|
| |
| |
| |
Q. Werken die nog niet eerder werden vermeld en waarin over P.P. Rubens en zijn familie bijzonderheden voorkomen
Q 1
Jean Porthaise, Parasceue generalle à l'exact examen de l'institution de l'Eucharistie: contre la particulière interprétation des Religionnaires de nostre temps. Par révérend père F.J. Porthaise, théologal de l'Eglise de Poictiers. Dédié au très-chrestien Roy Henry III.- Poitiers: Jean Blanchet, 1602.- 272 p.; 8o.
| Jan Rubens is beschuldigd van ketterij en ontrouw tegenover Filips II. |
| Lit. Goldsmith, FRE, 1601-1700, 1331. |
| Ex. Londen, BL, 4324.bb.11. Poitiers, Bibliothèque municipale, D.P. 888. |
| |
Q 2
Gaspar Scioppius, Gasp[ari] Scioppii Scaliger hypobolimaeus, hoc est: Elenchus epistolae Josephi Burdonis, Pseudoscaligeri. De vetustate & splendore gentis Scaligerae. Quo praeter crimen falsi & corruptarum litterarum regiarum, quod Thrasoni isti impingitur, instar quingenta eiusdem mendacia deteguntur & coarguuntur.- Mainz: Johann Albin, 1607.- 429 p.; 4o.
| ‘Amicus quidem meus Petrus Paulus Rubenius, in quo utrum commendem magis nescio, pingendi ne artificium, ad cujus ipse summam, si aetatis hujus quisquam pervenisse intelligentibus videtur, an omnis humanioris litteraturae peritiam politumque judicium cum singulari sermonis et convictus suavitate conjunctum: is ergo non paucas in Italia passim videri mihi affirmavit picturas, in quibus Paridis Burdonis nomen plane et probe perscriptum visatur.’ (Scaliger hypobolimaeus, f. 110 vo) |
| Lit. Rubens, Corr. II, p. 3-4. C. Ruelens, ‘Un témoignage relatif à P.P. Rubens en Italie’, in Rubens-Bulletijn, III, 113-117. Arents, Geschriften, p. 11 en 148. Paisey S-1217. |
| Ex. Brussel, KB, VB 11.507 A. Londen, BL, 606.c.32. Parijs, BnF, 4E.Lm3 1444 & Z 3208. |
| |
Q 3
Justus Rycquius, Justi Ryckii Gandavensis Belgae, Primitiae epistolicae ad Italos et Belgas, quive in ijs locis... Centuria prima.- Köln: Bernhard Wolter, 1610.- 189 p.; 4o.
| Brief van Justus de Rycke (Perugia, 30 november 1608) aan Philips
|
| |
| |
| Rubens (te Antwerpen) op p. 45-47 van het werk (Epist. XXVIII), waarin hij o.m. Rubens' schilderijen in het koor van Santa Maria in Vallicella, de kerk der oratorianen, te Rome vermeldt en de kunstenaar als de Nederlandse ‘Apelles’ prijst. |
| Lit. Paisey R-1254. |
| Ex. Londen, BL, 1084.g.27. Wolfenbüttel, HAB, Li 7704. |
| |
Q 4
Andreas Schottus s.j., Adagia... 1612.
| Op p. 272 noemt A. Schottus de gebroeders Philips en P.P. Rubens een stel erudieten (‘eruditum par’). |
| Lit. Rubens, Corr. II, Lett. CXXIX (p. 38-43). Evers (1943), p. 37. |
| Zie voor de beschrijving, E203. |
| |
Q 5
Johann Wilhelm Neumayr von Ramssla, Des Durchlauchtigen Hochgebornen Fürsten und Herrn Herrn Johann Ernsten des Jüngern, Hertzogen zu Sachsen, Sälich, Cleve und Berg, Landgrafen in Düringen, Marggrafen zu Meissen, Grafen zu der Margk und Ravenspurg, Herrn zu Ravenstein: Reise in Franckreich, Engelland und Niederland, Beschrieben durch Herrn Johann Wilhelm Neumayr von Ramssla, dasselbsten Erbgesessen.- Leipzig: (Justus Jansonius für) Henning Grosse der J., 1620.- 304 p.; 4o.
| ‘Hierauff sahen sie auch bey den beyden vortrefflichen Mahlern Peter Paul Rybent und Brügeln viel herrliche Gemählde und Kunststück. Rybent mahlet meistlich grosse Stück, und alles in rechter natürlicher grösse, abert überauss künstlich, schön und nach dem Leben. Soll alle Wochen auff 100. Gulden arbeiten kömen, mag leicht ein Stück seyn, er verkauffet solches um 2.3.4 auch 500 Reichsgülden...’ (p. 261). |
| De auteur bezocht Antwerpen in 1613, evenals Th. Sagittarius, in het gezelschap van Johann Ernst van Saksen (zie de toelichting bij Q6). |
| Lit. Arents, Geschriften, p. 456. McRae 190. Paisey N-170. |
| Ex. Londen, BL, 1430.c.13. Parijs, BnF, G 3550 & 4o L29 57. |
| |
Q 6
Thomas Sagittarius, Ulysses Saxonicus seu Iter, quod illustrissimus et celsissimus princeps ac dominus Dn. Johannes-Ernestus dux Saxoniae, Juliae, Cliviae, et Montium, landgravius Thuringiae, marchio Misniae, comes de Marca et Ravensberck, dominus in Ravenstein, &c. per Germa-niam, Galliam, Angliam, & Belgium, Anno 1613 magno cum fructu instituit, et
| |
| |
felicissime absolvit, descriptum a Thoma Sagittario, philos. et J.U. doctore, poëta laur. caesareo, et p.t. gymnasii Elisabethani, quod est Vratislaviae, rectore et profess. publ. scholarumq[ue] caeterarum, quae ibid. inspectore. Cum sacratissimae pietatis et devotissimae gratitudinis privilegio plane et plene divino.- Wrocław: Georg Baumann der J. für David Müller, 1621.- 303 p.; 4o.
| Verzen gewijd aan ‘Paulus Rybenius’ (p. 232). Thomas Sagittarius (1577-1621), uit Stendal (Saksen), bezocht in 1613 Antwerpen als lid van het gevolg van hertog Johann Ernst van Saksen Weimar, en wijdde Latijnse verzen aan P.P. Rubens en Jan I Breughel. Citaat in: J.A. Goris, Lof van Antwerpen. Hoe reizigers Antwerpen zagen, van de XVe tot de XXe eeuw, Brussel, 1940, p. 64-65 (met vertaling in het Nederlands). |
| Lit. Arents, Geschriften, p. 819. Paisey S-121. |
| Ex. Londen, BL, 11408.bb.6. Parijs, BnF, Yc.4085. Wrocław, Biblioteka Uniwersy-tecka, 4W94 & 4W94a. |
| |
Q 7
Franciscus Sweertius, Athenae Belgicae sive Nomenclator Infer[ioris] Germaniae scriptorum, qui disciplinas philologicas, philosophicas, theologicas, juridicas, medicas et musicas illustrarunt. Franciscus Sweertius Antverp[iensis] pro suo in patriam et literas adfectu digessit et vulgavit. Accessit ei[us]dem auct[oris] succincta XVII eiusdem inf[erioris] Germ[aniae] provinciar[um] nec non praecipuarum orbis bibliothecarum et academiarum luculenta descriptio.- Antwerpen: Willem van Tongeren, 1628.- 708 p.; fo.
| Over Philips Rubens (p. 646-648). |
| Ex. Antwerpen, SB, A 83. Brussel, KB, VB 12.033 C & II 44.354 C RP. |
| |
Q 8
Abraham Gölnitzius, Abraham Gölnitzii Dantisc[ani] Ulysses Belgico-Gallicus, fidus tibi dux et Achates per Belgium Hispan[orum], regnum Galliae, ducat[um] Sabaudiae, Turinum usq[ue] Pedemontii Metropolin.- Leiden: Officina Elzeviriana, 1631.- 671 p.; 12o. Gegraveerde titelpagina.
| ‘Intus omnia marmore Asiatico nitent, columnae XXXVI a pavimento marmoreo surgunt ad fornicem; picturae, Brugelii & Rubenii maximum opera, morantur accedentem...’ (p. 58). ‘A Plantino ad Rubenium te ducam, vivum Europae miraculum...’ (p. 71).
Onder de talrijke kunstwerken die hij daar aantreft, wordt de auteur vooral getroffen door een Laatste Oordeel, evenals door schilderijen
|
| |
| |
| die Rubens voor de Franse koningin-moeder, Maria de' Medici, voltooit.
‘Una “judicium Salomonis”, Rubenii manu pictum, pretio ter mille florenor[um] habet.’ (p. 124). |
| - | In 1633 bestelde P.P. Rubens bij Moretus een ex. van dit werk voor zijn zoon Albert (Journal, fol. 32 v: 2 maart 1633). |
| Lit. Willems, Les Elzevier 349. M. Rooses, ‘De vreemde reizigers Rubens of zijn huis bezoekende’ in Rubens-Bulletijn, V, 1900, 223-224. Arents, Geschriften, p. 12, 148 en 456. McRae 111. |
| Ex. Antwerpen, SB, K 16416. Antwerpen, UFSIA, CB, P 10.82. |
|
|
Auteursrechtelijk beschermd