Gezellekroniek. Jaargang 16

Bij het afscheid van W.H. Beekenkamp
Toevend op de havendam

Op 1 maart 1982 is dominee Willem Hermanus Beekenkamp ten grave gedragen, emeritus predikant, Lange Winkelstraat, Antwerpen, en emeritus hoogleraar, Protestantse theologische faculteit, Brussel.

Hij was een van die begenadigden uit de Hervorming voor wie wat men daar de romana noemt, een vertrouwde levensruimte geworden was. Zijn belangstelling voor alles wat met de Kerk van Christus te maken heeft, en zijn geloofsovertuiging als zodanig waren van die aard dat vanuit zijn uitkijkpost op de wereld de grenzen tussen wat geografisch en anderszins meer oost of west, meer noord of zuid ligt, harmonisch werden weggewist.

Op zijn begrafenisplechtigheid in de Sint-Antoniuskerk op de Paardenmarkt te Antwerpen, vlakbij de Lange Winkelstraat (die kerk was groter en dus beter geschikt, zei men, maar de keuze had nog andere gronden) kwam dan ook, samen met zijn confraters uit de Hervorming, de heer Gommeren, pastoor van Sint-Antonius, aan het woord. Er waren trouwens heel wat ‘roomsen’ aanwezig, onder wie de bisschop van Antwerpen, en er zaten zonder enige twijfel ook wel ergens ongezien een aantal orthodoxen onder de menigte. Ook deze laatsten waren zijn vrienden. Stond hij overigens met Pasen 1978 tijdens een tocht doorheen de monnikenrepubliek van de Athosberg, niet als 't ware toevallig vooraan op de plecht van de boot, toen ik, bij het Russikon, niet zonder inspanning en met enig risico, van de havendam op de dansende boot moest springen! Bij het neerkomen ving hij me haast ongemerkt en, niet alleen symbolisch, zeer oecumenisch op.

De liturgie van die 1ste maart in de Sint-Antoniuskerk heette op de gelegenheidsfolder een ‘dankdienst’. Het werd een gebeurtenis waarbij de Geest voelbaar aanwezig was. En de sfeer was zeer ontspannen. Zodat pastoor Gommeren geen moeite had om tijdens zijn toespraak ook terloops te vertellen dat hij en dominee Beekenkamp samen, en meer dan 12 jaar te vroeg, tafelend hun zilveren jubileum als pastores van de wijk

[p. 127]

hadden gevierd. Ze waren daar ongeveer gelijktijdig toegekomen en hadden na twaalf en half jaar hun diensttijd samengeteld.

Een van de centrale aanwezigen op de dankdienst - en dit is de reden waarom ik hier over Beekenkamp mag schrijven - was niemand minder dan Guido Gezelle. Pas vorig jaar had predikant Beekenkamp afscheid genomen van zijn Antwerpse gemeente en korte tijd voordien, op 29 april, had professor Beekenkamp voor talloze vrienden zijn afscheidscollege gehouden als hoogleraar aan de Theologische faculteit te Brussel. Tijdens deze onvergetelijke les, over de ‘Verlegenheid’, was Gezelle er met een aantal citaten bij. Een herinnering niet alleen aan zijn college van 8 mei 1980 over Het dogma bij Gezelle, maar, zoals dit laatste, tevens een uiting van zijn grote vertrouwdheid met de dichter. Een van de sublieme momenten uit de plechtigheid in de Sint-Antoniuskerk was overigens de voordracht door declamator Ton van Looy van Gezelles gedicht Paaschen. ‘Paaschen, Paaschen, / opgestanden, / is de God, dien / booze handen / hadden aan het / kruis gedaan’... // ‘Paaschen, Paaschen, / wijdt het vier, / wijdt het licht en / spijst de lampen, / laat den blauwen / wierook dampen: / Hallelujah, / God is groot: / Overwinnaar / van de dood!’

Professor Beekenkamp was een van de velen - er zijn er, zowel links als rechts - die zonder vragen zomaar achter Gezelle kunnen staan, los van methodologische, sociologische of andere opgefokte bezwaren. Omdat zijn poëzie een evidentie is.

In de loop van de laatste jaren bracht hij me vrij regelmatig knipsels uit Nederlandse kerkbladen met artikels over Gezelle. In de map ad hoc vind ik er van dominee Nico Ter Linden uit Hervormd Nederland en van Guus Hemert, J.W. Schulte Nordholt, R.L.K. Fokkema of J.G.A. Thijs uit Trouw. Het zijn nu, hoezeer nabij nog, reeds dierbare herinneringen.

Collega Beekenkamp, als de boot nog eens aanlegt aan de havendam, sta dan weer vooraan op de plecht. Veiligheidshalve. En vertel dan over uw jongste lectuur. Over uw herlezing van de definitieve Gezelle.

Jozef Boets