De Gemeenschap. Jaargang 2

[p. 383]

2926 of: de Zonderling

2926....! Weerom is 't Kerstmis - en onder et geklepel van heldere klokken trekken de mensen tegen de flanken van een der bergen van de Himalaya op, enige honderden meters, om in et verweerde klooster de nachtmis bij te wonen ter herdenking van de pasgeboren Heiland. Over de wereld schijnen de sterren, en op de toppen der bergen ligt sneeuw. Een wonderbare betovering ademt over de wereld: mensezielen worden die adem gewaar, hier een, daar een - en zij keren in tot zich zelf en verheffen hun hart naar God, voor één moment groter en vollediger levend dan hun wijze stamvader Boeddha die zich niet ophief aan God.

Zwart staan de kloostermuren in de maanlichte nacht, een nacht waarin et niet sneeuwt, maar een fluwelen wind streelt over de ruggen der heuvels die rond et klooster liggen. Fluweel is de nacht, fluweel flonkert de rode ster en de groene ster en al de witte starrelichte engelenogen daarboven in serene rust.

Een monnik staat aan de ingang, de poort van et klooster; hij bidt en weert door zijn gebed boze bezoekers en boze geesten, want deze nacht is heilig voor degenen, àl degenen die van goede wil zijn; daar zich komen werpen rond de krib met et Kind, met de Moeder, met Jozef, met de ezel en de os. En een oude broeder gaat voort, en vult de lampen met zachte olie, dat zij branden zouden.

En een mens komt nader, naar de kom tussen de heuvels, omwaaid door de zoelte, tram en strak na de lange tocht. Hij komt uit de stad, diep beneden, uren ver beneden; hij ziet op haar neer als hij zich omkeert: een wit uitvloeiend licht, een onrustige golvende trilling van licht. Wààr zal hij Kerstnacht vieren, daar waar de kerken gesloten zijn en omgebouwd tot konsertzalen, wijl kun akoestiek zo machtig was, waar de kapellen verwoest zijn door de soldaten van hèm, die zijn zelfs God was en geen andere naast zich duldde? Vurig brandt de stad de nachten door, een lichtende metropool, gegrondvest op de aarde en bestemd tot wereldheerschappij: de minste der stedelingen is satraap des konings, en gaat gekleed in purper. Als een man loopt door de straten, kan hij onverhoeds gegrepen worden door een dienaar en geworpen in de kelders van et paleis: alleen de machtigen is het gegeven te leven.

In de prille morgenuren, als et licht van de bergen neer gaat zeven in de huizen der binnenstad, sluipt een horde, somber, gebogen rugs, uit naar naar de fabrieken, om hèn te gaan aflossen, die 's nachts

[p. 384]

de vuren brandend hielden en waakten. Een macht, grooter dan zijzelf, drijft hen voort, de fabrieken in, waar zij te bukken hebben tot weer de nacht gaat vallen, stom, zwijgend, verbeten, om dan heen te gaan, te vluchten, met snelle gang naar de krotten die zij bewonen met hun slavinnen.

Eén van hen, slechts et snelle gebogenrugs lopen gewend, is de berg opgegaan toen hij uitgestoten werd uit de fabriek. En na uren bereikt hij tans, de zonderlinge ‘katoliek’ die gek verklaard is door zijn lotgenoten, de kloosterpoort. Toen is hij ingegaan tot et binnenste van Gods heiligdom, mèt de anderen ....

'n Grote milde rust kwam zich allengs legeren in zijn ziel; duizenden ontkrachtten zich, beneden in de millioenenstad, verwierpen zich, breedlachend in een uur vergetelheid, vervloekten zich om hun getraptzijn; één van hen was opgegaan naar de stilte; hij zàg en ging begrijpen. Drie-duizend jaar vóór hem was Hij gedaald uit de hoge hemel neer om geboren te worden uit een Maagd; toen hadden de sterren geschenen, in de bitter-koude nacht; toen waren herders gekomen. Hij begon te begrijpen: dat was God-zelf geweest: een ster rende langs de hemel en de kameeljacht doorzwierf woestijn na woestijn haar achterna; de luchten waren vol licht gevallen en Engelen zongen. God-zelf.... de gelukkigste, werd mens in naaktheid en ellende (hoe zwerven tans langs de stormende sombere kusten der Noordzee de Barbaren, vloekend hun bar bestaan en et ijs dat de landen toevriest) ...ergens, ergens was et goed voor dat hij kwam om te lijden (de monnik die daar de Mis gaat opdragen lijkt een Prins van Geluk met zijn afgevast gelaat en zijn broze handen die de kelk dragen) .... en hij sprak van zijn vreugde te zijn bij de kinderen der mensen: Hij wie toch de dood voortdurend spookte voor zijn aangezicht, die zichzelf moest bekennen slechts de dood en de afval van et volk te zien èn God, de Vader wiens wil hij deed. Hij sprak van vreugde (denk aan de man in de stad die grijs van pijn en met een scherpvertrokken mond heeft geglimlacht, vreemd! vreemd! tot de pestbezweerder hem kwam wegslepen op zijn rug als een reptiel dat verder ongevaarlijk en waardeloos is, lachend nog in zijn dood). In ons zal et licht geboren worden, en de Stilte en de Vreugde, en glimlachend gaan we Hem achterna als kinderen achter een wonderman: hij vertelt van et rijk van zijn Vader, en kan toveren: doden staan op, kreupelen wandelen en blinden zien en doven horen.

Horende wordt hij, de slavenman die altijd nog staat als een patriarch, ziende wordt hij in deze nacht bij de krib; paarden vreten er uit, de maaien kruipen er door en vreten elkaar op, de armste boer spuugt ernaar; Eén was er die niet schroomde dààr te rusten, armer dan de

[p. 385]

armen, klachtlozer dan Job - en hij werd de vriend van alle mensen: dééd wat hij zei.

Het geloof en et weten begonnen weer te branden in zijn hoofd: de ster boven de krib lichtte wonderbaar klaar en stil. Een groote wijsheid daalde over hem: berusting en stille blijheid.

Straks zou hij gaan onder et geklingel van de altaarbellen en met hun jubel in zijn hart, onder de mensen die zich uitstrekten om te genieten, die bogen om te dienen - als een sterke die vastgeworteld was aan de stam des levens - en de winden kwamen en de zweepslagen, en zij vermochten niet hem te ontwortelen. Hij groeide, diep en hecht in God, blij en rijk boven de verbasterde mensen - en zijn lichaam verdorde en scheurde open als de schors van een boom die boven zijn groene pracht doet ruisen op de winden.

GERARD KNUVELDER