De Gemeenschap. Jaargang 7

[p. 466]

Hagel

De onbekende aandeel-houder.

I.

Mathijs Mathijssen lag zwaar ziek. Hij had hooge koortsen. Hij was versleten en oud. De dokter had gefoeterd over de slechte ventilatie in de slaapkamer en tegen Mathijssen z'n vrouw had hij gezegd, dat haar man 't niet lang meer maken zou.

Mathijs Mathijssen lag zwaar ziek. Hij dacht aan de toepassing van de ziektewet en aan z'n dochter, die op 't fabriek was en zoo dikwijls snauwde tegen haar moeder. Hij dacht aan z'n zoontje, dien ze op straat 't scheldwoord ‘schooier’ nariepen.

Wat zal een arm man daartegen doen? Wie weet, hoe rijk en machtig de ouders zijn van jongetjes, die ‘schooier’ roepen tegen arbeiderskinderen? Hij dacht aan z'n 25-jarig jubilé, dat hij de volgende maand gevierd zou hebben en aan de krant, waarin dan z'n portretje zou gekomen zijn en aan ‘den dag, die zeker voor hem niet ongemerkt zou zijn voorbij gegaan’. - De baas zou de enveloppe met inhoud wel bewaren voor een ander. En z'n makkers zouden voor hun dubbeltjes en kwartjes, waar ze ongetwijfeld een leunstoel voor gekocht zouden hebben, een biertje drinken en zeggen, dat Mathijs Mathijssen toch een goede vent geweest was.

II.

De pastoor kwam. Mathijs Mathijssen biechtte en ontving de laatste H. Sacramenten.

Het werd stil in Mathijs Mathijssen. In den Hemel zou 't rustig zijn. Hij Hij zou gelukkig worden.

Hij nam afscheid en zeide z'n kinderen, braaf te blijven. Z'n dochter huilde hard op.

III.

Zoo stierf de onbekende aandeelhouder van een groote fabriek. Zoo sterven vele onbekende aandeelhouders van vele groote fabrieken.

God kent hun namen en zal hun uitkeeren het vele, wat op aarde hun onthouden werd. De baas zal de gereedschappen natellen, die ze in bruikleen hadden. En zeer zeker zal een makker de pet terugbrengen, die was blijven hangen.

FR. VON OLDENBURG ERMKE.

- Betreffende vrije kwesties mag iedereen vrij verkondigen en verdedigen hetgeen hem het juiste toeschijnt. Iedereen kome vrij voor zijn meening uit en niemand achte zich bevoegd 'n tegenstander, omdat hij de tegenovergestelde meening voor juist houdt, verdacht te maken als zou hij niet trouw in het Geloof en

[p. 467]

trouw aan het kerkelijk gezag zijn. Uit de Encycliek van Benedictus XV ‘Ad Beatissimi’. 1 November 1914.

- Niemand eische van anderen meer dan hetgeen de H. Kerk, aller leerares en moeder, van allen eischt; niemand mag gehinderd worden om in vraagstukken, waarover in de katholieke scholen, zelfs onder de voornaamste auteurs gestreden wordt en deze zoowel als gene meening wordt aangehangen, zich bij die meening aan te sluiten, die hem de waarschijnlijkste schijnt.’

Pius XI 29 Juni 1923.
Encycliek ‘Studiorum ducem’.

Ware wetenschap.

- Ware wetenschap, ware geleerdheid is universeel. Zij weet dat voor de voortgang en tot de bereiking van de volheid der katholieke waarheid, de medewerking noodig is van alle ernstige richtingen, niet slechts van deze of gene afzonderlijke groep. Zij weet dat alleen de strijd der verschillende meeningen voor verstarring bewaart en de voortgang waarborgt. Zij weet dat de wil tot hervorming dikwijls noodzakelijker is dan 't uitsluitend op zijn stuk blijven staan. Want de geschiedenis toont bij de katholieken meer voorbeelden van grove blindheid ten opzichte van vraagstukken des tijds dan voorbeelden van roekeloos radicalisme en onrijpe dweperij: men denke slechts aan de Hervorming en de Fransche revolutie, aan de gebeurtenissen in de vroegere Donaumonarchie, aan Rusland, Mexico en Spanje!

Uit de geschiedenis weten de katholieke geleerden dat altijd met recht tegen opkomende schismatieken en ketters werd opgetreden, dat dikwijls echter ook beste katholieken geheel onnoodig verdacht gemaakt en gekweld werden; dat dikwijls alleen menschelijke eenzijdigheid en kortzichtigheid ageerde, waar zoogenaamde oprechte zorg voor de zuiverheid der leer zich uitte. Hoe slecht werden indertijd 'n H. Clemens Hofbauer en een Sebastiaan Brunner door hun consistorie behandeld! De groote geestelijke voorman der Engelsche katholieken: Newman, werd tijdens zijn leven verdacht gemaakt en verketterd totdat Leo XIII hem tot Kardinaal verhief.

Toen bisschop Prohászka gedurende de oorlog zijn hervormingen op 't gebied van 't grondbezit naar voren bracht, werd hij, ook in kerkelijke kringen, voor revolutionnair en socialist gescholden. Reeds op 't oogenblik zijn Prohászka's principieele eischen algemeen bezit van het sociale denken in Hongarije. Voor enkele jaren nog ried een professor in de theologie aan het boek van prof. dr. Karl Adam: ‘Das Wesen des Katholizismus'’ op de index te plaatsen. Nu prijkt dat boek als nummer één op de boekenlijst van de Katholieke Actie in Italië en kortgeleden werd het door 'n Hollandsche bisschop warm aanbevolen. Algemeenheid, breedheid van opvatting, verdraagzaamheid is ook 'n kerkelijke eisch.

Binnen de grenzen der dogma's en pauselijke encyclieken is aan de katholieken in onuitgemaakte kwesties volledige vrijheid toegestaan.

Dr. JOSEPH EBERLE,

in ‘Schönere Zukunft’ van 9-8-'31.