Den Gulden Winckel. Jaargang 2

Keur

Vademecum. Practische 10 cents bibliotheek onder redactie van J.A.H. Jockin. No. 1. Behandeling van Kamerplanten door Dr. A.J.M. Garjeanne. - Amsterdam, Van Holkema en Warendorf.

Als wij alle Vademecums, die ons worden aangeboden, eens werkelijk altijd bij ons moesten hebben, zooals de naam noodzakelijk schijnt te maken, zou onze bagage zeker al te zwaar worden, want wat wordt er al niet onder dien Vademecumnaam in de wereld geïntroduceerd! Toch is voor deze tien-centsbibliotheek de naam niet kwaad gekozen, want ieder vindt hier wel iets van zijn gading, en zoo het een of ander deeltje dan geen Vademecum wezen kan, het is allicht een vadetecum. Want onder des heeren Jockin's redactie zullen bij de uitgevers Van Holkema en Warendorf in boekjes van één dubbeltje handleidingen verschijnen voor veel en velerlei; voor boekhouding, zooals de winkelier die noodig heeft; voor vischsport, stenografie, photografie, voor 't houden van volièreen kamervogels, voor 't schaakspel en voor teekenen en schilderen; de kwalen van den ouden dag, en als tegengif misschien, de inrichting der keukens zullen worden behandeld, en in de serie dezer handboekjes, waarvan er jaarlijks 12-15 zullen verschijnen, ontmoet de koopman een over bepalingen bij koop en verkoop naast drie handelswoordenboekjes, Nederlandsch met Fransch en Duitsch en Engelsch respectievelijk, alle drie gecompileerd door leeraars bij het middelbaar onderwijs.

Zoo wordt ieder vak aan een specialiteit in handen gegeven en zoo is No. 1 van de serie, ‘Behandeling van Kamerplanten’, toevertrouwd aan Dr. A.J.M. Garjeanne, leeraar bij het Middelbaar Onderwijs te Amsterdam.

Het geeft in drie vel druks een alleraardigste handleiding voor hen, die in hun kamers graag wat bloemen om zich heen hebben en niet alleen worden hun wenken voor de behandeling der planten gegeven, maar onwillekeurig wordt ook door het boekje hun attentie gevestigd op deze of gene plant, die ze misschien nog nooit in de kamer of de serre hebben gehad en die daarvoor toch zeer geschikt is, want na de mededeeling van wat planten in het algemeen behoeven, volgt een hoofdstukje over bollen en over enkele knolgewassen, een over hangplanten, een over vetplanten, een over palmen en een over andere kamerplanten, alle met aanwijzingen voor de behandeling en verzorging van bepaalde soorten en geslachten, die de proef van 't leven in den huiselijken kring bij menschen glansrijk reeds doorstonden. En zijn

[p. 101]

uw planten soms wat ziek en krukkelig, een achtste en laatste hoofdstukje geeft medische adviezen, speurt althans naar mogelijke oorzaken voor de kwalen, die uw planten kwellen en raadt u een en ander aan, waaronder niet in de allerlaatste plaats ‘goed afspuiten en afwasschen.’

Het boekje laat zich prettig lezen, geeft nu en dan een opmerking van wijde strekking, dan weer iets meer speciaals, valt in 't geheel niet in herhalingen en resumeert in 't klein bestek het wetenswaardige uit bestaande zeer uitvoerige boeken over kamerplanten En wat daar in het eerste vel te lezen is over licht en lucht en temperatuur en stof en watervoorziening en voeding der planten komt ieder, die zich veel met bloemen wil bemoeien, goed te stade.

De Praktische tien-centsbibliotheek maakt een aardige entreé met het boekje over Kamerplanten.

F.J. van UILDRIKS.

De Volks-Kinderbibliotheek van Nellie. Uitgave Masereeuw en Bouten, Rotterdam.

Een idylle en een epos, een verhaal van stil, zacht, rein, zorgeloos leven en een krachtig en stout heldendicht dat de lotgevallen vermeldt van een voorname persoonlijkheid; voeg daarbij een geestige schets van de eigenaardige moeilijkheden en verwarringen, die er ontstaan wanneer twee partijen eenzelfde zaak uit een geheel verschillend oogpunt bezien en ieder hunner overtuigd is van zijn goed recht - en ge hebt den inhoud van een der deeltjes (No. 20 van de 4de groep, prijs f 0.20) van bovengenoemde uitgave.

Voor kinderen van 12-15 jaar en daarboven zijn de drie stukjes geschreven, die ons een zoo aardig kijkje geven in het dierenleven. Mevrouw M. v. Eden-v. Vloten heeft de idylle en het epos naar het Amerikaansch van Seton-Thompson bewerkt en het derde, ‘de Eekhorentjes’ van Mary E. Wilkins, is door een onbekende uit het Engelsch vertaald en aan Nellie afgestaan door de redactie van het tijdschrift Belang en Recht. Zóó is de inhoud van dit boekje bijeengekomen, dat door onze kinderen met veel genoegen zal worden gelezen en waarin wij, ouderen, veel kunnen vinden wat ons boeien en in goede stemming brengen kan; mijne ervaring is dit ten minste toen ik het las, en zeer juist vind ik het gezien om achter de woorden ‘voor kinderen van 12 à 15 jaar’ te schrijven ‘en daarboven.’ Immers, een menschenziel kan ook door een eenvoudig kinderverhaal, indien er maar een reine geest uit spreekt, aangenaam en weldadig worden getroffen! Nellie geeft in de inleiding eenige opmerkingen over den held in het epos, den beer Wahb, en over de idylle van een familie van Ouistiti's of zijde-aapjes, en zegt dan tot onze kinderen: ‘Inderdaad, in Wahb krijgen jullie een juweeltje van dichterlijke voorstelling in handen, waarin het bosch-, berg- en dierleven trilt in al zijn woeste ontzaglijkheid, en de ‘Dulce-Pyi-familie’ geeft er je de zachtheid en teerheid van, zoodat in dit tweetal het woord bewaarheid wordt van Schiller:

Want waar aan 't strenge zich het teêre,
Aan 't sterke zich het zachte paarde,
Daar gaat een goede klank van uit’.

Ik weet op geen betere wijze den lezer van Den Gulden Winckel op te wekken met het boekje kennis te maken, dan door mij het genoegen te gunnen den korten inhoud van het derde stukje hier te laten volgen.

Een eekhoorntje met zijn levensgezellin woonden dicht bij een boerderij en beschouwden een noteboom als hun eigendom, er zelfs niet aan denkende dat de boom eigenlijk van den boer was en niet van hen. Elk jaar beloofde de boom veel, maar de oude boer en zijn vrouw zagen nooit één rijpe vrucht, want de eekhorentjes meenden dat die noten daar opzettelijk voor hen waren opgehangen, en dus brachten zij alle vruchten naar hun kleine voorraadschuur onder den houtstapel. Voor hun eenvoudig verstand was de gevolgtrekking juist, geen eekhoornpaar was dan ook maar half zoo rijk als zij. Het was in het laatst van October dat zij - zeldzame gebeurtenis in het leven van menschen zoowel als van eekhorentjes - de hoogte bereikt hadden waarop van zorg voor stoffelijke behoeften geen sprake meer is. En toen kwam de dag van hun val.

De houtstapel moest worden afgebroken en klein gehakt, en toen vond de vriendelijke oude man op een goeden morgen den schat der eekhorentjes. Zijn vrouw kon haar oogen niet gelooven toen zij den voorraad zag en verlangde dat haar man den gevonden schat naar huis brengen en op den zoldervloer uitspreiden zou. Voor 't eerst zouden ze nu noten hebben van den boom. De oude man aarzelde en vond het besluit wat hard; het zijn toch onze noten, zeide zij, gestolen door die diertjes. Hij moest wel toegeven en naar den wensch van zijn vrouw handelen, en geen wonder dat de eekhoorntjes wanhopig waren, van hun kapitaal beroofd, juist tegen het begin van den winter! Maar dien avond ging de oude man naar het dorp en kocht een schepel grijze walnoten, die hij, zonder dat zijn vrouw het bemerkte, in de leege voorraadschaar der aardige diertjes verborg onder het overschot van den houtstapel.

Hij vertelde haar niet wat hij gedaan had, hoewel hij zich een beetje schuldig voelde. Hij was nooit gewoon geweest iets voor zijn trouwe kameraad te verbergen, zelfs niet zijn goede daden. Maar

[p. 102]

er zijn sommige daden, te innig verbonden met iemands ziel en zijn God, om ze zelfs aan het meest liefdevolle hart toe te vertrouwen. En bovendien was de oude man bang dat zijn vrouw hem verkwistend zou vinden. De eekhorentjes, op hun beurt den boer niet vertrouwende, sleepten hun nieuwen voorraad naar een nieuwe bergplaats aan den voet van een berk in het bosch.

Toen de noten op den zolder gedroogd waren, haalde de oude, op verzoek van zijn vrouw, er eenige en begon ze te kraken, maar er van eten wilde hij niet, want hij had toch altijd zoo'n soort van gevoel, alsof hij ze van de eekhorentjes had gestolen, die er zoo hard voor hadden gewerkt. Toen zei de vrouw: ‘Je bent altijd veel te goedhartig geweest en als je over stelen spreekt - ik zeg dat die eekhorentjes onze noten hadden gestolen.’

Maar het eekhorentje en zijn vrouwtje, wier voorouders sinds het begin der tijden het heele land bezaten als leengoed van den schepper der aarde, beschouwden de zaak uit een ander oogpunt.

TAUPO (EHRENJUNGFRAU) VON SAMOA
Uit: Die Schönheit

Zij waren in het bosch bezig hun avondmaal, de noten van den boer, op te knabbelen en zij waren van meening dat de boer hun noten had gestolen. ‘Tusschen menschen en eekhoorntjes geeft het bezien van eenzelfde zaak uit een geheel verschillend oogpunt alleen maar misverstand en vijandelijke gezindheid; maar tusschen menschen en menschen, tusschen volken en volken!..., Het verhaal der eekhoorntjes kan ons leeren wáár soms de twisten. de veeten en de oorlogen vandaan komen, tusschen menschen en volken, die ieder op zich-zelf beschouwd toch heusch zoo kwaad niet zijn en ieder evenzeer overtuigd van zijn goed recht.’

Dr. CALKOEN.

Die Schönheit, onder redactie van Von Karl Vauselow. Verlag der Schönheit, Berlin, Leizig, Wien; maandelijks met vele platen versierd.

Het blad zal voor voornaam denkende vrouwen en mannen eene opwekking worden tot alles, dat aan het leven bekoring schenkt: schoonheid van het lichaam, kleeding, huiselijke omgeving, kunst, ware beschaving, gezondheid en natuurlijkheid; het gezonde denken en de valsche schaamte, waar deze laatste gevaarlijk wordt, aanwakkeren en bestrijden. Den vrouwen wordt met klem om medewerking en steun gevraagd. Hoewel de redaktie te Berlijn (Berlin Tempelhof, Dorfstr. 40) zetelt, treft men onder de auteurs meerdere Oostenrijkers aan, o.a. den bekenden Hermann Bahr, die een doordacht opstel schenkt over de reformkleeding. De eerste aflevering behelst eene korte novelle ‘een aquarel’ van Ida Boy - ed, die in de tweede aflevering sluit. Meerdere platen, die naar beeldhouwwerken, etsen, schilderijen en naar de natuur de schoonheid van het vrouwelijk en manlijk lichaam toonen, vallen op, te meer daar kieschheid de keuze leidt. Ook overzeesche typen, zooals de hier gepubliseerde illustratie aangeeft, ontbreken niet; interessante herinneringen van Samoa en hare bewoners van Dr. Georg Wegener zijn hieraan toegevoegd. Goede beginselen over vrouwelijke kleeding geeft Magarete Bruns; het opstel is verrijkt met eenige sympathiek gekozene platen. Interieurs van kamerameublementen en andere kunstindustrieele ontwerpen versieren de afleveringen; ook eene muzikale compositie en meerdere gedichten treft

[p. 103]

men aan. Goede kort saamgevatte gedichten over schoonheid van Paul Schultze - Naumburg en van den bekenden kunst-industrieelen ontwerper Henry van de Velde geven de gewenschte afwisseling. Het veld van schoonheid is groot! Bij het opvallend gemis aan grazie en goede vormen, dat onze hedendaagsche samenleving kenmerkt, kan ongetwijfeld dit tijdschrift goeden invloed uit-uitoefenen.

Internationale Tentoonstelling van Moderne Decoratieve Kunst te Turijn in 1902; gedrukt bij Joh. Enschedé en Zn., Haarlem en Internat. Kunst-Ausstelling Turin 1902, Verlag Alex. Koch-Darmstadt, Heft II.

Beide boeken behandelen de hollandsche afdeeling. Het eerste geeft een objectief verslag van alle voorbereidingen, doorworstelde moeielijkheden, van het financieel overzicht enz. met een voorwoord van onzen voorzitter van het Nederlandsch Comité, Ernest van Loon. Door de volledigheid van dit verslag, dat ook een juist inzicht geeft der buitenlandsche inzendingen, heeft het blijvende waarde, al sieren slechts twee platen - Gezicht op den Hoofdingang van het tentoonstellingsgebouw van den bouwmeester R. d'Aronco en Gezicht op de Keramische afdeeling - het keurig gedrukte boekdeel. De aflevering II van het deutsche werk, is daarentegen met een uitgebreid voordwoord van Georg Fuchs van zeer subjectieve opvatting, die voor ons Hollanders slechts ten deele mag worden aanvaard. Het succes dat onze kunst te Turijn had, pantsert ons met toenemende bescheidenheid; wij waardeeren de hulde, die den auteur onzen artiesten in warme uiting brengt. Maar dat het verband van Duitschland en Holland dusdanig zoude zijn, dat de toonaangevende createurs hier en daar intellectueel elkaar de hand rijken is een eenzijdig standpunt. Gewis hebben de kunstvormen der verschillende naties door het gemakkelijk verkeer een minder in 't oog loopend onderscheid als voorheen. Maar Holland is nu eenmaal kein deutsches Land en onze smaak is eene geheele andere als die onzer duitsche buren. De rijk geïllustreerde aflevering geeft een belangrijk overzicht over onze kunstindustrie en, ook hier bewonderen wij de kleine, maar krachtige creaties van Jozef Mendez da Costa. Maar ongevoelig rijst bij het doorbladeren de vraag: zoude Duitschland bijv. een compositeur van zoo fijnen smaak als onzen Th. A.C. Colenbrander bezitten of een artiest als G.W. Dijsselhof, wiens voorname stijl hier in de weergegevene kamerschutten ons toelacht? Dit is te betwijfelen. Als motto, aan 't begin van Georg Fuchs opstel ‘Holland und die grossdeutsche Kultur’, is geplaatst Albert Verwey's gedachten: ‘Formen kommen und verschwinden: Irdisches dem Ewigen gesellt’.

I.H.S