Elseviers Geïllustreerd Maandschrift. Jaargang 41

[p. 300]

De amphoor
J. Slauerhoff

Aan een stichtelijken faun

TOEN Massilia al aan de kim verrees en de landing tegen den avond werd verwacht, wierp de valwind zich van het Ligurisch gebergte neer, stormde over zee en wierp Nebo's galei terug al verder en verder tot voorbij Sardinië, vijf dagen te voren nog over een rustige zee voorbijgevaren.

De wind wakkerde aan, blies de zeilen weg, brak de riemen en liet toen, het spel moede, het schip op de klippen liggen. De romp barstte open, de lading, purperslakken van Tyrus en lijnwaad van Cyprus, werd weggespoeld, de zee verfde zich rood zoover men zien kon, alsof de Kraken in zijn diepte doodbloedde.

In dit bloedbad dreven stukken lijnwaad, witte slavinnen en zwarte Aethiopische roeiers stuiptrekkend rond.

De maan kwam op en begoot het groote sterfbed met lijkgeel licht.

De andere morgen was alles weggevaagd, en Nebo dreef alleen rond op een ledige kist waarin zijn rijkdom was geborgen. Het was zijn redding geweest dat het deksel brak en het zware goud wegzonk.

In Sidon beschouwde men de galei na een half jaar als verloren. Vele, andren, maanden later vertrokken, lagen reeds lang in veilige haven.

Nebo's vrouwen en kinderen beweenden hem als verdronken en stierven in armoede.

Veertig jaar later is Nebo weergezien in Sidon. Zijn haar was grauw, zijn hooge gestalte gebroken. Met een staf tastte hij den weg voor zijn halfblinde oogen uit.

Weinigen herkenden hem en van deze gingen nog velen den door het ongeluk getroffene uit den weg.

Enkelen hadden medelijden en bogen zich tot hem over die de grootste koopman van Sidon was geweest. Dan begon hij te verhalen, met schorre stem, en niemand luisterde lang. Sommigen noemden hem waanzinnig, andren leugenaar, naarmate ze meer of minder medelijden met hem hadden.

Spoedig liep hij alleen door Sidon, sliep aan de kaaimuren en leefde van de munten die men hem toewierp. Hij hield een onweerstaanbaren drang zijn lotgevallen mee te deelen. Toen niemand meer luistren wilde heeft hij perkament gekocht en schreef de bladen vlak bij zijn oogen. Toen hij twee rollen volgeschreven had, ontbrak hem het geld voor nieuwe.

Later is hij doodgevonden op het eilandje dat voor Sidon's haven ligt,

[p. 301]

starend over zee, een vaasje in zijn eene hand, de rollen perkament tegen zijn borst geklemd. Als een kind bij het spelen in slaap gevallen lag de oude en hij zag er niet ongelukkig uit. Enkelen namen nu de moeite te zien wat hij opgeschreven had. Het volgende was nog van zijn verhaal te lezen:

- Toen het water stiller werd viel ik in slaap, hangend over mijn kist, half ondergedompeld.

Ik ontwaakte toen mijn voeten grond raakten en waadde een zandhelling op die ik naar de kust voelde stijgen. Op het droge viel ik dadelijk in een anderen slaap.

Toen ik weer ontwaakte was het nacht, de maan ontwelde juist de kim in stillen groenen gloor, een schaduw viel over mijn gelaat en danste. Ik dorst niet opzien, vreezend het wezen te ontwaren dat deze schaduw over mij wierp en dat danste in deze omstandigheden; dat scheen mij iets verschrikkelijks. Ik hield mijn oogen toe; de slaap ontfermde zich weer en beschermde mij tot den zonsopgang. Nu vreesde ik niet langer en wilde zien waar ik was. Ik wist, zonder het spoedig. Op een eiland zonder plantengroei vogels en bijna zonder eenige verheffing. Een geel ovaal in de nu weer stille zee en niets meer. Alleen, vlak bij mij, stond een sierlijke tweearmige amphoor.

Ik had dorst en dacht dat er misschien nog wat water in kon staan van een vroegere bui. Ik hief de vaas naar mijn mond en dronk, een koelen, weligen wijn die mij gelukkig en onbevreesd maakte. Ik zwijmelde en had maar één gedachte: Hoe kon deze stille vaas die dansende schaduw over mij hebben geworpen, den vorigen nacht?

Wie bewoonde nog dit eiland? Levende wezens niet, ik zou ze op het naakte zand gezien hebben. Geesten dan?

Ik sliep weer in en ontwaakte bij avondval.

In het schemerlicht, gemengd uit rooden zonsondergang en zachtgele maneklimming stond, op dezelfde plek waar de amphoor mij was ontzonken, een vrouwelijke gestalte, slank en groot tot de enkels in het zand, ik zag op langs de zachte golvingen van haar flanken en haar schouders. Haar armen vouwden zich achter haar lichthellend hoofd.

Zij stond daar als een levende amphoor. Over haar gelaat en leden vloeide de weerschijn van innerlijke weelde. En die heeft zij mij even gewillig geschonken als de amphoor zijn wijn.

Ik lei mijn handen om haar heupen, die toestemden, toen om haar borsten die zich spanden; zij neeg naar mij over en bleef al den tijd en ook daarna stil liggen, in het zand, de handen achter het hoofd gevlochten.

Ik ontwaakte in den ochtend. Naast mij stond de amphoor. Ik dronk naar mijn dorst en sliep weer in.

En in den avond toen ik de oogen opsloeg stond de vrouw naast mij en lag bij mij tot ik weer insliep.

[p. 302]

Zoo werd mijn leven op dat verlaten eiland rijk door de bedwelming in tweeërlei dronkenschappen en een brug van sluimering, zich in schoongewelfde spanningen voortzettend naar de eeuwigheid.

Maar eindelijk vroeg ik de Goden: Waarom en hoe lang voordat ik van dit eiland wordt verlost?

Terstond betrok de hemel, het werd geen milde groene nacht meer, geen warme gele dag meer, een vale schemer bleef aanhouden. De amphoor bevatte alsem en viel in scherven op den grond uiteen. De vrouw heb ik niet meer gezien, wel hoorde ik gelach of geween, ieder keer dat ik den ring rondliep tusschen zand en zee.

Eindelijk stak dezelfde wind weer op die mij hierheen gedreven had, joeg wolken saam en uit de grauwe wallen rolde de donder en werd een stem.

‘O mensch gij klaagt: de Goden spotten met mijn leed en houden het geluk voor zichzelf. Maar telkens verleenen wij een sterveling het geluk en allen beklagen zich en steunen: Waarom en hoelang nog?

Alleen in ramp en nooddruft vergeten zij zichzelf en vragen niet en overvragen niet, en achten op lijfsbehoud alleen. Naar rampspoed gaan hun wenschen uit. Ook de uwe. Rampen zullen wij u zenden.’

Ik, verwatene, dorst mijn hand nog op te heffen en te vragen of zij dan geen ander geluk te missen hadden dan een goeden wijn en een wulpsche vrouw op een kaal eiland.

Onder een hoongelach dat een zeebeving veroorzaakte zakte het eiland weg en ik dreef weer in zee.

Toen ik reeds dacht voorgoed te verzinken wierp een hemelhooge golf mij op een hard bruin bergplateau dat steil uit zee oprees.

Dikke grauwe wolken hingen daar laag boven. Harde halmen schoten op uit dezen barren grond en boorden zich in de wolken. Hun schachten schenen onregelmatig bezet met grove aren. In de verte, in de meer open plekken zag ik groote wezens van wanstaltige menschengedaante; later zag ik ze werken met gekromde ruggen, de korrels oprapen, anderen klommen met een soort van sikkels in de halmen en kapten in de aren.

Ik verborg mij in het lichaam van een doode reuzenslang die in een krocht opgerold lag als een dikke kabel in het scheepshol. Ik vreesde dat ik, zoodra ik mij toonde, gedwongen zou worden dit bestaan te deelen, dat mij ellendig scheen. Honger voelde ik niet; vele dagen bleef ik in dat nest. Toen voelde ik dat een klauw zich om mijn nek sloot.-

Verder kon Nebo zijn lotgevallen niet beschrijven bij gebrek aan perkament. Trouwens zij zouden toch geen geloof hebben gevonden, te oordeelen naar het begin, dat van de meeste sproken en zeemansverhalen altijd nog het waarschijnlijkste pleegt te zijn.

1926.