan mij schrijft en ik hoop dus dat gij daarmede zult blijven vóórtgaan; gij moet U niet ongerust maken over het ‘niet-interessante’ van Uw brieven, want interessant is voor mij het karakter, dat ik leer kennen uit elken brief, en niet of hij of zij die hem schreef wat bijzonders ondervond in zijn of haar leven. En dan, in Uw geval is het zoo heerlijk te lezen van geluk, blij, jong, zonnig geluk. - Daarom, omdat Uw heele brief die geluksstemming ademt, - en daartoe bestaat dan toch ook àlle reden, - ben ik overtuigd dat Uw ‘onvoldaanheid’ soms, ondanks dat alles, alleen een gevolg is van Uw jeugd. Hoe ouder wij worden hoe meer wij leeren tevreden worden met het betrekkelijke, - altijd als het leven ons iets leert, wand dat is, ongelukkig genoeg, niet met iedereen het geval. - Heelemaal eens ben ik het met U, dat de vrouw vóór alles moet trachten haar man te boeien door datgene wat hempersoonlijk in het bijzonder aantrekt; en ook vind ik het een eerste vereischte in de echtgenoote, dat zij tracht te deelen in haar mans werk en daarvoor belangstelling aan den dag legt; mij dunkt, zonder bepaaldelijk van dat werk als zoodanig verstand te hebben, kan zij toch op allerlei manieren op de hoogte zijn van alles wat er mede in verband staat, van den omgang met de chefs b.v., van eventueele onaangenaamheden met hen, enz, enz. - Ik heb zulk een huwelijk van nabij gekend, waarvan ik overtuigd ben, dat de man het met al zijn scherpzinnigheid en kennis toch nimmer zoo ver zou hebben gebracht als staatsman als het geval is geweest, had hij niet in zijn vrouw een altijd in alles wat hem betrof deelenden, hem radenden, hem helpenden, steeds zijn belangen dienenden steun bezeten, en dat volstrekt niet langs moderne-vrouwenweg door buitenshuis redekavelen, maar juist door het altijd voor hempersoonlijk gereed staan, door het steeds gastvrij ontvangen van al wie in zijn carièrre een rol speelde, in een woord door op den achtergrond steeds hem aan te vullen. -

Ik kan heel goed begrijpen, dat gij U verheugt op de verandering in Uw leven, maar ik denk wel, dat gij U het leven ginds anders voorstelt dan het is, want de meeste pas-uit-Europa-gekomen vrouwtjes hebben eenige moeite er zich aan te gewennen. Het hoogst-interessante echter van die nieuwe omgeving vergoedt m.i. alle gemis van Europa. -

Ik vind het heel prettig en heel oprecht, dat gij mij eerlijk Uw meening zegt, al verschilt die van de mijne. Doe dat altijd gerust. - Het bewuste boekje van Nellie van Kol vind ik niet sympathiek; ik geloof niet dat een jong kind zulke dingen kan begrijpen, en daarom geloof ik dat men het, door het zooveel van het geslachtsleven te vertellen wat boven zijn begrip gaat, brengt op onreine gedachten, op zelf-willen-probeeren, op heel veel in een woord, wat leidt tot bepaalde onkieschheid, en onkuischheid-zelfs. - In zulke gevallen moet m.i. elke moeder oordeelen over het begripsvermogen van haar eigen kind; het eene is vroeger ontwikkeld op zulke punten, en vroeger weetbegeerig, of ook onkiesch-nieuwsgierig dan het andere; de omstandigheden ook zijn zoo verschillend voor elk kind afzonderlijk. B.v. in Indië worden kinderen heel-vroeg-wijs door 't vele wat ze zien, en zijn ze ook zelven lichamelijk-vroeg-volwassen - Een of ander boek ter lezing voor zoo iets aanraden, schijnt mij daarom per-se verkeerd. Boeken geven algemeene regels aan, en, juist in dit bijzondere geval, kan men geen algemeene regels maken, maar is het moederplicht het eigen kind te bestudeeren, gade te slaan, en te oordeelen naar zijn bevattings-vermogen en karakter, wat het weten moet, en hoe, en hoeveel. - Nog eens, vóór ik thans van U afscheid neem, gij moogt mij altijd zooveel en zoo openhartig schrijven als gij wilt, en zult mij steeds welkom zijn als correspondente. -

Mevr. O. - Ik dank U zeer voor Uw briefje. Ik beantwoord het niet, omdat gij Uw pseudoniem niet opgeeft er in, en ik het mij niet herinner van den vorigen keer; terwijl ik niet weet of U een beantwoording onder Uw eigen letter aangenaam is; daar gij zoo bang zijt voor herkenning.

Een Lelielezeres. - Zooals gij zult hebben gezien, is er, na ontvangst van Uw laatste briefje, weder iets van U geplaatst in die rubriek.

Gonda. - Ik vind het dubbel aardig, waar gij niet doet aan ‘Nieuwjaar-wenschen’, dat gij toch aan mij dacht, en mij hebt willen schrijven naar aanleiding daarvan. - Voor Uw goede wenschen omtrent de Lelie veel dank. - Inderdaad heb ik van haar veel voldoening. - Gij zijt blij dat er niet zooveel schetsjes meer in worden opgenomen; ja, dat geloof ik dat tegenwoordig de opinie is van de meeste lezers. Toen ik de redactie overnam was het eigenlijk een belletrie-blaadje, waarin de vriendinnetjes van mevrouw van Wermeskerken hare eerste letterkundige schreden zetten, maar door mij kreeg het een geheel andere strekking en bedoeling, de lezers veranderden daardoor van gehalte, en hunne eischen veranderden dus ook. - Heel waar is wat gij naar aanleiding daarvan schrijft over de tegenwoordige ‘schrijfwoede’:

En dan ook die belachelijke schrijfwoede tegenwoordig - een beetje stijl - een beetje fantasie - en 't talent is geboren - en dan wat voor talenten - (een lang klaaglied en tobben over eigen zielewee en ontbering).

- Heel waar is óók wat gij schrijft over de eigenaardige soort ‘zindelijkheid’ van vele Hollanders, die er hun eer in stellen op hun huis, hun salon, hun meubels uiterst proper te zijn, en ondertusschen hun eigen lichaam verwaarloozen. Zooals gij ook schrijft, bij operaties enz., is dan dikwijls een ‘groote schoonmaak’ van het lichaam een eerste

[p. 688]

vereischte bij menschen van wien men waarlijk dat niet zou verwachten. In dat opzicht staan de Engelschen hemelhoog boven ons, en steken ons verreweg de loef af in waarachtige zindelijkheid, welke begint met ons eigen lichaam toch.

- - Uw beschouwing omtrent het zelve-verrichten van huiswerk deel ik. Gij schrijft:

Als ik b.v. in heel primitieve omstandigheden was - en voor een groot huishouden had te zorgen - en ik kon geen hulp hebben voor het ruwe werk - dan geloof ik toch, dat, - als ik mij overigens gelukkig en gezond gevoelde - dergelijke bezigheden mij niet verdrietig en onaangenaam zouden stemmen.

Ik geloof, dat gij zoo voelt, omdat gij een normaal-aangelegde vrouw-natuur zijt. De gewone vrouw moet zichzelve geweld aandoen, omdat de maatschappij haar dwingt voor zichzelve te zorgen, als zij met haar hoofd werkt, en in hersenarbeid opgaat. Verricht zij daarentegen de gewone huiselijke bezigheden, dan is zij in haar eigenlijk element, en voelt er zich gezonder bij, dan door hoofd-bezigheden. (Ik spreek natuurlijk in algemeenen zin, niet van uitzonderingen, welke steeds meer gekwéékt worden, maar van de gewone soort vrouw als zoodanig). - Ik wil overnemen, in verband met hetgeen onlangs eene correspondente, Maria D, mij schreef ten nadeele van de ouderwetsche vrouw, die steeds, volgens haar, hare kinderen wegstuurde, als zij streek, of boende, of schoonmaakte, met het: Ik heb geen tijd, Uw getuigenis omtrent Uw moeder:

Ik heb mijn moeder altijd veel zelf zien doen - omdat het moest -; de financiën waren er niet naar veel hulp te hebben - en toch was zij altijd voor ons - de opgewekte in alles belangstellende lieve moeder - hielp ons bij ons schoolwerk - vond toch nog wel tijd voor haar en onze ontwikkeling op geestesgebied.

Gerrie. - Ik heb Uw vraag indertijd geplaatst. Voor Uw vriendelijk begeleid-briefje daarbij veel dank. - Het doet mij genoegen dat de dagboekbladen U interesseeren, en dat de geschiedenis der ‘waterblauwe oogen’ van mijn huwelijks-candidaat U deed schaterlachen. Of het bepaald ‘jammer’ voor mij geweest is, dat ik hem niet nam?

- Ik wou dat ik-ook kon zeggen als-gij, dat mijn honden verbazend goed tegen de koude kunnen. Benjamin kan er absoluut niet tegen, omdat hij in het Zuiden is geboren, en moet bij regen binnen blijven. Flits is niet zóó gevoelig, maar wordt al een heel dagje ouder. Hartelijk gegroet.

Babette. - Uw brief heeft me getroffen omdat er een gróóte mate van gezond-verstand uit blijkt. Gij schrijft er in o.a., dat zoo weinig menschen individualiteit bezitten. Ik ben dit met U eens, maar ik zou zeggen, naar Uw brief te oordeelen, dat gij daarop een uitzondering zijt. En Uw bekentenis, dat gij altijd voor U zelve moeilijk waart, strookt daarmede ook. De ‘niemanden’, waarvan de Genestet spreekt, hebben het zooveel gemakkelijker dan de ‘iemanden’. Gij kent toch het door mij bedoelde versje:

Wees U-zelf sprak ik tot Iemand;
Maar hij kon niet, hij was Niemand.

Daardoor óók komt het, dat gij bij zoovele menschen met wien gij in aanraking komt Uw eigen persoonlijkheid voelt verdwijnen, terwijl een heel enkele hier en daar U-zelf doet te voorschijn treden naar Uw eigen innerlijke waarde. De ‘niemanden’ namelijk, en dat zijn het overgroote deel van de menschheid, maken dat de iemanden zich terugtrekken in hun eigen-innerlijk-ik, en zich als het ware genoodzaakt zien zichzelf op het peil der niemanden te stellen in den dagelijkschen omgang. Van daar dat het geheele gezelschap-leven van visites een zoo akelig-onbeduidend en geestdoodend bestaan is. Ik haat het om die reden, omdat het beste wat in je is er door wordt verstikt, en je je zelf moet dwingen tot onbeduidend leuteren, en onbeduidend-doen. - Echter, men kan zich nu eenmaal niet onttrekken aan het menschelijk bestaan zooals het nu eenmaal is ingericht, en ik geloof, men went er aan dan als het ware twee levens te leiden, een voor zichzelf, en voor de heel-enkelen aan wien je iets hebt in innerlijken zin, en het andere voor het dagelijksche samenzijn met jan en alleman. -

Bijzonder verstandig vond ik Uw antwoord aan mij op mijn vorige correspondentie, en Uw uiteenzetting naar aanleiding daarvan van het betrekkelijk geluk dat gij hoopt te vinden in schrijven, omdat niet iedereen het volle geluk deelachtig wordt. Alles wat gij dienaangaande zegt trof mij als merkwaardig-verstandig en helder-beredeneerd voor een nog jong-meisje. De meesten van Uw leeftijd redeneeren zoo heel anders, zoo overspannen; of overspannen in moderne vrouw-zin, alsof ‘arbeid’ een soort zaligheid zou zijn, of overspannenromantisch, als ware het huwelijk en het eerste kindje het eindje van alle zorgen en het voortdurend paradijs. - - Ook Uw zelfkennis, Uw studie van Uw eigen karakter, Uw nuchtere blik op Uw eigen-ik hebben mij geopenbaard in U een mensch, een iemand. En, die als zoodanig, trots moeilijkheden en teleurstellingen, er toch wel komen zal, geloof ik. Of het echter zal zijn als ‘schrijfster’? Uw ingesloten stukje geeft daarop nog geen antwoord. Het is van stijl niet buitengewoon, en van gedachtengang ook niet. - Ik wil U niets wijsmaken, en moet U dus eerlijk zeggen wat ik ervan denk, nietwaar? Het kan zijn dat de fout voornamelijk daarin zit, dat gij iets hebt willen schrijven voor mij ter beoordeeling, terwijl gij blijkbaar niet recht wist wat. Daardoor is Uw brief veel beter, veel persoonlijker, veel kernachtiger, in een woord veel meer belovend, dan Uw stukje. - Ga voort met mij te schrijven, ik zal Uw brieven gáárne ontvangen. Gelijk ik reeds begon met te zeggen, gij toont U in dezen een karakter, een uitzondering, en die hebben het altijd moeilijker dan de alledaagsche middelsoort-menschen. Daarom interesseert gij mij, en zoude ik U graag willen helpen en den weg wijzen als het mogelijk is.

ANNA DE SAVORNIN LOHMAN.