De Gids. Almanak voor Suriname 1936

[p. 58]

Geschiedkundige snippers

Ingezonden d. den Weled. Heer F. Oudschans dentz te 's Gravenhage.

1.	In het 3e en 43e artikel van de Instructie van Abraham Crijnasen, vastgesteld in het Hof van Zeeland te Middelburg op 23 December 1666, alsmede uit de Secrete Notulen van de Ed. Mog. Heeren Staten van Zeeland van 4 December 1666 blijkt dat de expeditie van Crijnssen een represaille maatregel was.
2.	Het plan tot een strooptocht in de West-Indiën werd ontvouwd in een schrijven van 6 Mei 1666 door den Raadpensionaris van Zeeland, Pieter Huybert, aan De Witt. De overige admiraliteiten weigerden aan den tocht deel te nemen, doch de admiraliteit van Zeeland zette die energieke pogingen in het geheim op touw gezet, door,
3.	Op 30 December 1666 zeilde Crijnssen heimelijk uit Veere met de ‘Zeelandia’ (met 34 stukken en 150 koppen) als vlaggeschip de ‘West Cappel’ en de ‘Zeeridder’ van gelijk charter, het jacht ‘Prins te Paert’, de hoekerboot ‘Westersouburgh’, de fluit ‘Aardenburg’ als victualieschip en een snauw als adviesvaartuig.
4.	De bemanning op de geheele vloot bedroeg ongeveer 8 à 900 man, waarvan 225 soldaten van de landmilitie met 2 Kapiteins (Maurice de Rraem en Philip Julius Lichtenbergh) 2 luitenants, 3 vendrigs en 2 commandeurs (asp. vendrigs).
5.	De overdracht der geheele kolonie had plaats bij tractaat van 6 Maart 1667 (Nieu we Stijl) en werd geteekend op het schip ‘Zeelandia’ door Abraham Crijnssen en William Byam.
6.	De plantages van Lord Willoughby of Parham, den eigenaar der kolonie persoonlijk toebehoorend, ‘Parham Hill’ geheeten in de oplantse divisie en een kleinere in de devisie van Surino, werden verbeurd verklaard, alsmede die zijner landgenooten, die in het moederland woonden en ze door admiuistrateurs lieten beheeren.
7.	De brandschatting door Crijnssen aan de inwoners opgelegd bedroeg 100000 pond surker, gelijk staande aan een waarde van omstreeks 10000 gulden.

[p. 59]

8.	Bij de overgave werd bepaald dat alle ‘akten, wetten en declaratien zullen gepubliceerd worden in de Duytshe^*) en Engelsche taelen, doordien de inwoonders de Duytsche tael niet en verstaen en dat de inwoonders sullen geregeert werden bij Nederlantsche wetten’.
9.	Het traktement van Abraham Chrijnssen als Gouverneur is door de Rekenkamer van Zeeland verant woord van 25 April 1668 tot 18 November 1668. Met dien datum gaat het over op Lichtenberg.
10.	Crijnssen keerde op 24 Augustus 1667 in het Vaderland terug om in Februari 1668 andermaal naar Suriname te vertrekken, teneinde op 1 Mei de kolonie die door de Engelschen heroverd was, ingevolge de bepalingen van den vrede van Breda van 31 Juli 1667, weder in bezit te nemen voor de Staten van Zeeland.
11.	Op het tijdstip der overneming - 1 Mei 1668 - waren er in Suriname 24 plantages, ‘Parham Hill’ mede getekend. Er waren volgens de opgemaakte inventaris: 563 slaven bij de suikerplantages: 150 slaven bij personen die geen suikerplantages hadden, 713 slaven zonder vrouwen en kinderen, mede te tellen, mdat die niet tot het suikermaken gebezigd werden Vooorts 139 suikerketels, 337 stuks vee en 69 blanken. Met vrouwen en kinderen mede gerekend, bereikte het aantal blanken nog geen 300 zielen.

*) Nederlandsche.