Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 47

[p. 204]

Serafja
Door B. Roest Crollius

VERWONDERD hield hij het telegram in zijn handen en keek op zijn horloge. De eerstvolgende trein ging om half zeven....

Toen hij het portier dichttrok vroeg hij zich af of het goed was wat hij deed. De trein dreunde door het avondlandschap, groote donkere stapelwolken kwamen uit het westen opzetten. Hier en daar zag hij lichtjes bij boerderijen of waar een weg liep. De melancholie van het landschap hinderde hem, hij schoof het gordijntje dicht. Hij keek in de leege coupé, maar ook daar zag hij telkens haar gezicht. Hij wilde geen schuld voelen en toch....

Hij dacht aan zijn belofte. Was zijn leeftijd een verontschuldiging? Op zijn twintigste jaar trouwde hij. Hij had voor haar willen sterven. Tijdelijk had zij de dood van hem weg genomen. Maar na drie jaren verloor de dood zijn schuwheid voor haar. In haar armen kwam hij hem bezoeken, hij kreunde, maar haar liefkozingen boden geen veiligheid meer. Zijn oude onrust deed hem overdag urenlang door de bosschen dwalen. Zij wachtte tot hij moe terug kwam, vroeg niets, maar verarmde. Haar oogen werden droevig, zij werd stil als een herfstdag. 's Nachts sliep hij onrustig, woelde en sprak in zijn slaap. Zij lag uren wakker, luisterend naar zijn wartaal. Soms vloog hij overeind, angstig in het donker wijzend: daar is het! Zij legde de hand op zijn voorhoofd: Ambe, slaap nu.... Half wakker weerde hij haar af, tegen de morgen werd hij rustig.

Op een avond ging zij niet naar bed, omdat Ambe niet terug was gekomen. Zij zat voor het raam, keek het bergpad af dat in het bosch verdween en wachtte. Toen het donker was meende zij een gestalte te zien naderen. Zij liep naar de voordeur en deed open, kille wind sloeg haar tegemoet. Ze riep zijn naam en luisterde. De hemel was zwart zonder sterren. Zij huiverde en sloot de deur. De klok in de hall gongde twaalf slagen door het stille huis. Zij ging weer zitten aan het raam, wachtte en hoopte, maar er klonk geen voetstap in de duistere tuin. De morgen kwam langzaam met veel gezang van vogels.

Hij schreef dat zij huis en geld behouden kon. Hij trok naar zijn moeder, die oud was en hem veel en wijs vermaande. Maar hij vatte het oude leven op, dronk en probeerde in vele bedden de dood te vergeten. Vele vrouwen beminden het geld, dat van zijn moeder was. Maar Serafja's oogen achtervolgden hem, bij zijn doodsangst kwam nu de wroeging. Serafja heeft mij lief, waarom kan ik Serafja niet lief hebben? Op een dag kwam de ommekeer.

Zijn moeder stierf. Van de nalatenschap kon Ambe een half jaar leven. Na een half jaar ging Ambe aan een waterkant staan, maar hij durfde niet.

[p. 205]

Hij was al nat door de stortregen. Hij wandelde een uur langs de rivier en keerde door het bosch terug. De maan scheen koud in de plassen toen hij zijn moeders huis binnenging. Hij hoorde haar langs de muren schuifelen. Ze stond achter hem en riep zijn naam. De dood zwierf door het huis en legde 's nachts een kille hand op zijn voorhoofd. Hij vloog met een schreeuw overeind en tuurde in het donker.

De volgende avond bedronk hij zich en sliep in een vreemd bed. Voor het eerst betaalde hij voor beiden niet. De wijn was bitter, de vrouw vies en lusteloos. Hij had genoeg van het leven en vreesde de dood, die overal waar hij ging, even voor hem uit liep. De begrafenisondernemer die hem opzocht zag zijn verval en geen geld. Bij notaris Jutland kunt u klerk worden, doe het, want ik spaar u niet. Toen Ambe enkele jaren bij notaris Jutland werkte verloor de dood hem uit het oog. Iedere dag schreef hij Serafja's naam in de kantlijn van een akte en veegde het uit. Iedere dag nam hij zich voor naar haar toe te gaan. Hij ging niet en verdorde in fatsoen.

Toen de trein stil hield aan het kleine stationnetje groette de stationchef hem verwonderd. Ambe bleef zooveel mogelijk uit het licht van de petroleumlamp die onder het afdak hing. Toch hoorde hij achter zich Ambe zeggen, maar hij keek niet om. Hij wilde een vreemde zijn, elke herkenning hinderde hem. Toen hij in het donker trad rook hij de geur van de dennen op de berghelling. Hij vond makkelijk de weg, hij moest eerst het dorpje door, dat tien minuten verder lag. Van daar af leidde een smal pad naar het huis op de berg. Het was volslagen duister op het land, Ambe herkende de hobbelige keien. Hier had hij vaak gewandeld met Serafja. Wie hen tegenkwam groette: dag Serafja, dag Ambe! Die van ‘Bergzicht’ zijn goede lui, ze zijn gelukkig en geven weg van hun geluk en, niet te vergeten, ook van hun geld. Serafja bezocht zieken in het dorp en op het land, Ambe gaf geld als zijn geweten opspeelde. Toen zij Serafja alleen zagen en hoorden van Ambe's verdwijnen balden de boeren de vuisten in hun zakken en spuugden naar de grond: dat ha' we niet 'edacht van Ambe die kerel....

In de donkere dorpsstraat stonden eenige zwarte kerels die groetten, maar de vreemde niet herkenden. Ambe herkende alles met pijnlijke scherpte, de huizen, de enkele winkel, een boom, wat was alles hem vertrouwd nog. Hij verzette zich, maar 't welkom van ha daar is Ambe weer stemde hem verdrietig en berouwvol. Toen hij het bergpad opging was het of net als vroeger Serafja naast hem liep. Zij had zijn arm genomen, wij hebben een mooie dag gehad, Ambe. In de dennen zong de wind. Ambe hoorde hoe de stammen zacht kraakten. Hij naderde de bergbeek, die bruischend naar beneden stortte. Ambe stond stil en voelde het bonzen van zijn hart, hij was het klimmen ontwend. De donkere lucht hing laag. Hij luisterde naar de stilte en de beek. De bergnachten waren zijn vrienden. Hier ben ik weer, zei Ambe hardop, ik ben weer thuis. De maan zilverde even de rand van een wolk.

[p. 206]

Ambe liep door, vlugger nu. In een bocht van het pad zag hij tusschen de boomen een licht in de verte. Daar was Serafja. Vijf jaar had ze op hem gewacht. Nu had ze hem geroepen. Ambe had haar verwijt gevreesd, hoewel hij wist dat zij hem zou ontvangen alsof hij 's morgens voor de jacht vertrokken was.

Wat had zijn weggaan hem geleerd? Misschien dit: dat het een waan is de dood te ontvluchten. Hij dacht aan de vrouwen en de wijn, die hem eenzamer maakten, en aan het kantoor van notaris Jutland waar hij bevroor in plicht en regelmaat. Hij schaamde zich tegenover zichzelf, omdat hij bij al zijn wagen alleen verloren had. En hij schaamde zich ook tegenover de liefde waarmede de bergnacht hem ontving, want in alles was Serafja.

Toen hij het hek van de tuin opende, piepte het hem een schor welkom toe. Het grint knerste tevreden onder zijn voeten. In het donker herkende hij de groote heesters die hij daar zelf had gezet. Hij zag hoe de deur van het huis werd geopend en een breede streep licht over het tuinpad viel. Een schaduw kwam dichterbij. Serafja liep op hem toe, dag Ambe, ze kuste hem op het voorhoofd. Daarmee waren ineens die vijf jaren uitgeveegd. Hij omhelsde haar, hij voelde tranen op haar wangen. Ze ging hem voor naar binnen.

In de kamer, waar het electrische licht aan was, brandden op de tafel drie lange kaarsen in een kandelaar. In een hoek suisde het theewater op het lichtje. Ze wees hem zwijgend een stoel en draaide het licht uit.

In het warme licht der kaarsen stond zij voor hem. Hij zag in haar oogen twee gouden sterren. Hij wilde wegkruipen van schaamte. Zij zweeg lang en zei: je zegt niets, waarom heb je me alleen gelaten? Hij stond op en wilde haar omhelzen, laat nu alles goed zijn, Serafja. Nee Ambe, je zult me alles zeggen. Zij was enkele stappen voor hem achteruit gegaan en weerde hem af met de armen vooruit. Ik zal het je zeggen, Serafja, ik hield niet meer van je, maar in de wereld.... Serafja.... luister nu....

Zij legde hem met een gebaar van haar handen het zwijgen op. Hij zag met verwondering dat zij ringen droeg aan haar vingers. Vele ringen, het licht schitterde er in. Ze wees naar de kaarsen waarop de vlammen stil stonden te branden, vind je het geen heerlijk zacht licht? Zij droeg aan haar arm een gouden armband waarvan de diamanten vonkten, ja, Serafja, heerlijk zacht. Had zij vroeger ooit sieraden gedragen? Hij trachtte het zich te herinneren, nee, Ambe die draag ik niet, ik ben tevreden zooals ik ben. Ze had het gezegd, hij wist het zeker. Waarom vanavond? Serafja, kom nu bij me, blijf daar niet zoo staan, waarom doe je zoo vreemd alsof ik.... alsof ik.... Dadelijk, Ambe, dadelijk kom ik bij je, dat beloof ik je, maar eerst.... Zij verdween door de deur die zij half open had gelaten. Ambe hoorde haar de trap op hollen. Serafja! riep hij, maar zij antwoordde niet. De boomen ritselden om het huis. Een der kaarsen sputterde in de stilte. Die kaarsen waren een altaar, met Serafja zou hij knielen straks en haar

[p. 207]

trouw beloven, trouw, trouw, als hij maar woorden vinden kon. Er was iets beklemmends in de avond, iets van onheil. Seraf ja, kom! Hij luisterde aan de deur, boven hoorde hij haar met iets bezig zijn. Serafja!!

Geduld, Ambe, ik kom bij je! Ambe schrok, was dat Serafja's stem? Hij ging in de kamer terug en wachtte. Hij had nooit de dood zoo nabij gevoeld.

Toen zij terug kwam rook hij een vreemde lucht. Wat heb je gedaan, Serafja? Ze boog zich naar de kandelaar en nam een der brandende kaarsen, me verkleed, Ambe. Hij zag op haar witte blouse lange natte plekken, hij schrok van een verschrikkelijk visioen. Een scherpe benzinelucht kwam in zijn keel. Hij stond op, Serafja, wat is dat? Ze hield de brandende kaars in de hoogte en zag hem aan met ernstige oogen. Toen stak zij kreunend de brandende kaars in haar blouse, een blauwe vlam schoot met een plofje voor haar gezicht. Ze gaf een scherpe gil en bleef even bewegenloos staan. Haar haar vloog knetterend in vlam, roode vonken spatten er af. Toen stortte zij zich, de brandende armen voor zich uit gestrekt, op Ambe en omhelsde hem. Hij stootte haar van zich af, kermend van de gloeiende pijn aan zijn handen. Hij zag even haar knetterend brandende gestalte door de kamer dansen. Toen holde hij gillend het huis uit, de tuin door, het bergpad af, vluchtend voor de dood, die al met scherpe vingers in zijn lichaam stak. De wind wakkerde de vlammen in zijn kleeren aan. Blind van pijn week Ambe van het pad en stortte naar beneden waar naast het bergpad een vijftig meter diep ravijn was.

De boeren in het dorp zagen in de nacht de roode gloed van het brandende huis op de berg. Zij riepen alarm en zetten hun brandweer helmen op. Toen zij boven kwamen vielen de muren al knetterend in een.

De volgende morgen werd Ambe gevonden door een jager. In zijn jas vond men een geel geschroeide brief waarin nog te lezen was: Ik heb altijd gebrand van liefde voor jou. Maar je hebt het niet willen zien. Daarom dit. Serafja.