De Gemeenschap. Jaargang 8

[p. 675]

Albert Kuyle
Met de moeders op Kerstmis

Voor Willem Maas.

Toen het lot van Israël zoo zeer verduisterde, dat zelfs het spel der cithers in de wijnbergen ophield, en er niemand meer was om naar de dansende meisjes van Silo te zien, riep God de rechters. Hij beleende hen met een macht van boven de aarde en met een sterkte van geweld, dat ze Israël voorgingen in recht en overwinning. Zóó hoog en heerlijk was hun tocht door de historie, dat de koningen achter hen kwamen.

Ons Israël is verduisterd, tot nacht wordens toe, en wij hebben geen rechters. Wij kunnen Paulus' raad niet volgen en ons rechters kiezen uit ‘de minst geachten in de kerk’. Wij moeten naar heidenen en ongeloovigen, wij moeten staan in de kring van leugen en onrecht, maar rechters hebben wij niet. Geen glans van hemelsche roeping ligt op hun gelaat, de beeldenaar der goddelijke rechtvaardigheid sleet in hen uit, en waar het schoonste recht geschreven staat tusschen Christus' wijde armen, keert nooit hun blik. Ons Israël is verduisterd, en wij hebben geen rechters. Daarom zullen ook de koningen niet komen. Wij hebben de bedenksels van jaren en eeuwen vergaard, wij hebben de menschelijke onmacht en de menschelijke kleinheid vastgelegd in boeken. Daarom dragen onze rechters rouw. De vreugde der wet kennen zij niet, slechts de scherpte en de beperktheid. Zij hebben zich een beeld gegoten uit lappen en gips, het de weegschaal van het valsch gewicht en het botte zwaard der domheid in de hand gegeven, en het zoo hoog boven hunne hoofden gezet, dat men slechts de onderkant der schalen, en hun leegheid niet ziet.

Wij hebben rechters ..... maar zij hebben de rechtvaar-

[p. 676]

digheid niet. Van de koningen rest ons slechts Herodes' kindermoord.

Het wordt nu nog donkerder, nog stiller over de wereld. Menig man hoort de geluiden niet, omdat hij zich reeds gebogen heeft over zijn hart.

Elken avond worden de sterren witter, en groeit het gewas van de melkweg hooger. lederen morgen zijn er weer bloemen verdord en heengegaan naar een paradijs waar wind en kou niet komen. Nog vòl sprekende stemmen is de wereld en vòl zingenden, maar het klinkt al zóó ver af. Want onze oogen spiegelen de sterren en diep, diep in onze ooren komt het fijne geschrei van Christus. Het Kind zal dit jaar harder weenen. Het zal roode oogjes krijgen en Maria zal nog triestiger zijn. En misschien zal de vlam in haar hart dieper uitslaan in haar aangezicht. Behalve de sterren, is er geen licht meer. Israël is duister, en tot diep in de nacht drijven de wolken aan, banken en bergen, die wegvaren onder het licht van de Hemelsche zee. Nu zijn de drie wijzen al lang op weg. Ze dalen en klimmen, en achter iedere heuvelrand vinden de kameelen de woestijn der dorheid en de bronnen der droogte. Maar op hun bolle oogen wiegelt de droom van een Koning, die heerlijk is en van een kindermond vol zoetheid. De os heeft zijn lage wei verlaten en komt traag aan langs het bergpad. In de late avond hoort een klein dorp zijn gelukkig loeien als hij langs gaat. En nòg dieper wordt de nacht en nog branderder de hemel. Het is nooit zoo noodig geweest dat het Kerstmis werd, en het Kind trappelt van ongeduld, want het ziet de droefheid kruien tot een dam van ondooibaar verdriet.

En de teekenen zijn er, dat het Kind komt. Soms vallen de sterren dooreen tot een geheim figuur, en kraaien de hanen als de nacht nog vol is. Kleine kindertjes, die pas in het groote verdriet zijn gekomen, worden stil in deze dagen, hun handjes graaien naar de ster, en in hun natte oogjes staat het ‘Kom Heer Jezus, kom!’

[p. 677]

Het is nooit zóó noodig geweest dat het Kerstmis werd. Want de orkaan van het aardsche goed is losgebroken en de stormen van de gouden haat. De ark der getrouwen drijft nòg op de wateren, maar wanneer zullen wij kunnen uitgaan om een nieuw geslacht te winnen onder Gods lachend aangezicht? De armen bloeden over de wereld, en het vocht des levens vloeit uit hen weg. De borsten der aarde zijn opgedroogd, en hare buik baart niet meer, tenzij de misgeborenen die uit ramp en ellende zijn.

Luister, luister dáárom, hoe Christus schreit. Luister met de ooren over het water der ziel, dat het de zachte trilling van de Hemel vangt. Want de heidenen vieren feest, en hun bekkens klinken, en hun fluiten tuiten en steeds hooger gaat het gieren van hun snarenspel. Zij zingen het lied van Herodes en van de rechters der onrechtvaardigheid. Nog altijd gaan zij rond met het bloedend zwaard en met het schild van de leugen. Nog altijd heffen zij de kinderen hoog, om ze in de oogen te zien voor dat het zwaard neerhakt in het onschuldig vleesch. Zij zoeken de oogen van Christus en Zijn mond. En als zij Hem gevonden hebben, zullen zij het zwaard hoog heffen, tot aan de sterren, en met een slag die de aarde splijt zullen zij het zwaard doen dalen tusschen de oogen waarin hun verdoemenis te lezen staat.

Maar zij vinden het Kind niet. Zij dooden en dooden, en als een vlucht klapwiekende duiven jagen zij àl witte zielen naar den hemel en naar de weien van het Lam, maar Christus is tusschen hen verborgen. Zij zoeken hem in de zachte bedden en langs de oevers van de jeugd, en nimmer treden zij op Zijn spoor. Hóór, het geweeklaag der kinderen en het jammeren van de moeders. Zie hoe geen vrouw meer baart, want de angst heeft haar onvruchtbaar gemaakt. En hoor het dreunend lachen van die moorden uit wanhoop. Ze hebben de kinderen gedood, en nu gaat hun lans tot in de schoot der moeder, en doodt het leven nog voor het glimlacht tegen God. Het lied van Herodes, en van de rechters der onrecht-

[p. 678]

[p. 679]

vaardigheid. Het lied der wellustigen, der schenners, der ontuchtigen, der opgestegen duivelen. Het lied der kindermoordenaars. Ziet hoe ze feest vieren, zich in horden verzamelen, en achter zich laten ze de landen zonder kinderen en de dalen zonder gelach. Geef hen hun ware naam. Noem hen niet bij de naam van hun aanvoerder. Geef hun de naam van Herodes niet, en niet de naam van Mathus den monnik. Noem hen moordenaars. Eet niet met hen in herbergen, reis niet met hen langs de wegen, bewaar uw oogen voor hun ontuchtig aangezicht. Noem hen de moordenaars der kinderen, en verzamel uw vrouwen en uw kinderen rond u, en wet uw zwaard. Want ziet gij ze aan, dan zal hun blik u treffen. Eet gij met hen, dan zullen de zwaarden bewegen onder hun mantels, en reist gij met hen, dan dwaalt gij met hen van de weg naar Huis.

Vertrouw niet op de koningen. Herodes was koning, en hij was een moordenaar. Vertrouw niet op de rechters, want zij hebben de gerechtigheid niet. Zij zijn de heidenen en de ongeloovigen, en zij zullen uw kinderschaar zien en zeggen: hoe boeleerde hij, en hoe leerde hij van de dieren, dat zijn vrouw zoovele vruchten droeg. Want dat is het eenigst goed, dat gij met de dieren gemeen hebt: dat gij uwe kinderen bemint. En dat is het eenigste waarin nòg slechter dan de beesten zij zijn: dat zij hun kinderen vermoorden. Hebt gij de zeug gezien, die naar zijn biggen bijt? Zaagt gij de konijnenmoer die dol haar kinderen verslond? Voor den avond nog werden zij gedood, want zij zijn ontrouwe dieren en de Heer wil dat altijd, altijd de dieren teelen en aanwassen in de ruïne van het paradijs. Leert dan van de beesten, en gaat voor uw kinderen uit. God zal u naar zijn landen leiden, en niet een van u zal verloren gaan. En, als gij trekt, ziet niet naar wat men u te koopen biedt langs de weg. Zij hebben kruiden en geheime dingen voor u, en als gij ze koopt, zal uw leven gelukkiger zijn, en uw dagen lichter. Maar de naam van het kruid is: bloem van den duivel,

[p. 680]

en de naam van het geheim is: vreugde van de hel. En als zij u pakken bij uw kleed, en u dwingen willen, scheurt u los, en spuwt op hen, en brengt hen niet voor de rechter. Want de rechter zal u aanzien en hij zal lachen en zeggen dat gij het geluk versmaadt. Gaat door zonder omzien. Hebt uwe vrouw lief en al uw kinderen, die geboren zijn, die gij verwekt hebt, en die gij verwekken zult. En bid Christus dat hij Zijn oogen mag richten op hen, als nog het duister van de moederschoot hen omhult. Dat Hij ze het Lam zal geven om mee te spelen en het Kruis om voor te strijden en de Duif, dat hunne harten vol wijsheid zijn.

En wacht, wàcht in deze dagen tot de Lichte dag komt. De dag dat de moordenaars in de bergen getrokken zijn en de rechters zwijgen, de Dag van het Schreiende Kind. Gij zult er reeds zijn, als de os nog zijn plaats zoekt, en de herders komen aansnellen. Er is plaats voor u allen, en voor alle kinderen het dichtst in de kring. Naar u zijn die handjes uitgestrekt, en om uw verdriet scheit Het zoo. In iedere traan wordt gij gewasschen, en iedere snik smeekt de Vader voor u. Knielt dan, knielt met uw vele kinderen, en als langzaam het Kind gaat lachen en Zijn dauw dauwt in uw hart, bidt dan:

Kom, Heer Jezus, koml

Charles Eyck