Geuzenliedboek

11.
Een Nieuw Liedeken vanden selven inhout, ⁺

op de wyse: Te Mey als alle de Voghelkens singhen.

Nu heffen wy een Nieu Liedt aen
Vanden Antechrist, wilt dit verstaen;
Het sal hem nu openbaeren
Den rechten gheest zijns monts verslaen,
Dat sal ick u verclaeren. ^{4, 5:}

Een oprecht ^6. Guyt is zijnen Naem,
Die altijdt teghen de Waerheydt wil staen
Met woorden end met wercken,
Dat heeft den Paus soo langhe ghedaen
Alsoomen nu mach mercken.

Christus ghinck Predicken alle daghen,
Hy en reedt op Rossen noch op Waghen;
Den Paus heeft soo Heylighe voeten, ^{13, 14:}
Die Aerde is hem niet weerdich te draghen,
Alle Keysers zijn voeten kussen moeten.

Christus die leefde in groot verdriet,
Alsoo veel eyghens en hadde hy niet,
Daer zijn hooft op rusten mochte,
Sinte Pieter hy selver vissen hiet,
Doe hy den Cijns-penninck brochte.

+ No. 11. Naar I. Verder in J. L. M. Bij V.L. XLV. Het volgt in I op No. 75. dat geenszins van dezelfde inhoud is. Het opschrift is dus eenvoudig uit een vroegere druk overgenomen; vlg. hetgeen opgemerkt is in Tijdschr. v. Ned. T. en Lett.kunde 36. bl. 277. [Voor den volksdichter was er misschien toch wel genoeg overeenkomst om ‘vanden selven inhout’ te zeggen: in No. 75 wordt geschimpt op de priesters, die uit den aflaat en het vagevuur geld slaan, en in No. 11 wordt den Paus hetzelfde verweten. L.]
Het lied is zeker niet later dan 1566 te stellen, misschien nog vroeger, maar in vs. 84 ligt reeds een zekere triumf.
De wijs wordt medegedeeld door V. Duyse II, 1024. Zij wordt ook opgegeven bij No. 62, 201 en 235.

4, 5: Ik zal u verklaren de ware betekenis van de woorden, die hij spreekt.

6. oprecht: echte.

13, 14: vgl. het tweede dansliedje (No. 14), vs. 29.

[p. 21]

 

Hier teghen nu is den Paus soo rijck,

 

Men vint ter Wereldt niet zijns ghelijck

 

Van Steden ende van sloten;

 

Dat heeft hy vercreghen al met practijck ^24.,

25

Maer theeft Godt eens verdroten.

 

 

 

Siet aen Christum, Gods levende soon,

 

Hy heeft ghedraghen een doornen Croon,

 

Men mocht niet by hem gheraken,

 

Want hy den Berch is opghevloon, ^29.

30

Doemen hem Coninck wilde maken.

 

 

 

De Paus hemselven heeft ghestelt

 

Boven alle Coninghen met ghewelt,

 

Hy draecht dry Croonen van gouden,

 

Veel Christen bloets stort hy int velt,

35

Dat moetmen voor heylicheyt houden.

 

 

 

Zijn Leere gelt meer dan Gods ghebodt,

 

Met Christus woort hout hy zijnen spot,

 

Zijn doen en is niet dan lieghen,

 

Zijn Jongeren gaen geschoren als een sot ^39.,

40

Om de Armen te bedrieghen.

 

 

 

Christus heeft den doodt ghesmaeckt,

 

Hier uut heeft de Paus een Craem ghemaeckt,

 

End Afflaet Brieven gheschreven,

 

Op dat daer niemant aen en gheraeckt,

45

Hy en moeter veel ghelts om gheven. ^45.

 

 

 

Vande Misse maeckt hy een Offerhant, ^46:

 

Hy seyt dat daer onse salicheydt aenhanght,

 

Is dat niet seer gheloghen,

 

Diemen doch alle door Christum ontfanght? ^49:

50

Dus heeft hy ons bedroghen.

 

 

 

Ja Christus waere noch vermaledijt,

 

Hadden hem de Missen niet bevrijt,

 

Want als sy haer Canon Lesen,

 

Soo bidden sy den Vader altijt,

55

Zijnen soon ghenadich te wesen.

24. practijck: knoeierij, list.

29. Joh. VI, 15.

39. geschoren als een sot, vgl. den gek scheren en de naar aanleiding van die uitdrukking aangehaalde voorbeelden, Ndl. Wdb. IV, 937.

45. en ontbreekt in alle drukken, maar kan voor de gedachte niet gemist worden.

46: De mis stelt hij voor als een herhaling van het offer, dat Christus voor onze zonden heeft gebracht.

49: Daar men die, nl. de zaligheid, toch geheel door Christus ontvangt.

[p. 22]

 

Christum heeft hy oock vast gheleydt, ⁵⁶

 

In Ysere sloten, alsoomen seydt;

 

Alsmen hem ghelt gheeft by hoopen,

 

Soo moet Christus dan zijn bereyt,

60

Om de Zielen te laten loopen.

 

 

 

Hy heefter ghemaeckt dat Vaghevuer,

 

Daerinne set hy de Zielen puer ^62.,

 

Alsmen hem gheldt wil toegheven;

 

Dus heeft hy de heele Werelt schier,

65

Met valscheydt inghecreghen.

 

 

 

Hy zeyt, Godt heeft ghemaeekt d'Oorbiecht,

 

Daer hy doch valschelijck aen liecht,

 

Hy heeftse selfst ghevonden,

 

Waer hy den menschen door bedriecht,

70

Om gheldt vergheeft hy haere sonden.

 

 

 

Hemselven heeft hy daer toe verknocht, ^71.

 

En menighe Vrou ter schanden ghebrocht,

 

Als sy claeghden haere ghebreken:

 

Och Vrouken ick heb my soo bedocht,

75

Alleen moet ick u wat spreeeken.

 

 

 

Dees sonden die acht den Paus soo slecht ^76.,

 

Daerom ghebiet hy zijn gheschoren dreck ^77.,

 

Dit is den Mensche der sonden, ^78.

 

Daer Sinte Paulus af heeft ghesecht,

80

Dat wort nu al bevonden.

 

 

 

Dit is den rechten Antekerst,

 

Die t'bloedich zweet den Armen uutparst,

 

Met bannen ende met jaghen;

 

Nu is hy ghevallen dat hy barst:

85

Godt en wilt niet langher verdraghen.

 

 

 

Ick bidde u, Vader ghebenedijt,

 

Dat ghy hem doch ghenadich zijt,

 

End wilt hem gracy gheven,

 

Dat hy zijn sonden doch eens belijt,

90

End eeuwich met u mach leven.

56 vlg. Het koeplet slaat op de aflaat: Christus is in gesloten ijzeren kisten opgeborgen; hij kan niet vrij zijn genade bewijzen; alleen als men aan de paus geld geeft, krijgt men deel aan hem.

62. puer kan geen attribuut bij Zielen zijn: de reine zielen toch hebben het vagevuur niet meer noodig. Is het hier misschien adverbium = ‘waarlijk’? Of moet er voor set iets anders gelezen worden? Dat puer setten = ‘zuiver maken’ zou zijn, is toch wel wat vreemd.

71. Hij heeft zich zelf die plicht, nl. v. d. oorbiecht, opgelegd.

76. slecht: van weinig betekenis.

77. geschoren dreck: de verachtelike geesteliken.

78. Vgl. 2 Thessal. II, 3, waar gezegd wordt, dat de dag van Christus pas te wachten is, als ‘geopenbaard zij de mensch der zonde, de zoon des verderfs’.