De Gids. Jaargang 130

[p. 173]

Correspondentie

Aan de sinds juni aan de gang zijnde dialoog over Israël en de Arabieren heeft A.L. Constandse een bijdrage geleverd in nr. 6/7 van De Gids. Daarin neemt hij stelling tegen de pro-Israël-gezinden in ons land en tracht aan te tonen dat niet de Arabieren maar de Israëli's de eigenlijke agressors zijn.

Stelling nemen is echter nog niet hetzelfde als stellingen poneren, en het stuk is dan ook rijker aan gevoelsargumenten dan aan redelijke argumenten.

Het zou de discussie in de politieke en sociale wetenschappen zeer ten goede komen, indien de gesprekspartners eerst duidelijk - zoals in de natuurwetenschappen - hun theses stelden, en ze dan toelichtten en adstrueerden, zoals ik dit heb trachten te doen in mijn brochure Israël en de Arabieren (De Arbeiderspers), waarin ik tot volledig tegengestelde conclusies kom als Constandse.

Daarbij heb ik ter adstructie zo veel mogelijk onverdachte bronnen geciteerd, waarvan men niet verwachten kan dat ze gegevens zullen falsifiëren. Ook heb ik naar mijn beste weten getracht de argumenten van beide partijen weer te geven, en gepleit voor begrip voor ‘het subjectieve gelijk der Arabieren’, waarvoor Israël oor en hart dient open te houden. Het is natuurlijk denkbaar dat mijn betoog zwakke plekken of onjuistheden bevat, dat geldt voor iedere argumentatie. Maar het is in elk geval zo geconstrueerd dat men het dan bestrijden kan, waarop ik dan weer zou kunnen repliceren en dupliceren, waartoe ik te allen tijde gaarne bereid ben.

In het betoog van Constandse zijn nauwelijks duidelijke stellingen herkenbaar, noch expliciete, noch impliciete. De schrijver kweekt een zekere stemming tegen Israël, zonder aan het einde tot een duidelijke slotsom te komen.

De Arabische dreigingen worden gebagatelliseerd (maar als Israël ze niet au sérieux genomen had, zouden ze voor de Arabieren hun bedoelingen missen), terwijl Israëls militaire reactie het epitheton ‘meedogenloos’ meekrijgt.

Constandse lijkt op de voorbijganger die iemand een grote vis ziet vangen en dan verontwaardigd ‘leugenaar’ roept. Terwijl we in tijd-

[p. 175]

schriften en op de t.v. hebben kunnen zien en horen, dat Nasser en Sjoekeiri Israël met ‘destruction’ bedreigden, dat Sjoekeiri er zelfs een derde wereldoorlog voor overhad, wordt van Israël geëist dat het rustig zal afwachten tot zijn vijanden de eerste mep zullen geven.

Misschien waren ze daarbij de woorden indachtig van een beroemde Franse generaal ten aanzien van de Maginot-linie:

‘Dit zou ertoe leiden, dat de passiviteit het beginsel zelf van onze nationale defensie zou worden. Het zou aan onze vijand volledig initiatief verlenen.... We moeten ons voorzien van een militair instrument, dat preventief en repressief werkt.

‘Op deze wijze zou een gewapende natie moeten wachten achter een barrière in zijn schuilplaats.... Een dergelijke opvatting van oorlog komt neer op een soort dieet.’ (Charles de Gaulle, Mémoires, I)

Daar in Israël het hele volk gemobiliseerd is, zou een langdurige mobilisatie het hele volksbestaan ontwrichten. Nasser wist dat Israël dit onmogelijk kon opbrengen en heeft zich in de militaire kracht van Israël verrekend.

Daar het Joodse volk altijd met twee maten gemeten wordt (het mag geen eigen land met een eigen onverdeelde hoofdstad hebben, het mag om de Arabieren niet te prikkelen niet te rijk worden, zoals bij voorbeeld sommige oliesjeiks), wordt het eigenlijk als geniepig beschouwd dat het zich op een overval heeft voorbereid. Wel hadden de Egyptenaren al een postzegel klaar met Israël in vlammen en gaven de Syriërs al platen uit met de Israëli's in de zee gedreven, maar Israël werd in het geheim bewapend (!), wat toch veel slechter is.

Er zijn echter wel degelijk officiële cijfers van de Amerikaanse militaire hulp aan Israël en de Arabische landen gedurende de laatste tien jaar. Die bedroeg aan Israël 30 miljoen dollar, aan de Arabische landen 300 miljoen dollar (Newsweek, juni 1967).

Maar ook al zou Israël militair sterker zijn dan de Arabieren, dan bevat dit geen enkel argument over de oorsprong der agressie, te meer, als waar is dat de Arabieren zich hier vergisten en op een gemakkelijke zege rekenden (‘... waarschijnlijk had Nasser gelijk, toen hij op 9 juni zeide dat de Israëli's over drie maal zoveel vliegtuigen beschikten als hem bekend was’).

De waarheid is echter, dat Israël niet door materieel overwicht, maar door moreel evenwicht gewonnen heeft. Jonge piloten van achtien tot eenentwintig jaar stegen acht maal achter elkaar op en namen ieder risico om het land te verdedigen. En in het leger was overal het oude ‘Voorwaarts!’ vervangen door ‘Volg mij!’, zodat de officieren en onderofficieren het grootste risico namen, wat de soldaten en jongeren met groot vertrouwen vervulde. Vandaar het woord van generaal Rabin en van de legerrabbijn Goren: ‘We hebben gewonnen door de geest van onze manschappen.’ Van zeer bevoegde zijde is mij meegedeeld, dat de oorlog geen drie weken had moeten duren! Kan men dan nog spreken van een militair overwicht?

Ik durf niet meer plaats te vragen van de redactie en moet mij dus hier beperken. Op eenenveertig plaatsen meen ik echter dat Constandre zich tendentieus, onjuist of subjectief onvolledig heeft uitgedrukt, en ik ben graag bereid dit - waar hij maar wil - aan te tonen.

De grondfout van zijn gedachte schuilt in het feit, dat hij niet voldoende ernst maakt met de emancipatie van het Joodse volk, zoals hij wèl doet met de emancipatie der gekleurde en koloniale volken. Vandaar zijn aprioristische keus voor Nasser en tegen Israël. Misschien mag ik hem herinneren aan de woorden van een modern staatsman:

‘Dit verklaart de wens van de Joden een land te stichten dat van hen is. Het zou daarom onrechtvaardig zijn als men geen rekening hield met dit legitieme streven en de realisering ervan aan het Joodse volk verbood.’ (Minister Gromyko in de Verenigde Naties, in 1947)

Arabische staatslieden - zoals Bustani en Bourguiba - hebben herhaaldelijk gewaarschuwd, dat de Arabieren door hun fanatisme zelf hun noodlot scheppen. Vooral het lijden der Palestijnse vluchtelingen wordt telkens propagandistisch misbruikt. Ralph Galloway, voormalig hoofd van de UNRWA in Jordanië, verklaarde op 18 augustus 1958 in The New York Herald Tribune:

‘De Arabische staten willen het vluchtelingenprobleem niet oplossen. Zij willen het houden

[p. 176]

als een open wond, als een belediging van de Verenigde Naties, en als een wapen tegen Israël. Arabische leiders kan het geen klap schelen of de vluchtelingen leven of sterven.’

Zijn woorden werden later bevestigd door een bekend monarch, die op 17 januari 1967 verklaarde:

‘Sinds 1948 hebben de Arabische leiders het Palestijnse probleem op een onverantwoordelijke manier benaderd. Zij hebben geen oog gehad voor de toekomst. Zij hebben geen plan of benaderingen. Zij hebben het Palestijnse volk voor egoïstische, politieke doeleinden gebruikt. Dat is bespottelijk, en ik zou zeggen, zelfs misdadig.’ (Koning Hoessein in een interview met Associated Press)

Misschien mag ik het hierbij, met de uitspraak van iemand die voor Constandse stellig zeer gezaghebbend is, laten.

H. VAN PRAAG

Het betoog van de heer H. van Praag gaat uit van een verkeerde veronderstelling. Ik schreef geen verhandeling over het Palestijnse of Joodse vraagstuk, maar een kroniek over hetgeen in het Nabije Oosten gebeurde in de eerste helft van de maand juni. Als hij opmerkt: ‘In het betoog van Constandse zijn nauwelijks duidelijke stellingen herkenbaar, noch expliciete, noch impliciete’, heeft hij gelijk, omdat het hier niet gaat om een ‘betoog’, maar om een kroniek van een stukje wereldgebeuren. Wat nu die feiten aangaat, verzameld uit de genoemde actuele bronnen, ontdek ik niet dat daarop correcties zijn aangebracht. Wel lees ik dat ik mij op eenenveertig plaatsen ‘tendentieus, onjuist of subjectief onvolledig heb uitgedrukt’, wat mij een hele prestatie lijkt voor een kroniekschrijver, maar ik denk niet dat die wijze van uitdrukking iets verandert aan de feiten, die niet worden betwist.

Overigens over die wijze van uitdrukking één opmerking. De heer Van Praag neemt mij kwalijk, dat ik een gezegde van Nasser (dat de Israëli's beschikten over drie maal zoveel vliegtuigen als hem bekend was) voorzie van de aantekening, dat Nasser daarin waarschijnlijk gelijk heeft. Even daarvóór zegt echter de heer Van Praag dat Nasser ‘zich in de militaire kracht van Israël heeft verrekend’. Daarover zijn wij het dus eens. Ik herinner overigens aan mijn kroniek in De Gids (nr. 4/5 van 1965) over de geheime bewapening van Israël, die nadien is voortgezet. En ik zal hier niet ingaan op stellingen die geenszins slaan op hetgeen in mijn kroniek van twee weken wereldgebeuren vermeld is. Ik heb noch de Gaulle, noch Gromyko, noch de kwestie der vluchtelingen van 1948 besproken. Mocht ik ertoe komen een ‘vertoog’ te schrijven over de Palestijnse kwestie, dan mag de heer Van Praag daarop ingaan.

Wel nog een opmerking over mijn ‘gezindheid’. Over mij zegt de heer Van Praag: ‘De grondfout van zijn gedachte schuilt in het feit, dat hij niet voldoende ernst maakt met de emancipatie van het Joodse volk, zoals hij wel doet met de emancipatie der gekleurde en koloniale volken.’ Ik mag toch wel (zoals Han Lammers in zijn Gidskroniek) duidelijk onderscheid maken tussen de vervolgde Joden in Europa en het gedrag van de staat Israël, waarin ik moeilijk een ‘gekoloniseerd volk’ kan zien. Als er in het Naburige Oosten slachtoffers zijn van kolonisatie, dan zijn dat toch niet de Israëli's! De heer Van Praag zou goed doen eens kennis te nemen van de lof voor Israël van onverdacht reactionaire organen en daaronder van Nieuws uit Zuid-Afrika van augustus. Daarin leest men zelfs dat ‘Johannesburg als brandpunt van Zionisme niet achter staat bij New-York en Amsterdam’. Hij zal mijn gezindheid dan toch wel verkiezen boven die van deze vrienden van Israël, die de Joodse staat toejuichen, omdat zij er een instrument in zien van een koloniserend ‘Herrenvolk’, dat achtergebleven gebieden bezet en een hoog oorlogsmoreel bezit. - (C.)

[nummer 8, achterplat]

17 juni 1917
Naar P. Vassiliev