Het Nederduitsch glossarium van Bern

[p. 17]

E.

ebenus, ein boem.

Ebreusch, Hebraicus, Hebreus.

ebreuscleke, hebraice.

edel, egregius, generosus, illustris, inclitus, ingenuus, insignis, nobilis.

edel, zie ein edel stein.

edeleke, insigniter, nobiliter.

edeleke, zie vn edeleke.

edelen, insignire, nobilitare.

edelgeit, ingenuitas.

edelheit, nobilitas.

een, zie ouer een.

eenech, singularis.

eenleke, unjce.

eenradegheit, conspiratio.

eenwille, obstinatio.

eenwilleg, obstinatus, pertinax.

eer, prior.

eere, decus, doxa, honos.

eerheit, honestas.

eerlech, honorabilis.

eerlec, venerabilis.

eerleke, honeste, honorifice.

eet, iuramentum, iusjurandum.

efnen, exequare.

egede, traha^1).

egedisse, lacerta.

egestre, pica^2).

eggele, sanguisuga.

eggle, hirudo^3).

ei, ouum.

eie, zie wit uan den eie, witte uan den eie.

eigen, allodium^4), predium, proprium.

eigen cens, tributum.

eigendum, proprietas, serujtus.

eigenleke, proprie.

eigenmaken, vendicare.

eike, ilex, quercus.

eilant, insula.

ein, unus.

ein art vel list, zie astrologia.

ein berch, zie Libanus, Thabor.

ein boech, zie Exodus.

ein boem, zie ebenus.

ein bom, zie platanus, terebintus, ulnus.

ein buec, zie Leuiticus.

ein dier, zie crocalus, linx.

ein dir, zie cameleon, pardus, rubeta, stellio, unjcornis.

ein dir laken, zie sindon.

ein dir stein, zie berillus.

ein edel stein, zie iaspis.

ein engel, zie seraphin.

ein figure, zie iperbolice.

ein flume, zie Tigris.

ein gewigte, zie siclus.

ein hogetide, zie Scenophegia.

ein coren, far.

ein corn, granum.

ein crut, zie aloe, aroma, galbanus, gariofilatrix, mandragora, mirtus, nardus, saljunca, scamonia, stacten.

ein crut, zie hun, ein crut.

ein lant, zie Germania, Libia, Lidia, Macedonia, Mesopotamia, Persia, Saba, Siccima, Tyrus, Tracia.

ein lantscap, zie Siria, Tharsis.

ein sanc, zie pneuma.

1) Th. eyn hercke. - Kil. egghe, eeghde. rastrum, puten, occa, crates occatoria.

2) Th. exter.

3) Th. eyn water egel.

4) Th. vry eygen erue.

[p. 18]

ein slange, zie aspis, basiliscus, dispas, idra.

ein stat, zie Sodoma, Stadium.

ein stein, zie achates, ametistus.

ein sten, zie topozion.

ein sterre, zie arcturus.

ein uat, zie lechitus.

ein uogel, zie ibis, mergulus.

ein vogel, zie fenix, strutio.

ein uole, zie Saduceus.

ein uorste, zie tetrarcha.

ein water, zie Siloe.

ein wormeken, zie teredo.

ein dusent, millenarjus.

ein luttelken, tantillum.

ein nadander, successiue.

ein stein, calculus.

ein sterre, astrum.

ein stil, pila.

ein uat, luter.

eine stunt, momentaneus.

einech, unjus.

einege, pleraque.

einege, zie menegelede.

ejneker saken, quodammodo^1).

einformeg, uniformis.

einc horn, atramentarium^2).

einode, solitudo.

einuoldeg, simplex.

eischen, exigere.

eisgen, exigere, expetere, exposcere, petere, poscere, postulare, requirere.

eischere, exactor.

eisen, aborrere, horrere, inhorrere.

eisenlec, horribilis.

eisinge vel veruernisse, horror.

eisken, deposcere.

eislecheit, informitas.

eissenlec, horridus.

ekel, stimulus.

ekelen, stimulare.

ekelere, stimulator.

ecgeg, zie uir ecgeg.

echolt, quercetum.

ecle, glans.

ecorn, cirogrillus.

elle, pelex^3), riualis, ulna^4).

ellenboge, cubitus.

ellende, barbaries, exilium, proscriptio.

ellendech, exul.

ellendeg, barbarus.

ellendeg, proscribere^5).

ellenden, exiliari, exulare.

elsne, subula.

elswar, alibi.

elter laken, palla^6).

emer, situla.

emina^7), ene mate.

en berg, zie Olimpus.

en boenkein, zie capparis.

en dier, zie tigris.

en dir, zie onocentavrus, pantera.

en djr, zie rjnocerus.

en dir stein, zie bdellium, margarita.

en dir sten, zie crisolithus, mirmicoleon.

en gewigte, zie didragma, dypondium.

en hogtit, zie Neomema.

en crut, zie cap(ri)folium, cassia.

en steen, zie sardonicus.

en uogel, zie pellicanus.

en clenedinc, stragula^8).

1) MS. heeft: Q^odā. Th. quodammodo. bij nae. veel na. bijkant.

2) Kil. encktpot. enckthoren.

3) Th. die vur der huysfrouwen tot eynre bysleperschen gehalden wurdt, ind na, als die huysfrouwe compt, vyt den huyse verdreuen wurdt, off pelex is, vmb wilcks wylle dye huysfrouwe verdreuen wurdt.

4) Zie: meten.

5) Th. ballyng leggen. Zie Inleiding.

6) Th. eynreley wijrkant tzyerlich cleyt der vrouwen of eyn altair laken.

7) Th. eyn maite van en haluen eymer.

8) Th. eyn gestrypt cleyt off eyns perds latyer.

[p. 19]

en slange gehort, cerastes^1).

en wort, dictio.

ende, ana^2), extremitas, finis, que, quoque.

ende, zie sunder ende.

endeleke, finaliter.

enden, definire, diffinire, finire, terminare.

endende, finalis.

endende, zie nit endende.

endenisse, diffinitio.

ene^3), nunquid.

ene figure, zie metafora.

ene mate, zie emina, gomor, mina.

ene rjujre, zie Nilus.

ene stat, zie Ninive.

ene camere, pastoforium.

enegheit, singularitas.

enegleke, singulariter.

enen mant, zie Nouember, September.

ener, zie bit ener hant.

enformegheit, uniformitas.

enformeleke, uniformiter.

enge, angustus.

engel, angelus.

engellec, angelicus.

engan, secedere.

engen, angustiare, artare.

engenren^4), generare.

enger wis, aliquatenus.

enest, angustia.

enrehande blut, zie melancolia.

ent, zie it ent.

entbenden, dissolvere.

entbendinge, dissolutio:

entbiden, nuntiare.

entdecken, detegere.

enten, zie poten.

entfaen, admittere^5), concipere.

entfancnisse, conceptio, conceptus^6).

entfarmen, compati.

entfarmnisse, compassio.

entgegen, obujus.

entgradiren, degradare.

enthalden, continere.

entcleden, denudare.

entcnopen, denodare.

entmuten, obuiare.

ent recken, divellere.

entseggen, dedicere.

entwenen, desuescere.

enugterheit, sobrietas.

en ugterne, sobrjus.

enuoldeg, columbinus^7).

enuoldegheit, indolis^8), simplicitas.

enuoldegleke, simpliciter.

enwegdoen, amovere.

enwegdragen, deferre, deportare.

enwegdraginge, delatio.

enwegdun, remouere, tollere.

enweggaen, abscedere.

en weg gan, decedere, discedere, recedere.

enwechganc, decessus.

enwegleiden, deducere.

enweg loep, defluxus.

en wegscheiden, transmigrare.

enweg ulin, defluere.

enwegwerpinge, deiectio.

enwille, unanimitas.

enwille vel crigelgeit, pertinatia.

enwilleg, unanimis.

enwilleke, unanimiter^9).

epistele, epistola.

1) Th. eyn gehoernde slangh. Te lezen: ‘gehornt’?

2) Th. anas. entuogel.

3) MS.: ene^σ.

4) Zie: geslaegte.

5) Th. sundigen of toelaeten of anneemen, of eyn pert gerade om to werpen of leiden.

6) MS. heeft: ‘conceptio, entfancnisse, waarop volgt: conceptus, idem’.

7) Th. duyfsch.

8) Th. sonder droch. ioeghte. verstandt. oirspronck. hercompst. geslecht off eyn teicken der toecomender doeghden in den iongen.

9) In het MS. zijn de laatste twee letters van het Latijn onleesbaar. Th. eyn moedich. eyn drechtich.

[p. 20]

eppe, apium^1).

er, zie uan er sillaben.

eragteg, honestus.

erbeginnen, iterare.

erde, humus, terra.

-erde, zie almidden derde, vnder erde.

erden, terrenus, terrestris.

erden, zie uan erden gemake.

erden vat, fictile.

ere, fasses^2), gloria, honor.

ere, zie sunder glorie.

eremitage, heremus.

eremite, heremita.

eren, honestare, honorare.

erenberge, suppara^3).

ergernisse, depravatio.

ergestren, perhendie^4), pridie.

ergeuen, zie gode ergeuen.

ergren, depravare.

erien, arare.

erite, hereticus.

ercleren, elucidare.

erqueiken, vivificare.

erqueikende, viuificus.

erquecken, refocillare.

erqueckinge, refocillatio.

erleke, hironice.

erlenginge, prolongatio.

ermaken, zie leren.

ermakinge, informatio, reformatio.

erneken, areola.

erneste^5), curiositas.

ernisse, irritatio.

ernst, studium.

ernstagteg, serjus.

ernsten, studere.

ernstech, studiosus.

ernsteleke, intente, magnopere.

ernstlec, intentus.

ernstleke, curiose, propensjus, serio, sollicite, studiose.

ernuwen, innouare.

erren, irritare.

erringe, exacerbatio.

erscap, hironia.

ersetre, medicus.

ersetre uan wonden, cirrurgicus.

ersetren, mederi.

ersetrie, cirrurgia, medela, medicina.

erslec, sordidus.

erslec maken, sordidare.

erst, primitus.

erst gemaket, prothoplastus.

erste, primus.

erstoringe, restitutio.

ert bere, fraga.

ertbeue, terremotus.

ertsbiscop, archiepiscopus^6).

ertsprister, archipresbiter^7).

ertwinner, agricola.

ertwinninge, agricultura.

erue, patrimonium.

eruoedelec, vegetabilis^8).

eruolgen, consequi.

eruolgnisse^9), consecutio.

eruollen, complere.

erurojen, zie ioien.

erurowen, letari, ovare.

erweten, pisa.

es, extat.

es, zie de es in, enz.

eschen, fraxineus.^10)

esel, asinus.

esel, zie velt esel.

1) Th. eyn cruyt geheyten eppe.

2) Th. teyckene der eeren off eere.

3) Th. eyn muwe oeuer die ander vmb tzierheit wille of eyn hulle hoiftdoick.

4) Th. perendie. aeuer morghen.

5) Zie: sorgtegtech.

6) MS. heeft: archiep̄c̄. ersbiscop.

7) MS. heeft: archipbr. ertsp^zst. Th. archipresbiter. eyn ertzpriester.

8) Th. vegetare. levendich groeysam maken.... vegetabilis, dat beqweme dair toe ys.

9) MS. heeft: eruognisse.

10) Zie: asch.

[p. 21]

eselken, asellus.

esellec, asininus.

esellinne, asina.

et bestiet, interest.

eten, cena, cybus, comestio, edulium, epule, esus, cenare, comedere, edere, epulari, manducare, vesci.

eten, zie liggen.

eten, zie geuen eten, sitten eten.

ethmen, zie in blasen.

etter, sanies.

euen alt, coetaneus, coevus.

euen grot, coequalis.

euen node, planities^1).

euene, avena.

ewangelie, evangelium.

ewangeliste, euangelista.

ewelech, perpes, sempiternus.

ewelec, perhennis, perpetuus.

eweleke, coeternus, perpetim, sempiterne, perhenniter, perpetuo.

Exodus, ein boech.

exponiren, edissere^2).

1) Th. planicies slechtigheyt. Zie Inleiding.

2) Th. edisserere, seer apenbair wat cleren.