Geuzenliedboek

[p. 51]

27.
Als nu Madamme van Parma met het Hof door den Spaenschen Raedt, de benden van Ordonnantie versien, de Garnisoenen verdobbleert, een ontallijck Crijchsvolck soo bedectelick als sy mochten, vergadert hadden, hebben sy het roemen ende lachen der Geusen, voor een tijdt lanck in bitteren claghen verandert, als volcht: ⁺

Na de wijse: Hoort toe ghy dochters gracieus.

Och wie sal mijn ^1. ooghen nu ter tijt
Volheyt van water connen ghegheven
Om te beschreyen onsen druck en spijt
Daer in wy wilde Geusen moeten leven?
Israels verstroyen met druckich sneven
En ghelijckt daer niet by, tis openbaer,
Noch oock tverdriet al in Egypten swaer.

Want alle die ons beloefden by te staen,
Sijn inder noot ons afgheweken:
Edele ende onedele, dies wy hier gaen
Als menschen van een yeghelijck versteken ^11.:
En al claghen wy Geusen onse ghebreken ^12.,
So seytmen tot ons (dus valt, het swaer)
Ghy hebt ghevonden daer ghy stont naer.

Och hadden wy ons doen wel bedocht,
Wy hadden desen name niet aen ghenomen:
Want tot den Bedelsack sijn wy ghebrocht
En haer Schotel is ons (ten sijn gheen dromen)
Te deele ghevallen waer dat wy comen,
Als ickt bedencke, vind ick onghecesseert,
Dat Barlamont heeft ghepropheteert.

Want desen name gaf hy ons op het pas
Dat wy ten Hove deden onse bede:
Om ontslaghen te sijne onse intentie was
Van tPlaccaet ende de Inquisitie mede:

+ No. 27. Naar A, al opgenomen in de oudste druk φ. Ook in alle andere, behalve S en V. Bij V.L. XXIII.
Tijd van vervaardiging voorjaar 1567, nadat Margaretha de opstand door de overwinning te Oosterweel en de inneming van Valenciennes enz. had onderdrukt. Waarschijnlik heeft ook het vertrek van Oranje en anderen al plaats gevonden en valt het lied dus in de dagen van de grote uitwijking. Het schijnt altans uit de kringen der zogenaamde Wilde of Boschgeuzen afkomstig en bevat vele herinneringen uit de Klaagliederen van Jeremia.

1. mijn. B—K ons.

11. versteken: verstoten, verworpen.

12. ghebreken: noden.

[p. 52]

 

Dit bewillichde Madamme met listichede,

 

Alsoot ghebleken is int openbaer,

 

Dies meynden wy dat wy hadden de sake claer.

 

 

 

Want sy corts daer na uut loosen gront ^29.

30

Deze beyde stucken aboliceerden ^30.:

 

Dies de Vromen in seer corter stont

 

Siende dat wy de Beelden so raseerden,

 

Gods woort te prekene sy triumpheerden ^33:

 

Met Lofsanghen te singhen al in dat pleyn ^34.,

35

Want een grooten yver was daer certeyn.

 

 

 

Den rechten Paesschen hielden sy siet,

 

Met den Coninck Josia ^37. hooghe ghepresen,

 

Die in derthien hondert Jaren niet ^38.

 

So reyn ghehouden is, also wy lesen,

40

Met ander Ceremonien daer toe by desen,

 

Als Doopen, Trouwen, en begraven de doon,

 

Sonder te nemen van sulcke dinghen loon.

 

 

 

Maer Godt, die wonderlick van Rade es,

 

Heeft om onse ondanckbaerheyt ghemeene

45

Die laten nemen, soot blijckt expres,

 

Dies wy nu sitten in grooten gheweene:

 

Want ons eyghen watere, neemt dit te beene ⁺, ^47.

 

Moeten wy coopen Vrienden ydoon:

 

Maer straffinghe is der sonden loon.

 

 

50

Want onse hope, die hadden wy ghestelt

 

Op Heeren en Vorsten groot van Staten,

 

Ende oock hier op der Cooplieden ghelt: ^52.

 

Maer al dese hebben ons hier nu verlaten:

 

Dan tis loon naer werck, want al ons praten

55

Was van Oraengens ghewelt, en Breroos macht,

 

Dus ist wel weert datmen ons belacht.

 

 

 

Daeromme so rade ick met David hier ^{57. 57}

 

Dat niemandt zijn betrouwen en stelle

 

Op Heeren of Vorsten oft menichte hier:

29. uut loosen gront: met bedriegelike bedoelingen.

30. aboliceerden: schafte af. Met de beide stukken worden plakaat en inquisitie bedoeld.

33: Zij openbaarden hun vreugde, gingen er met vreugde toe over, Gods woord te prediken.

34. in dat pleyn: in 't open veld.

37. Met den Coninck Josia. In 2 Koningen XXIII wordt verhaald, dat Josiah alle zaken verdelgt, die op de afgodendienst betrekking hebben en de tempel reinigt. Dan vs. 21: Houdt den Heere uwen God Paschen, gelijk in dit boek des verbonds geschreven is; vs. 22: Want gelijk dit Paschen was er geen gehouden, van de dagen der richteren af.

38. De Protestanten wilden terugkeeren tot de zuivere kerk der eerste eeuwen van het Christendom.

+ neemt dit te beene: neemt dit ter harte.

47. Vgl. Klaagliederen v. Jeremia V, 4: Ons water moeten wij voor gelt drincken: ons hout komt ons op prijs te staen.

52. Toespeling op het Verbond der Kooplieden.

57. hier. B—G. O. P fier; H. K siet.

57 vlg. Vgl. Psalm 146, 3.

[p. 53]

60

Want al dit can Godt haest neder vellen,

 

Alsoo hy bewijst met dit voortstellen ^61.:

 

Want alle die ons hier hebben voorghestaen

 

Moetent verloopen ^63., oft worden ghevaen.

 

 

 

Dies wy hier nu met versmaetheydt groot,

65

In vremde Landen moeten vlieden,

 

Bespot, versproken ^66., in honghers noot

 

Want ons broot te winnen zy verbieden,

 

Dies en ^68. weten wy nu, wy arme lieden,

 

Waer trecken oft gaen, wy zijn confuys,

70

Dus en is ons ditte gheen cleyne cruys.

 

 

 

Och hadden wy dit al wel bedocht,

 

Doe wy sulck een goet werck bestonden,

 

Dat wy met lyden souden sijn besocht,

 

Tsoude ons niet wesen so harde een wonde,

75

Maer wy dochten al, God hadde ghebonden

 

Den Duyvel en Paus, metten Beestelijcken ^76. Staet,

 

Dan contrarie blijckt, eylacen jaet.

 

 

 

Want gheen arbeyt oft hout, verstaet de Leus,

 

En is dees Tyrannen nu te diere

80

Om galghen te maken, daer so menich Geus

 

Nu aen moet sterven, bin desen quartiere:

 

Al begheeft ons tgheluck in deser maniere,

 

Sy hebbent niet al ghewonnen, hier op acht:

 

Hy schreyt noch wel, die nu voren lacht.

 

 

85

Oorlof hier mede, Vrienden eersaem,

 

Ende wy hopen noch (gheseyt ten fijne)

 

Als Israel te comen uut blaem,

 

En Papa Leo ^88. sien gaen te ruyne:

 

Al sijn wy nu te desen termyne

90

In Babilonien ^90. een ghecken spel,

 

Tis alsoo ghebeurt met Israel.

61. met dit voortstellen: met de wijze, waarop hij deze plannen heeft doen mislukken.

63. verloopen: ontvluchten.

66. versproken: uitgescholden.

68. en ontbreekt in A, drukfout, die eerst in CC verbeterd is: weten wy niet.

76. Beestelijcken staet als meermalen voor: geestelike.

88. Met Papa Leo moet wel Leo X zijn bedoeld, die echter al 1521 gestorven is. Blijkbaar wordt hij genomen als de typiese vijand der Protestanten.

90. In Babylonien: in ballingschap; — een gheckenspel: ten speelbal der dwazen.