Elckerlijc

(1985)–Anoniem Elckerlijc– rechtenstatus




[pagina 1]
Den Spyeghel der Salicheyt van Elckerlijc Hoe dat elckerlijc mensche wert ghedaecht Gode rekeninghe te doen
[pagina 3]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Hier beghint een schoon boecxken ghemaeckt in den maniere van eenen speele ofte esbatemente op elckerlijc mensche Ende inden eersten spreeckt God almachtich aldus: Ick sie boven uut mijnen throneGa naar voetnoot1 Dat al dat is int smenschen personeGa naar voetnoot2 Leeft uut vresen, onbekent.Ga naar voetnoot3 Oec sie ic tvolc also verblent 5[regelnummer] In sonden, si en kennen mi niet voer God.Ga naar voetnoot5 Opten aertschen scat sijn si versot. Dien hebben si voer Gode vercorenGa naar voetnoot7 Ende mi vergheten, die hier te voren Die doot heb geleden doer tsmenschen profijt.Ga naar voetnoot9 10[regelnummer] Och, hovaerdie, ghiericheyt ende nijtGa naar voetnoot10 Metten .vij. dootsonden vermoghen,Ga naar voetnoot11 Hoe sidi ter werelt nu voert ghetoghen.Ga naar voetnoot12 Want mits den .vij. dootsonden gemeenGa naar voetnoot13 Es op ghedaen myn wrake; des ick in weenGa naar voetnoot14
[pagina 4]
15[regelnummer] Ben seker met alder hemelscher scaren. Dye .vij. duechden, dye machtich waren, Sijn alle verdreven ende verjaecht; Want donnosel heeft mij seer gheclaecht.Ga naar voetnoot18 Elckerlijc leeft nu buyten sorghen; 20[regelnummer] Nochtan en weten si ghenen morghen.Ga naar voetnoot20 Ick sie wel, hoe ic tvolc meer spare, Hoet meer arghert van jare te jare.Ga naar voetnoot22 Al dat op wast arghert voert.Ga naar voetnoot23 Daer om wil ic nu, alst behoert, 25[regelnummer] Rekenninghe van Elckerlijc ontfaen.Ga naar voetnoot25 Want liet ic dye werelt dus langhe staenGa naar voetnoot26 In desen leven, in deser tempeesten,Ga naar voetnoot27 Tvolc souden werden argher dan beesten Ende souden noch deen den anderen eten. 30[regelnummer] Mijn puer ghelove is al vergheten, Dat ic hem selven gheboot te houden; Het cranct, het dwijnt, het staet te couden,Ga naar voetnoot32 Daer ic so minlijc om sterf die doot,Ga naar voetnoot33 Ontsculdich, sonder bedwanc oft noot;Ga naar voetnoot34 35[regelnummer] Om dat ick hoepte dat si bi desenGa naar voetnoot35 Mijnder eeuwigher glorien ghebrukich souden wesen,Ga naar voetnoot36 Daer icse seer toe hadde vercoren.Ga naar voetnoot37 Nu vinde ick dattet als is verloren.Ga naar voetnoot38
[pagina 5]
Dat icse so costelic hadde ghemeent.Ga naar voetnoot39 40[regelnummer] Hoe menich goet ic hem vry heb verleentGa naar voetnoot40 Uut mijnder ontfermherticheydens tresoor, Dat hem recht toe hoort; nochtans sijnse soe doorGa naar voetnoot42 Ende verblent int aertsche goet. Als dat justicie wercken moetGa naar voetnoot44 45[regelnummer] Aen Elckerlijc die leeft so onvervaert. Waer sidi, mijn Doot, die niemant en spaert! Coemt hier! hoort wat ic u sal vermonden.Ga naar voetnoot47 Die doot Tuwen beveele in allen stonden, Almachtich God, segt U beheet.Ga naar voetnoot49 God spreect 50[regelnummer] Gaet hene tot Elckerlijc ghereetGa naar voetnoot50 Ende segt hem van mijnen tweghen saenGa naar voetnoot51 Dat hi een pelgrimagie moet gaenGa naar voetnoot52 Die niemant ter werelt en mach verbiGa naar voetnoot53 Ende dat hi rekeninghe come doen mi 55[regelnummer] Sonder vertrec: dats mijn ghebot.Ga naar voetnoot55 Die doot Het wert ghedaen, almachtich God.Ga naar voetnoot56 Ick wil ter werelt gaen regneren.Ga naar voetnoot57 Oeck sal ic rasschelijc, sonder cesseren,Ga naar voetnoot58
[pagina 6]
Tot Elckerlijc gaen: hi leeft so beestelic 60[regelnummer] Buten Gods vreese ende alte vleeselick; Voer God aenbidt hi deertsche goet,Ga naar voetnoot61 Daer hy deeuwighe vreuchde om derven moet; Daer wil ic tot hem gaen met snellen keere.Ga naar voetnoot63 Hi coemt hier gaende; help, God Heere! 65[regelnummer] Hoe luttel vermoet hi op mijn comen!Ga naar voetnoot65 Ay, Elckerlijc, u wert saen benomen Dat ghi houden waent seer vast. Ghi sult staen tot swaren lastGa naar voetnoot68 Voor Gode almachtich ende buten seghe.Ga naar voetnoot69 70[regelnummer] Elckerlijc, waer sidi op wegheGa naar voetnoot70 Dus moey? hebdi al Gods vergheten?Ga naar voetnoot71 Elckerlijc Waerbi vraechdijs? Die doot Dit suldi wel weten,Ga naar voetnoot72 Wilt na mi hooren te desen stonden. Naerstich bin ic aen u ghesondenGa naar voetnoot74 75[regelnummer] Van Gode uut des Hemels pleyn. Elckerlijc Aen my ghesonden?
[pagina 7]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Die doot Jae ick, certeyn! Al hebdi Sijns vergheten, alst blijct, Hi peynst wel om u in Sijn rijck, Alsoe ick u sal voer oghen legghen.Ga naar voetnoot79 Elckerlijc 80[regelnummer] Wat begheert God van my? Die doot Dat sal ick di segghen: Rekenninghe wilt Hi van u ontfaen Sonder eenich verdrach. Elckerlijc Hoe sal ic dat verstaen?Ga naar voetnoot82 Rekeninghe? wat salt bedieden?Ga naar voetnoot83 Die doot Al ghevet u vreemt, het moet ghescieden.Ga naar voetnoot84 85[regelnummer] Oec moetti aen nemen sonder verdrachGa naar voetnoot85 Een pelgrimagie, die niemant en mach Weder keeren in gheender manieren. Brengt u ghescriften ende u pampieren Met u ende oversietse bedachtich;Ga naar voetnoot89 90[regelnummer] Want ghi moet voer God almachtich Rekenninghe doen, des seker sijt,Ga naar voetnoot91 Ende hoe ghi bestaet hebt uwen tijt,Ga naar voetnoot92 Van uwen wercken, goet ende quaet.
[pagina 8]
Oeck en hoort hier gheen verlaetGa naar voetnoot94 95[regelnummer] Van dien; als nu het moet gheschien. Elckerlijc Daer op ben ic nu al qualic versien,Ga naar voetnoot96 Rekeninghe te doen voer Gode bloot.Ga naar voetnoot97 Wie bistu bode? Die doot Ick ben die Doot. Elckerlijc sal bi Gods beveele doen rekeninghe mi. Elckerlijc 100[regelnummer] Och, Doot, sidi mi soe bi,Ga naar voetnoot100 Als icker alder minst op moede.Ga naar voetnoot101 Doot, wildi van mi hebben goede!Ga naar voetnoot102 Duysent pont sal ic u gheven Op dat ic behouden mach mijn leven 105[regelnummer] Ende doet mi een verdrach van desen.Ga naar voetnoot105 Die doot Elckerlijc, dat en mach niet wesen. Ick en aensie goet, schat noch have;Ga naar voetnoot107
[pagina 9]
Paeus, hertoghe, coninc noch grave En spare ic niet nae Gods ghebieden. 110[regelnummer] Waer ic met schatte te vermieden,Ga naar voetnoot110 Ick creghe wel alder werelt goet. Nu houtet al met mi den voet.Ga naar voetnoot112 Oec en gheve ic uutstel noch verdrach. Elckerlijc Allendich, arm katijf, o wach!Ga naar voetnoot114 115[regelnummer] Nu en weet ick mijns selfs ghenen raetGa naar voetnoot115 Van rekenninghe te doen: mijn staetGa naar voetnoot116 Es so verwerret ende so beslet,Ga naar voetnoot117 Ic en sier gheen mouwen toe gheset;Ga naar voetnoot118 So is mijn herte om desen in vaer. 120[regelnummer] Och mocht ic noch leven .xij. jaer, So soudic mijn ghescrifte exponerenGa naar voetnoot121 Ende oversien; wilt doch cesseren Als nu, lieve Doot, van wraken,Ga naar voetnoot123 Tot dat ic versien bin op die saken. 125[regelnummer] Dat bid ic u doer Gods ontfermen.Ga naar voetnoot125 Die doot U en mach baten smeken oft kermen. Dus siet wat u staet te beghinnen.
[pagina 10]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc Lieve Doot, een sake doet mi bekinnen:Ga naar voetnoot128 Al yst dat ic dese vaert moet aengaen,Ga naar voetnoot129 130[regelnummer] Soudic niet moghen wederkeeren saen, Als ic mijn rekeninghe hadde ghestelt?Ga naar voetnoot131 Die doot Neen ghi, nemmermeer! Elckerlijc Almoghende Gods ghewelt!Ga naar voetnoot132 Wilt mijns ontfermen in deser noot! En soudic niemant, cleyn noch groot, 135[regelnummer] Daer moghen leyden, had ict te doene?Ga naar voetnoot135 Die doot Jae ghi, waer yemant so koene Dat hi die vaert met u bestonde.Ga naar voetnoot137 Spoet u, want God, die alle gronde Doersiet met Sinen godliken oghen, 140[regelnummer] Begheert dat ghi voer Hem coemt toghenGa naar voetnoot140 U rekenninghe van dat ghi hebt bedreven. Wat meendi, dat u hier is gheghevenGa naar voetnoot142 Tleven op daerde ende tijtlijc goet? Elckerlijc Ay lazen, dat waendick!
[pagina 11]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Die doot Hoe sidi aldus onvroet, 145[regelnummer] Elckerlijc, daer ghi hebt vijf sinnen,Ga naar voetnoot145 Dat ghi soe onsuver sijt van binnen Ende ic so haestelijc come onversien.Ga naar voetnoot147 Elckerlijc Allendich katijf! waer sal ic vlien, Dat ic af quame deser groter sorghen. 150[regelnummer] Lieve Doot, verdraghet mi tot morghen,Ga naar voetnoot150 Dat ic mi bespreken mach van desen.Ga naar voetnoot151 Die doot Dat en wil ic niet consenterende wesenGa naar voetnoot152 Noch en doe icx niet in gheender tijt; Ick slae den sulcken ter stont int crijtGa naar voetnoot154 155[regelnummer] Sonder voer raet, met eenen slach.Ga naar voetnoot155 Aldus bereyt u in desen dach.Ga naar voetnoot156 Ick wil uut uwen oghen vertrecken. Siet dat ghi u naerstelic gaet betreckenGa naar voetnoot158 Te segghen: nu coemt den dach 160[regelnummer] Die Elckerlijc niet voer bi en mach. Elckerlijc Ay, Elckerlijc, wat dede ic ye gheboren!Ga naar voetnoot161 Ick sie mijn leven al verloren, Nu ic doen moet dese langhe vaert,
[pagina 12]
Daer ic so qualic teghen ben bewaert.Ga naar voetnoot164 165[regelnummer] Ic en hebbe noyt goet bedreven, Aldus heb ic seer luttel ghescreven. Hoe sal ic mi excuseren int claer? Ey lacen, ic woude dat ic nu niet en waer! Dat waer mijnder sielen groot toeverlaet. 170[regelnummer] Waer mach ic nu soecken troost of raet? God die Heere, die alle dinc voersiet, Dat ic veel claghe, ten helpt niet. Den tijt gaet verre, tes nae noene.Ga naar voetnoot173 Ay lasen, wat staet mi nu te doene! 175[regelnummer] Wien mocht ic claghen dese sake? Laet sien, oft ic mijn Gheselscap sprakeGa naar voetnoot176 Ende leyde hem te voren om mede te gane.Ga naar voetnoot177 Soudt hijt mi ontseggen? neen hi, ick wane. Wi hebben ter werelt in onsen daghen 180[regelnummer] So groten vrientscap tsamen gedraghen; Want ic betrou hem alder duecht.Ga naar voetnoot181 Ick sien, des bin ic rechts verhuecht.Ga naar voetnoot182 Oec wil ic hem toe spreken sonder verdrach. Goeden dach, Gheselscap! Gheselscap Elckerlijc, goeden dach 185[regelnummer] Moet u God gheven ende ghesonde!Ga naar voetnoot185 Hoe siedi dus deerlic? doet mi orconde:Ga naar voetnoot186 Hebdi yet sonderlings dat u let?Ga naar voetnoot187
[pagina 13]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc Jae ick, Gheselscap. Gheselscap Achermen, hoe sidi dus ontset!Ga naar voetnoot188 Lieve Elckerlijc, ontdectmi uwen noot. 190[regelnummer] Ic blive u bi tot in die doot, Op goet gheselscap ende trou ghesworen!Ga naar voetnoot191 Elckerlijc Ghi segt wel, Gheselscap. Want tes verloren! Gheselscap Ick moet al weten, u druc, u lijden.Ga naar voetnoot193 Een mensche mocht druc uut u snijden!Ga naar voetnoot194 195[regelnummer] Waer u mesdaen, ic helpt u wreken,Ga naar voetnoot195 Al soudicker bliven doot ghesteken Ende ict wiste te voren claer! Elckerlijc Danc hebt, Gheselscap. Gheselscap Ghenen danck een haer.Ga naar voetnoot198 Daer by segt mi u doghen.Ga naar voetnoot199
[pagina 14]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc 200[regelnummer] Gheselle, oft ick u leyde voer oghenGa naar voetnoot200 Ende u dien last viel te swaer, Dan soude ic mi meer bedroeven daer. Maer ghi segt wel, God moets u lonen. Gheselscap Way, ic meynet, al sonder honen.Ga naar voetnoot204 Elckerlijc 205[regelnummer] Ic en vant noyt anders aen u dan trouwe. Gheselscap So en suldi oeck nemmermeer! Elckerlijc God loons u ende ons Vrouwe!Ga naar voetnoot206 Gheselle, ghi hebt mi wat verhaecht.Ga naar voetnoot207 Gheselscap Elckerlijc, en sijt niet versaecht. Ick gae met u, al waert in die helle. Elckerlijc 210[regelnummer] Ghi spreect als een gheselle. Ic sal u dancken, als ic best kan.Ga naar voetnoot211
[pagina 15]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Gheselscap Daer en is gheen dancken an. Diet niet en dade in wercken aenschijn,Ga naar voetnoot213 Hi en waer niet waert gheselle te sijn. 215[regelnummer] Daer om wilt mi uwen last ontdecken Als ghetrouwe vrient. Elckerlijc Ick salt u vertreckenGa naar voetnoot216 Hier nu, seker al sonder veysen.Ga naar voetnoot217 Mi es bevolen dat ic moet reysen Een grote vaert, hardt ende stranghe.Ga naar voetnoot219 220[regelnummer] Oec moet ic rekeninge doen bi bedwangeGa naar voetnoot220 Voer den hoochsten Coninc almachtich. Nu bid ic u, dat ghi zijt bedachtichGa naar voetnoot222 Mede te gaen, so ghi hebt beloeft. Gheselscap Dats wel blikelijc...Ga naar voetnoot224 225[regelnummer] Die ghelofte houdic van waerden.Ga naar voetnoot225 Mer soudic sulcken reyse aenvaerden Om beden wille, mi souts verdrieten;Ga naar voetnoot227 Ic soude van deser gheruchte verscieten.Ga naar voetnoot228 Mer doch willen wi dbeste doen 230[regelnummer] Ende ons beraden.
[pagina 16]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc Och hoort doch dit sermoen! Seydi mi niet, had icx noot,Ga naar voetnoot231 Mede te gaen tot in die doot Oft in die helle, had ict begaert.Ga naar voetnoot233 Gheselscap Dat soudic seker, maer sulc ghevaertGa naar voetnoot234 235[regelnummer] Es uut ghesteken, plat metten ronsten!Ga naar voetnoot235 Om waer seggen, of wi die vaert begonsten, Wanneer souden wij weder comen na desen? Elckerlijc Daer en is gheen weder keeren. Gheselscap So en wil icker niet wesen. Wie heeft u die bootscap ghebracht? Elckerlijc 240[regelnummer] Ay lazen, die Doot! Gheselscap Help, heylighe Gods cracht! Heeft die Doot gheweest die bode? Om al dat leven mach van GodeGa naar voetnoot242 En ghinc icker niet, mocht icx voerbi.Ga naar voetnoot243
[pagina 17]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc Ghi seydet mi nochtans toe. Gheselschap Dat kenne ick vry.Ga naar voetnoot244 245[regelnummer] Waert te drincken een goet ghelaghe, Ick ghinc met u totten daghe, Oft waert ter kermissen buten der stede, Oft daer die schone vrouwen waren. Elckerlijc Daer ghingdi wel mede. Waert altoos met ghenuechten te gaen, soe waerdi bereet.Ga naar voetnoot249 Gheselschap 250[regelnummer] Hier en wil ic niet mede, God weet! Maer woudi pelgrimagie gaen, Oft woudi yemant doot slaen, Ic hulpen ontslippen tot in die broock ende oec cloven ontween.Ga naar voetnoot253 Elckerlijc Och dat is een sober bescheen!Ga naar voetnoot254 255[regelnummer] Gheselle, ghi wilt anders dan ick alst noot is. Gheselle, peyst om trouwe die groot is, Die wi deen den anderen over menich jaerGa naar voetnoot257 Beloeft hebben. Gheselscap Trou hier, trou daer! Ic en wilder niet aen, daer mede gesloten.Ga naar voetnoot259
[pagina 18]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc 260[regelnummer] Noch bid ic, en hadt u niet verdroten,Ga naar voetnoot260 Doet mi uut gheleye, maect mi moet,Ga naar voetnoot261 Tot voer die poerte. Gheselscap Tjacob! ic en sal niet eenen voet.Ga naar voetnoot262 Mer haddi ter werelt noch ghebleven, Ick en hadde u nemmermeer begheven. 265[regelnummer] Nu moet u Ons Lieve Here gheleyden. Ick wil van u scheyden. Elckerlijc Es dat ghescheyden Sonder omsien! ay lazen, jaet! Nu sien ic wel, tes cranck toeverlaet, Tgheselscap, alst coemt ter noot. 270[regelnummer] Mer waer ic noch in weelden groot So soudtmen met mi lachen alteenen.Ga naar voetnoot271 Mer lazen! men wilt met mi niet weenen. Men seit: in voerspoet vintmen vrient Die ter noot niet zeer en dient. 275[regelnummer] Een ander hem castie bi desen.Ga naar voetnoot275 Waer wil ic nu troost soeckende wesen? Ic weet wel; aen mijn Vrient ende Maghe. Dien wil ic minen noot gaen claghen. Al is mi mijn Gheselscap af ghegaen, 280[regelnummer] Si moeten mi doch ter noot bi staen. Want men doet int ghemeen ghewachGa naar voetnoot281 Dattet bloet cruypet, daert niet wel gaen en mach. Ic salt besoecken, op dat ic leve.Ga naar voetnoot283
[pagina 19]
Waer sidi, vrienden ende maghe? Maghe Hier zijn wi, neve, 285[regelnummer] Tuwen ghebode stout ende koene.Ga naar voetnoot285 Neve Elckerlijc, hebdi ons te doene,Ga naar voetnoot286 Dat segt ons vry. Maghe Ja, sonder verlaet.Ga naar voetnoot287 Wi zijn tuwen besten, wat ghi bestaet.Ga naar voetnoot288 Al woudi yemant doot slaen, 290[regelnummer] Wi helpen u daer toe. Neve Want het moet alsoe staen, Salment maechscap te recht orboren.Ga naar voetnoot291 Elckerlijc God die danc u, mijn vrienden vercoren. Ick claghe u met droevigher herten mijn ghevaernis,Ga naar voetnoot293 Dat ic ontboden bin, alsoot claer is, 295[regelnummer] Een verre pelgrimagie te gaen, Daer nemmermeer en is wederkeeren aen; Daer moet ic rekeninge doen, die swaer is, Voerden Heere, diet al openbaer is.Ga naar voetnoot298 Maghe Waer af moetti rekeninghe doen?
[pagina 20]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc 300[regelnummer] Van mijnen wercken, om cort sermoen,Ga naar voetnoot300 Hoe ic hier mijnen tijt heb versletenGa naar voetnoot301 Op aertrijc ende met sonden verbetenGa naar voetnoot302 Ende wat ic heb bedreven Den tijt, gheleent ende niet ghegheven. 305[regelnummer] Hier wilt doch mede gaen, dat u die almachtighe God wil lonen, Ende helpt mijn rekeninghe verschoonen,Ga naar voetnoot306 So sal te minder werden mijn seer.Ga naar voetnoot307 Maghe Wat! daer mede te gaen! Neve Way, schillet niet meer?Ga naar voetnoot308 Voerwaer, ick heb een ander ghepeyst.Ga naar voetnoot309 Maghe 310[regelnummer] Ic valle op mijn achterhielen! Neve Ten docht niet gheveyst.Ga naar voetnoot310 Ic seynder mijnre maerten bli ende vro; Si gaet gaerne ter feesten! Maghe Ick segghe oeck alsoe. Ick soude verschieten int leste.
[pagina 21]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc En wildi dan niet mede gaen? Neve En laet niet haesten, beste!Ga naar voetnoot314 315[regelnummer] Ten is tot gheenre feesten te loopen, Noch tot gheenre sollen! Elckerlijc Nu, om een eynde te knopen,Ga naar voetnoot316 Segt, wildi mede, sonder verlaet? Maghe Neve, ic neme uutstel, dach ende raetGa naar voetnoot318 Ende mijn ghenachte tot open tijde. Neve 320[regelnummer] Wi willen ons verblasen. Elckerlijc Hoe soude ick verbliden:Ga naar voetnoot320 Wat schoonder woerden men mi biet, Alst coemt ter noot, so eest al niet. Ay lazen! hoe ist hier ghevaren!Ga naar voetnoot323 Neve Elckerlijc, neve, God moet u bewaren. 325[regelnummer] Ic en wil niet mede, gheseyt opt plat.Ga naar voetnoot325
[pagina 22]
Oec heb ie uutstaende te rekenen wat,Ga naar voetnoot326 Daer ben ic noch qualic op versien. Dus blive ic hier. Elckerlijc Dat mach wel zijn.Ga naar voetnoot328 Tfy Elckerlijc, hebdi u verlaten 330[regelnummer] Op u Mage; die hem so vroemlijc vermaten,Ga naar voetnoot330 Laten u bliven in desen dangierGa naar voetnoot331 Siet, oftmense jaechde van hier. Ick sie: men spreect wel metten monde, Buyten der daet, uut geveynsden gronde. 335[regelnummer] Dan seghen si: neve, ghebreect u yet, Ic ben tuwen besten; tes seker nyet. Ende des ghelijc seyt tGheselscap, doch Tes al zoringhe ende bedroch.Ga naar voetnoot338 Die wil, macher hem toe verlaten, 340[regelnummer] Waer mocht ic mi nu henen saten?Ga naar voetnoot340 Hier is verloren langhe ghebleven. Wat vrienden sullen mi nu troost geven? Daer coemt mi wat nieus inne:Ga naar voetnoot343 Ic heb aen mijn Goet geleyt grote minne.Ga naar voetnoot344 345[regelnummer] Wilde mij dat helpen tot mijnen orboren,Ga naar voetnoot345 So en had ict noch niet al verloren. Ic heb op hem noch alle mijn troost. O Heere, diet al sal doemen int Oost,Ga naar voetnoot348 Wilt U gracie op mi ontsluyten! 350[regelnummer] Waer sidi, mijn Goet?
[pagina 23]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Tgoet Ick legghe hier in muten,Ga naar voetnoot350 Versockelt, vermost, als ghi mi siet,Ga naar voetnoot351 Vertast, vervuylt; ic en kan mi nietGa naar voetnoot352 Verporren, also ic ben tsamen gesmoert.Ga naar voetnoot353 Wat wildi mi hebben? Elckerlijc Coemt rasch hier voert, 355[regelnummer] Lichtelic, Goet, ende laet u sien.Ga naar voetnoot355 Ghi moet mi beraden. Tgoet Wat rade sal u van mi gheschien?Ga naar voetnoot356 Hebdi ter werelt eenich letten,Ga naar voetnoot357 Dat sal ic u beteren. Elckerlijc Tes al een ander smette.Ga naar voetnoot358 Ten is niet ter werelt, wilt mi verstaen. 360[regelnummer] Ick bin ontboden, daer ic moet gaen Een grote pelgrimagie, sonder verdrach. Oec moet ic, dat is mij tswaerste gelach,Ga naar voetnoot362 Rekeninghe doen voerden oversten Heere, Om dwelc ic troost aen u begheere.Ga naar voetnoot364 365[regelnummer] Mits dien dat ic van kintschen tijdenGa naar voetnoot365 Hadde in u groot verblijden
[pagina 24]
Ende dat mijnen troest al aen u stoet,Ga naar voetnoot367 So bid ic u, mijn uutvercoren Goet, Dat ghi met mi gaet sonder cesseren;Ga naar voetnoot369 370[regelnummer] Want ghi mocht mi licht voer Gode pureren:Ga naar voetnoot370 Want Tgoet kan suveren smetten claer.Ga naar voetnoot371 Tgoet Neen, Elckerlijc, ic mocht u letten daer.Ga naar voetnoot372 Ic en volghe niemant tot sulcker reisen. Ende al ghinghe ic mede, wilt peisen, 375[regelnummer] So soudi mijns te wors hebben grotelic;Ga naar voetnoot375 Bi redenen, ic salt u segghen blotelijc:Ga naar voetnoot376 Ic heb zeer u pampier verweert;Ga naar voetnoot377 Want al u sinnen hebdi verteertGa naar voetnoot378 Aen mi; dat mach u leet zijn. 380[regelnummer] Want u rekeninghe sal onghereet zijnGa naar voetnoot380 Voer God almachtich, mits minen scouwen.Ga naar voetnoot381 Elckerlijc Dat mach mi wel berouwen, Als ict verantwoerden sal moeten strangelic.Ga naar voetnoot383 Op, ga wi mede? Tgoet Neen, ick bin onbrangelic.Ga naar voetnoot384 385[regelnummer] Aldus en volghe ic u niet een twint.Ga naar voetnoot385
[pagina 25]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc Ay lazen! ick heb u oeck ghemintGa naar voetnoot386 Mijn leefdaghe tot opten tijt van nu.Ga naar voetnoot387 Tgoet Dat es een eewige verdomenis voer u: Mijn minne es contrarye des hemels staten.Ga naar voetnoot389 390[regelnummer] Maer haddi mi gemint bi maten Ende van mi ghedeylt den armen, So en dorfstu nu niet karmen,Ga naar voetnoot392 Noch staen bedroeft dat u nu swaer is. Elckerlijc Ay lazen God! ic ken dat waer is.Ga naar voetnoot394 Tgoet 395[regelnummer] Waendi dat ic u bin? Elckerlijc Ick hadt ghemeent.Ga naar voetnoot395 Tgoet Swijcht, ic en bin mer u gheleent Van Gode; Hy proeft, claer alst is voer oghen,Ga naar voetnoot397 Hoe ghi sult in weelden poghen.Ga naar voetnoot398 Die menighe blijft bi mi verloren 400[regelnummer] Meer dan behouden, weet dat te voren.Ga naar voetnoot400 Waendi dat ic u sal volghen, Elckerlijc, Van deser werelt? neen ic, sekerlijc!
[pagina 26]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc Dat waende ic claerlijc, om dat ic u oyt hadde so lief.Ga naar voetnoot403 Tgoet Daer om tGoet kenne ic der sielen dief.Ga naar voetnoot404 405[regelnummer] Als ghi nu van hier zijt, dat en mach niet lieghen, Soe wil ic eenen anderen bedrieghen, Ghelijc ic dede voer uwen tijt. Elckerlijc Och, valsche Goet, vermaledijt! Hoe hebdi mi in u net bevaen, 410[regelnummer] Verrader Gods. Tgoet Ghi hebt dat al u selven ghedaen;Ga naar voetnoot410 Dat mi lief es te deser tijt.Ga naar voetnoot411 Ic moet daer om lachen! Elckerlijc Sidi dies verblijt,Ga naar voetnoot412 Om dat ghi mi van Gode hebt beroeft? Hi is sot, die eenich goet gheloeft.Ga naar voetnoot414 415[regelnummer] Dat mach ic, Elckerlijc, wel beclaghen. En wildi dan niet mede? Tgoet Ey seker, neen ick! Elckerlijc Och, wien sal ict dan ghewaghenGa naar voetnoot416
[pagina 27]
Mede te gaen in desen groten last?Ga naar voetnoot417 Eerst had ic op mijn Gheselscap ghepast;Ga naar voetnoot418 Die seydt mi schoen toe menichfout,Ga naar voetnoot419 420[regelnummer] Mer achter na sloech hi mi niet hout.Ga naar voetnoot420 Daer vandic dattet al was bedroch. Doen ghinc ic tot minen Maghen noch, Die seydent mi toe, claer als ghelas.Ga naar voetnoot423 Ten eynde vandic als ghedwas.Ga naar voetnoot424 425[regelnummer] Doen wert ic dencken op mijn Goet;Ga naar voetnoot425 Daer ic aen leyde minen moet.Ga naar voetnoot426 Dat en gaf mi troest noch raet Dan dattet Goet in verdoemenis staet. Dies ic mi selven wel mach bespuwen. 430[regelnummer] Tfy, Elckerlijc, u mach wel gruwen! Hoe deerlic mach ic u versmaden! Heere God, wie sal mi nu beraden, Daer ic noch bi werde verhuecht? Niemant bat dan mijn Duecht.Ga naar voetnoot434 435[regelnummer] Maer lazen! si is so teer van leden, Ic meen, si niet connen en sou vander steden. Och, en sal ic haer nyet toe dorren spreken an? Wil ic? neen ick; ick sal nochtan. Tvare alst mach, ic moeter henen, 440[regelnummer] Waer sidi, mijn Duecht? Duecht Ick ligghe hier al verdwenenGa naar voetnoot440 Te bedde, vercrepelt ende al ontset.Ga naar voetnoot441
[pagina 28]
Ick en kan gheroeren niet een let.Ga naar voetnoot442 So hebdi mi gevoecht niet uwen misdaden.Ga naar voetnoot443 Wat is u ghelieven? Elckerlijc Ghi moet mi beraden, 445[regelnummer] Want icx noot heb, tot mijnder vromen.Ga naar voetnoot445 Duecht Elckerlijc, ic heb wel vernomen Dat ghi ter rekeninghen sijt ghedaecht Voer den oversten Heere. Elckerlijc Och, dat si u gheclaecht. Ick come u bidden uuttermaten 450[regelnummer] Dat ghi daer met mi gaet. Duecht Al mocht mi al die werelt baten,Ga naar voetnoot450 Ick en konst niet alleen ghestaen.Ga naar voetnoot451 Elckerlijc Ay lazen, sidi so cranck? Duecht Dit hebdi mi al ghedaen. Haddi mi volcomelijc ghevoecht,Ga naar voetnoot453 Ic sou u rekeninghe, die nu onreyn is, 455[regelnummer] Ghesuvert hebben, des u siel in weyn is.Ga naar voetnoot455 Siet u ghescrifte ende uwe wercken, Hoe dat si hier legghen.
[pagina 29]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc Gods cracht wil mi stercken!Ga naar voetnoot457 Men siet hier een letter niet die reyn es. Is dit al mijn ghescrifte? Duecht Seker ick meynes. 460[regelnummer] Dat moechdi sien aen mijn ghesonde. Elckerlijc Mijn waerde Duecht, uut goeden gronde,Ga naar voetnoot461 Ic bid u, troost mi tot mijnen orboren,Ga naar voetnoot462 Oft ic bin eewelijc verloren. Want Geselscap, Vrient, Maghe ende Goet 465[regelnummer] Sijn mi af ghegaen; in rechter oetmoetGa naar voetnoot465 Helpt mi mijn rekeninghe sluyten hier voer den hoochsten Heere. Duecht Elckerlijc, ghi deert mi seere. Ick sou u helpen, waer icx machtich. Elckerlijc Duecht, soudi mi wel beraden? Duecht Dies bin ick bedachtich, 470[regelnummer] Hoe wel ic niet en mach vander steden.Ga naar voetnoot470 Noch heb ic een suster, die sal gaen mede; Kennisse heetse, die u leyden sal
[pagina 30]
Ende wijsen hoemen u bereyden sal Te trecken ter rekeninghe, die fel es. Kennisse 475[regelnummer] Elckerlijc, ick sal u bewaren. Elckerlijc Ick waen, mi nu wel es.Ga naar voetnoot475 Ick ben eens deels ghepayt van desen.Ga naar voetnoot476 Gods lof moeter in gheeert wesen! Duecht Als si u gheleyt heeft sonder letten, Daer ghi u suveren sult van smetten, 480[regelnummer] Dan sal ic gesont werden ende comen u bij Ende gaen ter rekeningen als Duecht mit di, Om te helpen zommeren tot uwer vruechtGa naar voetnoot482 Voerden oversten Heere. Elckerlijc Danck hebt, uutvercoren Duecht! Ick bin ghetroost boven maten 485[regelnummer] Op u suete woerden. Kennisse Nu gaen wi ons satenGa naar voetnoot485 Tot Biechten; si es een suver rivier, Sy sal u pureren. Elckerlijc Uut reyner bestier,Ga naar voetnoot487
[pagina 31]
So gaen wi tot daer; ic bids u beyden. Waer woent Biechte? Kennisse Int Huys der Salicheyden;Ga naar voetnoot489 490[regelnummer] Daer sullen wijse vinden, soudic meenen. Elckerlijc Ons Here God wil ons gracie verleenen Tot haer, die ons vertroosten moet.Ga naar voetnoot492 Kennisse Elckerlijc, dit is Biechte; valt haer te voet. Sy es voer Gode lief ende waert. Elckerlijc 495[regelnummer] O gloriose bloome diet al verclaertGa naar voetnoot495 Ende doncker smetten doet vergaen, Ick knyele voer u, wilt mi dwaenGa naar voetnoot497 Van mijnen sonden; in u aenscouwenGa naar voetnoot498 Ick coem met Kennisse te mijnen behouwe,Ga naar voetnoot499 500[regelnummer] Bedroeft van herten ende seer versaecht.Ga naar voetnoot500 Want ic ben vander Doot ghedaecht Te gaen een pelgrimagie, die groot is; Oec moet ic rekening doen, die bloot is, Voor Hem, die doersiet alle gronde. 505[regelnummer] Nu bid ic, Biechte, moeder van ghesonde: Verclaert mijn brieven, want Duecht seer onghesont is.
[pagina 32]
Biechte Elckerlijc, u lijden mi wel kont is; Om dat ghi mit Kennisse tot mi sijt comen, So sal ic u troesten tuwer vromen. 510[regelnummer] Oec sal ic u gheven een juweelken rene, Dat Penitencie heet alleene. Daer suldi u lichaem mede termijnenGa naar voetnoot512 Met abstinencie ende met pijnen. Hout daer, siet die gheesselen puere:Ga naar voetnoot514 515[regelnummer] Dats Penitencie, strang ende suere. Peyst dat Ons Here oeck was geslaghen Met geesselen, dat Hi woude verdraghen, Recht voer Sijn pelgrimagie stranghe; Kennisse, hout hem in desen ganghe;Ga naar voetnoot519 520[regelnummer] So sal sijn Duecht werden spoedich.Ga naar voetnoot520 Ende emmer hoept aen Gode oetmoedich; Want u tijt varinck eynden sal.Ga naar voetnoot522 Bidt Hem ghenade: dit suldi vinden al; Ende orboert die harde knopen altijt.Ga naar voetnoot524 525[regelnummer] Kennisse, siet dat ghi bi hem sijt, Als hi tot Penitencien keert. Kennisse Gaerne Biechte. Elckerlijc God si hier in gheeert! Nu wil ic mijn penitencie beghinnen, Want dlicht heeft mi verlicht van binnen, 530[regelnummer] Al sijn dese knopen strenghe ende hardt. Kennisse Elckerlijc, hoe suer dat u wert,
[pagina 33]
Siet dat ghi u penitencie volstaet.Ga naar voetnoot532 Ick, Kennisse, sal u gheven raet, Dat ghi u rekeninghe sult tonen bloot. Elckerlijc 535[regelnummer] O levende Leven! o hemels Broot!Ga naar voetnoot535 O Wech der waerheyt! o godlic Wesen,Ga naar voetnoot536 Die neder quam uut Sijns Vaders schootGa naar voetnoot537 In een suver Maecht gheresen,Ga naar voetnoot538 Om dat ghi Elckerlijc wout ghenesen, 540[regelnummer] Die Adam onterfde bi Yeven rade.Ga naar voetnoot540 O Heylighe Triniteyt uut ghelesen, Wilt mi vergheven mijn mesdade, Want ic begheer aen U ghenade. O godlijc Tresoer! o coninclijc Saet! 545[regelnummer] O alder werelt toeverlaet! Specie der engelen sonder versaden!Ga naar voetnoot546 Spiegel der vruecht daert al aen staet,Ga naar voetnoot547 Wiens licht hemel ende aerde beslaet,Ga naar voetnoot548 Hoort mijn roepen, al yst te spade.Ga naar voetnoot549 550[regelnummer] Mijn bede wel inden troen ontfaet. Al bin ic sondich, mesdadich ende quaet, Scrijft mi int boeck des Hemels blade, Want ic begheer aen U ghenade.
[pagina 34]
O Maria, moeder des Hemels almachtich!Ga naar voetnoot554 555[regelnummer] Staet mi ter noot bi voordachtich,Ga naar voetnoot555 Dat mi die Viant niet en verlade! Want nakende is mi die doot crachtich. Bidt voer mi dijnen Sone voerdachtich. So dat ic mach gaen inden rechten pade, 560[regelnummer] Daer die wegen niet en sijn onrachtich.Ga naar voetnoot560 Maect mi uwes Kints rijc delachtich, So dat ic in Sijn Passie bade, Want ic begheer aen U ghenade. Kennisse, gheeft mi die gheselen bi vramen,Ga naar voetnoot564 565[regelnummer] Die Penitencie hieten bi namen, Ic salt beghinnen, God geeft mi gracie. Kennisse Elckerlijc, God gheve u spacie!Ga naar voetnoot567 So ghevicx u inden naem Ons Heeren, Daer ghi ter rekeninghe moet keeren. Elckerlijc 570[regelnummer] Inden naem des Vaders ende des Soens, mede Des Heylige Gheests, inder Drievuldichede, Beghin ic mijn penitencie te doen. Neemt, lichaem, voer dat ghi waert so coen Mij te bringhen inden wech der plaghen! 575[regelnummer] Daer om moetti nu sijn gheslaghen. Ghi hebbes wel verdient ghewarich.Ga naar voetnoot576
[pagina 35]
Ay, broeders, doet alle penitencie strange ende vruchtbarich Tseghen dat ghi u pelgrimage moet gaen. Duecht God danc! ic beghin nu wel te gaen, 580[regelnummer] Want Elckerlijc heeft mi ghenesen; Dies wil ic eewich bi hem wesen. Oeck sal ic sijn weldaet clareren,Ga naar voetnoot582 Dies wil ic bi hem gaen te tijde.Ga naar voetnoot583 Kennisse Elckerlijc, sijt vro ende blijde! 585[regelnummer] U weldaet coemt, nu sijt verhuecht! Elckerlijc Wie maecht sijn, Kennisse? Kennisse Het is u Duecht,Ga naar voetnoot586 Gans ende ghesont op die beene.Ga naar voetnoot587 Elckerlijc Van blijscappen ic weene. Nu wil ic meer slaen dan te voren.Ga naar voetnoot589
[pagina 36]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Duecht 590[regelnummer] Elckerlijc, pelgrijm uutvercoren, Ghebenedijt sidi, sone der victorien, Want u is nakende dlicht der glorien. Ghi hebt mi ghemaect al ghesont; Des sal ic u bi bliven teewigher stont. 595[regelnummer] God sal dijnre ontfermen, hebt goet betrouwen. Elckerlijc Welcoem, Duecht, mijn oghen douwenGa naar voetnoot596 In rechter oetmoedigher blijscap soet. Kennisse En slaet niet meer, hebt goeden moet. God siet u leven inden throone. 600[regelnummer] Doet aen dit cleet tuwen loone; Het is met uwen tranen bevloeyt. Dus draechtet vrij onghemoeyt;Ga naar voetnoot602 Oft anders soudijt voor Gode gemissen. Elckerlijc Hoe heet dit cleet? Kennisse Tcleet van berouwenissen. 605[regelnummer] Het sal Gode alte wel behaghen. Duecht Elckerlijc, wilt dat cleet aendraghen,Ga naar voetnoot606 Want Kennisse hevet u aenghedaen.
[pagina 37]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc Soe wil ic berouwenissee ontfaen,Ga naar voetnoot608 Om dat God dit cleet heeft so weert.Ga naar voetnoot609 610[regelnummer] Nu willen wi gaen onverveert. Duecht, hebdi ons rekeninghe claer?Ga naar voetnoot611 Duecht Jae ick, Elckerlijc. Elckerlijc So en heb ic ghenen vaer. Op vrienden, en wilt van mi niet sceyden. Kennisse Neen wi, Elckerlijc. Duecht Ghi moet noch met u leyden 615[regelnummer] Drie personen van groter macht. Elckerlijc Wie souden si wesen? Duecht Wijsheyt ende u Cracht, U Scoonheit en mach niet achter bliven. Kennisse Noch moetti hebben sonder beclivenGa naar voetnoot618 U Vijf Sinnen als u beradere.
[pagina 38]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc 620[regelnummer] Hoe soude icxse ghecrighen. Kennisse Roepse alle gadere, Si sullent hooren al sonder verdrach. Elckerlijc Mijn vrienden, coemt alle op mijnen dach; Wijsheyt, Cracht, Scoonheyt ende Vijf Sinnen. Cracht Hier sijn wi alle tot uwer minnen.Ga naar voetnoot624 625[regelnummer] Wat wildi van ons hebben ghedaen? Duecht Dat ghi met Elckerlijc wilt gaen Sijn pelgrimagie helpen volbringhen; Want hi gedaecht is ter rekeningen Voor Gode te comen onghelet.Ga naar voetnoot629 630[regelnummer] Siet oft ghi mede wilt. Schoonheyt Wi willen alle met, Tsijnre hulpen ende tsijnen rade. Vroetscap Dat willen wi certeyn. Elckerlijc O almoghende God, ghenade.Ga naar voetnoot632
[pagina 39]
U love ic dat ic dus heb ghebracht Vroescap, Scoonheyt, Vijf Sinnen ende Gracht 635[regelnummer] Ende mijn Duecht met Kennisse claer. Nu heb ic gheselscap te wille daer;Ga naar voetnoot636 Ic en geerder niet meer te minen verdoene.Ga naar voetnoot637 Cracht Ick blive u bi, stout ende koene, Al waert te gaen in eenen strijt. Vijf sinnen 640[regelnummer] Ende ic, al waert die werelt wijt, Ic en scheyde van u in gheenre noot. Schoonheyt So en sal ic oeck tot in die doot, Comer af datter af comen mach! Vroetscap Elckerlijc, wes ic u doe ghewach,Ga naar voetnoot644 645[regelnummer] Gaet voersienich ende al met staden.Ga naar voetnoot645 Wi sullen u alle duecht raden Ende sullen u helpen wel bestieren.Ga naar voetnoot647 Elckerlijc Dit sijn die vrienden die niet en faelgieren.Ga naar voetnoot648 Dat lone hem God, die Hemelsche Vader! 650[regelnummer] Nu hoort, mijn vrienden, alle gader: Ick wil gaen stellen mijn testamentGa naar voetnoot651 Voor u allen hier in present.
[pagina 40]
In caritaten ende in rechter oetmoede Deel ic den armen van mijnen goede 655[regelnummer] Deen helft ende dander helft daer ane Ghevick daer si schuldich is te gane. Dit doen ic den Viant nu te schanden, Om los te gaen uut sinen handen, Nae mijn leven in desen daghe. Kennisse 660[regelnummer] Elckerlijc, hoort wat ick ghewaghe: Gaet totten priesterliken staet Ende siet dat ghi van hem ontfaet Tsacrament ende Olijs mede.Ga naar voetnoot663 Dan keert hier weder tot deser stede. 665[regelnummer] Wi sullen alle nae u verbeyden.Ga naar voetnoot665 Vijf sinnen Jae, Elckerlijc, gaet u bereyden. Ten is keyser, coninc, hertoghe of grave Die van Gode hebben alsulcken gave, Als die minste priester doet alleene. 670[regelnummer] Van alden sacramenten reene Draecht hi den slotel al doer bereytGa naar voetnoot671 Tot des menschen salicheyt, Die ons God teender medecijne Gaf uuter herten sijne 675[regelnummer] Hier in desen aertschen leven. Die Heylighe Sacramenten seven:
[pagina 41]
Doopsel, Vormsel, Priesterscap goet Ende tSacrament, Gods Vleesch ende Bloet, Biechte, Huwelic ende tHeylich Olyzel met, 680[regelnummer] Dit zijn die seven onbesmet: Sacramenten van groter waerden. Elckerlijc Ic wil Gods lichaem minlic aenvaerden Ende oetmoedelijc totten priester gaen. Vijf sinnen Elckerlijc, dat is wel ghedaen: 685[regelnummer] God laet u met salicheden volbringhen!Ga naar voetnoot685 Die priester gaet boven alle dinghen. Si zijn die ons die Scriftuere leeren Ende den mensche van sonden keeren. God heeft hem meer machts ghegheven 690[regelnummer] Dan den ynghelen int eewich leven. Want elc priester kan maken claer,Ga naar voetnoot691 Met vijf woerden opten outaerGa naar voetnoot692 Inder missen, des zijt vroet, Gods lichaem, warachtich Vleesch ende Bloet, 695[regelnummer] Ende handelt den Scepper tusscen zijn handen.Ga naar voetnoot695 Die priester bint ende ontbint alle banden Inden hemel ende opter aerde. Och edel priester van groter waerde. Al custen wi u voetstappen, gi waret waert! 700[regelnummer] Wie van sonden troost begaert,Ga naar voetnoot700
[pagina 42]
Die en connen vinden gheen toeverlaet Dan aenden priesterliken staet. Dit heeft die Heere den priester ghegheven Ende zijn in Zijn stede hier ghebleven. 705[regelnummer] Dus zijn si boven die enghelen gheset. Kennisse Dats waer, diet wel hout onbesmet. Mer doen Hi hinc met groter smerten Aent cruce, daer gaf Hij ons uut Zijnder herten Die seven Sacramenten met seere; 710[regelnummer] Hi en vercoft ons niet, die Heere!Ga naar voetnoot710 Hier om dat Sinte Peter lijdtGa naar voetnoot711 Dat si alle zijn vermaledijtGa naar voetnoot712 Die God copen oft vercopen Ende daer af ghelt nemen met hoopen.Ga naar voetnoot714 715[regelnummer] Si gheven den sondaer quaet exempel; Haer kinder lopen inden tempel Ende som sitten si bi wivenGa naar voetnoot717 In onsuverheyt van liven. Dese zijn emmers haers sins onvroet.Ga naar voetnoot719 Vijf sinnen 720[regelnummer] Ic hope, of God wil, dat niemant en doet.Ga naar voetnoot720 Daer om laet ons die priesters eeren Ende volghen altijt haer leeren. Wi zijn haer scapen ende si ons herden,Ga naar voetnoot723 Daer wi alle in behoet werden.Ga naar voetnoot724 725[regelnummer] Laet dit wesen niet meer vermaen.Ga naar voetnoot725 Duecht Elckerlijc coemt, hi heeft voldaen; Dus laet ons zijn op ons hoede.
[pagina 43]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc Heer God, mi is so wel te moede, Dat ic van vruechden wene als een kint. 730[regelnummer] Ic hebbe ontfaen mijn Sacramint Ende dat Olizel mede; danc heb diet riet! Nu vrienden, sonder te letten yet,Ga naar voetnoot732 Ick danck Gode dat ic u allen vant. Slaet aen dit roeyken alle u hantGa naar voetnoot734 735[regelnummer] Ende volghet mi haestelic na desen. Ick gae vore, daer ic wil wesen. Ons Heere God, wil mi gheleyden! Cracht Elckerlijc, wi en willen van u niet sceyden, Voer ghi ghedaen hebt dese vaert.Ga naar voetnoot739 Vroetscap 740[regelnummer] Wi blivens u bi onghespaert,Ga naar voetnoot740 Also wi gheloeft onlanghe.Ga naar voetnoot741 Kennisse Och, dits een pelgrimagie seer strange, Die Elckerlijc sal moeten gaen. Cracht Elckerlijc, siet hoe wi u bi staen, 745[regelnummer] Sterck, vroem; en hebt gheen vaer.
[pagina 44]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc Ay mi! die leden zijn mi so swaer, Dat si gaen beven doer den gru.Ga naar voetnoot747 Lieve vrienden, wi en willen niet keeren nu. Sal ic mijn pelgrimagie betalen, 750[regelnummer] So moet ic hier binnen dalen In desen put ende werden aerde. Schoonheyt Wat! in desen putte! Elckerlijc Ja, van desen waerden Soe moeten wi werden, clein ende groot. Schoonheyt Wat! hier in versmoren! Elckerlijc Ja, hier in versmoren ende bliven dootGa naar voetnoot754 755[regelnummer] Ter werelt, mer levende wesen altijtGa naar voetnoot755 Voerden oversten Heere. Schoonheyt Ick schelt u al quijt. Adieu! vaert wel! ic schoer mijn scout; ick gae als de domme.Ga naar voetnoot757 Elckerlijc Wat, Schoonheyt!
[pagina 45]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Schoonheyt Ic bin al dove, ic en saghe niet omme, Al mocht mi alder werelt schat baten. Elckerlijc 760[regelnummer] Waer op wil ic mi verlaten? Schoonheyt vliet, oftmense jaechde. Nochtan te voren, doen ic haer vraechde, Woude is met mi sterven ende leven. Cracht Elckerlijc, ic wil u oec begheven. 765[regelnummer] U spel en behaecht mi niet te deghe.Ga naar voetnoot765 Elckerlijc Cracht, suldi mi oec ontgaen? Cracht Ja, ic wil seker weghe. Daer mede ghesloten, een voer al. Elckerlijc Lieve Cracht, ontbeyt noch! Cracht Bi Sinte Loy, ick en sal!Ga naar voetnoot768 Waendi dat ic in dien put wil versmoren? Elckerlijc 770[regelnummer] Ende suldi mi dan ontgaen?
[pagina 46]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Cracht Ja ick, tes al verloren, Al soudi uwen navel uut crijten.Ga naar voetnoot771 Elckerlijc Suldi aldus u ghelofte quijten?Ga naar voetnoot772 Ghi soudt mi bi bliven, so ghi seyt. Cracht Ick heb u verre ghenoech gheleyt. 775[regelnummer] Oec sidi oudt ghenoech, ic waen, U pelgrimagie alleen te gaen. Mi es leet dat icker heden quam. Elckerlijc Ay, lieve Cracht, ic make u gram. Cracht Tes al verloren; rust u hoeftGa naar voetnoot779 780[regelnummer] Ende gaet int doncker huys. Elckerlijc Dit en had ic u niet gheloeft.Ga naar voetnoot780 Wie wil hem verlaten op zijn cracht? Si vliet, als mist doet uuter gracht. Schoonheit is als wint die vlieghet. Ay, getrouwe vrienden, dat ghi dus lieget!Ga naar voetnoot784 785[regelnummer] Ghi seydet mi toe schoon ter kore.Ga naar voetnoot785
[pagina 47]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Vroetscap Elckerlijc, ic wil oeck gaen dore Ende nemen uutstel van desen. Waendi dat wi hier in willen wesen?Ga naar voetnoot788 Hoet u van dien, ic wils mi wachten.Ga naar voetnoot789 Elckerlijc 790[regelnummer] O Vroetschap, Vroetschap! Vroetscap Ick en wils niet achten. Tes verloren ghevroescapt, claer. Elckerlijc Lieve Vroeschap, coemt doch soe naer, Dat ghi hier binnen den gront aensiet.Ga naar voetnoot793 Ick bidts u oetmoedelijc. Vroetscap Bi Sinte Loy, ick en doe des niet! 795[regelnummer] Mi rouwet dat icker ye quam so bi. Elckerlijc Och, al mist dat God niet en si!Ga naar voetnoot796 Schoonheyt, Cracht ende Vroescap groot, Het vliet van Elckerlijc, als coemt de doot. Arm mensche, waer sal ic nu op lenen?Ga naar voetnoot799
[pagina 48]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Vijf sinnen 800[regelnummer] Elckerlijc, ic wil oec henen Ende volghen den anderen die u ontwerven. Elckerlijc Och, lieve Vijf Sinnen.Ga naar voetnoot801 Vijf sinnen Ick en wil daer niet aen winnen. Dat ghi veel roept, ten mach nyet baten. Elckerlijc Och, suldi mi alle gader laten?Ga naar voetnoot804 Duecht 805[regelnummer] Neen wi, Elckerlijc, zijt ghestilt.Ga naar voetnoot805 Elckerlijc Ay mi, mijn Vijf Sinnen! Vijf sinnen Roept al dat ghi wilt. Ghi en sult mi niet meer van voor bekijken. Elckerlijc Lieve Duecht, blijft ghi bi mi? Duecht Ick en sal u nemmermeer beswijken,Ga naar voetnoot808 Om leven, om sterven, of om gheen torment.
[pagina 49]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Elckerlijc 810[regelnummer] Hier zijn ghetrouwe vrienden bekent!Ga naar voetnoot810 Alle die mi ontgaen ghemeene,Ga naar voetnoot811 Die mindic meer dan mijn Duecht alleene.Ga naar voetnoot812 Kennisse, suldi mi oec begheven? Kennisse Ja ic, Elckerlijc, als ghi eyndet u leven, 815[regelnummer] Mer seker niet eer, om gheen dangier.Ga naar voetnoot815 Elckerlijc Danck hebt, Kennisse. Kennisse Ick en scheyde niet van hier, Voer dat ghi zijt daer ghi behoort. Elckerlijc Mi dunckt, wacharmen! wij moeten voert, Rekeninghe doen ende ghelden mijn scult, 820[regelnummer] Want mijn tijt is schier vervult. Neemter exempel aen, diet hoort ende siet. Ende merct hoet nu al van mi vliet,Ga naar voetnoot822-829 Sonder mijn Duecht wil met mi varen.Ga naar voetnoot823 Duecht Alle aertsche dinghen zijn al niet. Elckerlijc 825[regelnummer] Duecht, merct hoet nu al van mi vliet!
[pagina 50]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Duecht Schoonheyt, Cracht, Vroescap, dat hem liet,Ga naar voetnoot826 Tgheselscap, die Vrienden ende Magen waren. Elckerlijc Nu merct, hoet nu al van mi vliet! Sonder mijn Duecht, die wil mit mi varen. 830[regelnummer] Ghenade, Coninc der enghelen scharen,Ga naar voetnoot830-837 Ghenade, Moeder Gods, staet mi bi! Duecht Ic sal mi puer voer Gode verclaren.Ga naar voetnoot832 Elckerlijc Ghenade, Coninc der enghelen scharen! Duecht Cort ons die pine, sonder verswaren! 835[regelnummer] Maect ons deynde los ende vri!Ga naar voetnoot835 Elckerlijc Ghenade, Coninck der enghelen scharen! Ghenade, Moeder Gods, staet mi bi! In Uwen handen, Vader, hoe dat si,Ga naar voetnoot838 Beveel ic U minen gheest in vreden. 840[regelnummer] Ick vare metter Duecht. Kennisse Hi heeft leden Dat wij alle moeten gelden. Die Duecht sal nu haer selven melden Voer Hem diet al ordelen sal. Mi dunct, ic hore der enghelen gheschal
[pagina 51]
845[regelnummer] Hier boven; den hemel is seker ontdaen,Ga naar voetnoot845 Daer Elckerlijck binnen sal zijn ontfaen. Die ynghel seyt Coemt, uutvercoren bruyt, Hier boven ende hoort dat suete gheluyt Der engelen mits uwe goede virtuyt.Ga naar voetnoot849 850[regelnummer] Die siele neem ick den lichaem uut. Haer rekeninghe is puer ende reyne. Nu voer icse in des Hemels pleyne, Daer wi alle moeten ghemeeneGa naar voetnoot853 In comen groot ende cleene. AMEN

[pagina 52]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Die Naeprologhe 855[regelnummer] Neemt in dancke cleyn ende groot,Ga naar voetnoot855 Ende siet hoe Elckerlijc coemt ter doot. Gheselscap, Vrienden ende Goet Gaet Elckerlijc af, zijt des vroet.Ga naar voetnoot858 Scoonheyt, Cracht, Vroescap ende Vijf Sinnen, 860[regelnummer] Tes al verganclijc, zijt des te binnen,Ga naar voetnoot860 Sonder die Duecht volcht voer al.Ga naar voetnoot861 Mer als die Duecht is so smalGa naar voetnoot862 Dat si niet mede en mach oft en kan, Arm Elckerlijc, hoe vaerdi dan 865[regelnummer] Ter rekeninghen voer Onsen Heere. Dan gadi van wee, van seere;Ga naar voetnoot866 Want na die Doot eest quaet te verhalen;Ga naar voetnoot867 Daer en baet voerspraec noch tale.Ga naar voetnoot868 Ay Elckerlijc, hoe moechdi wesen 870[regelnummer] Hovaerdich, nidich! Seer uut ghelesen,Ga naar voetnoot870 Merct desen spieghel, hebten voer oghen Ende wilt u van hovardien poghenGa naar voetnoot872 Ende oec van allen sonden met.Ga naar voetnoot873 Nu laet ons bidden onghelet,Ga naar voetnoot874 875[regelnummer] Dat dit elck mensche moet vesten,Ga naar voetnoot875 Dat wi voer Gode suver comen ten lesten, Des gonne ons die Hemelsche Vader! Amen segghet alle gader. God heb lof	[tekstkritische noot]Titel L. esbamente; B. batimente; H. esbatemente 10 L. houaerdie die ghiericheyt; B., H. en P. houerdie ghiericheit 12 L. ghetoghe; B., H. en P. getog(h)en 13 B., en L. der; P. de; zie K.H. De Raaf, blz. 32. 14 P. myn wrake; komt niet voor in B., H. en L. voetnoot1 throne Hemel voetnoot2 al dat is int smenschen persone al wat mens is voetnoot3 uut vresen buiten vrees (voor God); zie ook vers 60 onbekent verblind, in zonden verhard voetnoot5 si en kennen mi niet voer God dat zij mij niet als God erkennen voetnoot7 voer Gode boven God voetnoot9 doer tsmenschen profijt ter wille van het voordeel van de mens voetnoot10 ghiericheyt hebzucht nijt afgunst voetnoot11 Machtig onder de zeven hoofdzonden. Deze zijn volgens Jan De Weert, Nieuwe Doctrinael of Spieghel van Sonden, vers 159 e.v.: ‘hoverde, nijt, ghiericheit, traecheit, luxurie, gulsicheit, gramscap’. Zie ook J.B. Drewes, in Jaarboek van De Fonteine, 1968, blz. 97 e.v. voetnoot12 voert ghetoghen er op vooruitgegaan voetnoot13 Want wegens de zeven hoofdzonden samen voetnoot14 Es op ghedaen myn wrake is mijn wraak ontketend (= opengedaan) des daarom [tekstkritische noot]24 L. en H. als; B. en P. alst 31 L. en H. seluen; B. en P. selue 32 L. branct voetnoot18 Want de onschuldige (mens) heeft zich hierover bij mij ten zeerste beklaagd voetnoot20 Toch zijn zij niet zeker van de dag van morgen voetnoot22 arghert erger wordt voetnoot23 Al dat op wast alles wat opgroeit voetnoot25 Rekening van ‘Elckerlijc’ (= iedereen) ontvangen (over zijn daden) voetnoot26 dus in een dergelijke toestand voetnoot27 leven levenswijze tempeesten stormen (van de hartstochten) voetnoot32 Het verzwakt, het verdwijnt, het wordt koud voetnoot33 Waar ik zo liefderijk de dood voor gestorven ben voetnoot34 sonder bedwanc oft noot vrijwillig en ongedwongen voetnoot35 bi desen hierdoor voetnoot36 ghebrukich souden wesen zouden genieten voetnoot37 Waarvoor ik ze met nadruk had voorbestemd voetnoot38 als alles [tekstkritische noot]45 L. elcktrlijc 46 L. enspaert voetnoot39 Dat ik ze bemind had tot zulk een prijs voetnoot40 Over hoe menig goed heb ik hun de vrije beschikking gegeven voetnoot42 Dat hem recht toe hoort dat hun rechtmatig toekomt door dwaas voetnoot44 Dat het recht zijn loop moet hebben voetnoot47 vermonden zeggen voetnoot49 beheet bevel voetnoot50 ghereet terstond voetnoot51 saen dadelijk voetnoot52 Dat hij op een bedevaart moet gaan voetnoot53 Die niemand ter wereld kan nalaten voetnoot55 Sonder vertrec zonder uitstel voetnoot56 wert wordt voetnoot57 regneren mijn gezag laten gelden voetnoot58 rasschelijc snel sonder cesseren zonder dralen [tekstkritische noot]60 L. en H. vreeslic(k); P. vreeselijck; zie H. Logeman, Elckerlyc-Everyman..., blz. 38. 62 Dit vers ontbreekt in B., H. en L. voetnoot61 Voer God boven God voetnoot63 Spoedig zal ik daar tot hem gaan voetnoot65 Hoe weinig verwacht hij mijn komst voetnoot68 tot swaren last met zware last voetnoot69 buten seghe in ellende voetnoot70 waer sidi op weghe waar gaat ge heen voetnoot71 Dus moey zo mooi (gekleed) voetnoot72 Waerbi vraechdijs waarom vraagt gij dat weten horen, vernemen voetnoot74 naerstich dringend [tekstkritische noot]83 L. bedien; B., H. en P. bedieden 89 L. onersietste voetnoot79 voer oghen legghen duidelijk maken, verklaren voetnoot82 verdrach uitstel voetnoot83 bedieden betekenen voetnoot84 Al ghevet u vreemt al lijkt het u zonderling voetnoot85 aen nemen ondernemen voetnoot89 bedachtich aandachtig voetnoot91 des seker sijt wees hier zeker van voetnoot92 bestaet besteed [tekstkritische noot]94 H. en L. Van dien als nv het moet wesen / Ende oec het moet nv gheschien; B. Van dien als nu het moet wesen; P. Van dien nu het wesen moet; zie: J. Van Mierlo, blz. 50 98 B., H. en L. Ick ben die doot die niemant en spaert / M(a)er elkerlic sal bi / Gods beuele rekeninge doen (H. en L. doen rekening(h)e my) P. Ick ben die doot / Daer elckerlyck sal by / Godts beuele rekeninghe doen my. 102 L. wi 105 B., H. en P. mi een; komt niet voor in L. voetnoot94 verlaet uitstel voetnoot96 versien voorbereid voetnoot97 voer Gode bloot alleen voor God voetnoot100 bi nabij voetnoot101 Als ik het allerminst verwachtte voetnoot102 goede bezittingen voetnoot105 En stel mij hiervan vrij (zie ook vers 82) voetnoot107 aensie neem in aanmerking [tekstkritische noot]109 L. ghedien; B., H. en P. g(h)ebieden 110 B., H., L. en P. verle(e)den; zie K.H. De Raaf, blz. 36. 116 B., H., L. en P. pampier; zie K.H. De Raaf, blz. 36. 125 L. bid en u ontbr.; B. en H. bid ic v; P. biddick v. voetnoot110 vermieden om te kopen voetnoot112 Nu voert iedereen met mij de (doden)dans uit; nu is iedereen aan mij onderworpen voetnoot114 katijf ongelukkige, rampzalige voetnoot115 Nu zie ik voor mijzelf geen middel om er aan te ontkomen voetnoot116 staet lijst, inventaris voetnoot117 verwerret in slechte staat, gehavend beslet verward voetnoot118 Ik zie geen middel om het in orde te brengen voetnoot121 exponeren uitleggen, verklaren voetnoot123 Als nu nu wrake vergelding voetnoot125 doer Gods ontfermen om wille van Gods barmhartigheid [tekstkritische noot]128 H. en L. bekennen; P. bekinnen voetnoot128 bekinnen vernemen voetnoot129 dese vaert moet aengaen deze tocht moet ondernemen voetnoot131 ghestelt geregeld voetnoot132 Almoghende Gods ghewelt Macht van de Almogende God voetnoot135 leyden meenemen had ict te doene kon ik het klaarspelen voetnoot137 bestonde zou wagen voetnoot140 toghen tonen voetnoot142 ghegheven gegeven in volle eigendom; het is slechts ‘gheleent’: zie nl. vers 304; vers 396-7. [tekstkritische noot]146 H. en L. sinnen; P. binnen 152 H. en L. consenteren in desen; P. consenterende wesen voetnoot145 daer ghi hebt vijf sinnen terwijl ge toch vijf zinnen (= verstand) hebt voetnoot147 onversien onverwachts voetnoot150 verdraghet mi geef mij uitstel voetnoot151 Dat ik me hierover kan beraden voetnoot152 consenterende wesen toestaan voetnoot154 Ik daag iedereen onmiddellijk uit tot een tweegevecht voetnoot155 Sonder voer raet zonder voorafgaande waarschuwing voetnoot156 in desen dach nog vandaag voetnoot158 Zie dat gij er in ernst toe overgaat voetnoot161 wat dede ic ye gheboren waarom werd ik ooit geboren [tekstkritische noot]175 L. de se 177 B., H., L. en P. trecken: zie K.H. De Raaf, blz. 38. 181 L. betron voetnoot164 Waartegen ik zo slecht bestand ben voetnoot173 tes nae noene het is (al) na de middag voetnoot176 oft ic mijn Gheselscap sprake als ik eens met mijn Gezelschap sprak voetnoot177 leyde hem te voren stelde hem voor voetnoot181 Daarom verwacht ik alle heil van hem voetnoot182 Ick sien ik zie hem voetnoot185 ghesonde gezondheid voetnoot186 Wat ziet ge er bedrukt uit. Zeg het mij voetnoot187 yet sonderlings iets bijzonders [tekstkritische noot]189 L. mijnen moet; H. minen moet; B. uwen moet; P. uwen noot 192 L. Gghi L. gheselcap L.H. en P. Wat; zie K. De Raaf, blz. 39. 195 L., wrekev 197 L. ick wiste te voren; H. en P. ict wiste te voren claer voetnoot188 hoe sidi dus ontset waarom zijt gij zo ontsteld voetnoot191 Omwille van de goede vriendschap en de trouw die wij elkander hebben gezworen voetnoot193 al geheel en al, helemaal voetnoot194 Iemand zou wel droefheid uit u kunnen snijden, (zó vol zijt gij er van) voetnoot195 ic helpt u wreken ik zou het u helpen wreken voetnoot198 Ghenen danck een haer helemaal geen dank voetnoot199 doghen leed [tekstkritische noot]204 L. meyne; H. meine; P. meent; zie K.H. De Raaf, blz. 40. 205 H., L. en P. Ghi segt wel bouen screue - Ic en vant...; zie J.W. Muller, blz. 320. 207 H., L. en P. verhuecht; zie J. Van Mierlo, blz. 58. voetnoot200 oft indien voetnoot204 Way wel; zie ook vers 308 ic meynet ik meen het voetnoot206 So en suldi oeck nemmermeer dat zult gij ook nooit (anders bevinden) voetnoot207 verhaecht versterkt voetnoot211 dancken vergelden als ic best kan naar mijn beste vermogen [tekstkritische noot]212 H. en L. aen; P. an 224 Dit vers is eveneens onvolledig in B., H. en P. voetnoot213 Die het niet door zijn daden liet blijken voetnoot216 vertrecken vertellen voetnoot217 al sonder veysen in alle oprechtheid; in ernst voetnoot219 hardt ende stranghe zwaar en pijnlijk voetnoot220 bi bedwange gedwongen, tegen wil en dank voetnoot222 dat ghi zijt bedachtich dat ge geneigd zijt voetnoot224 blikelijc duidelijk voetnoot225 De belofte blijft voor mij geldig voetnoot227 Om beden wille om wille van een verzoek voetnoot228 gheruchte last verscieten hevig schrikken [tekstkritische noot]232 B., H. en L. tot inder hellen doot; P. tot in myn doot; zie J.W. Muller, blz. 322. 235 B., H. en L. plats; P. plat 240 L. crachte; B., H. en P. cracht voetnoot231 Seydi zeidet gij voetnoot233 had ict begaert indien ik het verlangd had voetnoot234 ghevaert tocht voetnoot235 uut ghesteken uitgesloten plat metten ronsten oprecht gesproken voetnoot242 Om wille van geen enkel levend schepsel voetnoot243 mocht icx voerbi indien ik het zou kunnen laten [tekstkritische noot]257 B., H., L. en P. Die wi deen den anderen beloeft hebben / Ouer menich iaer; zie J.W. Muller, blz. 323. voetnoot244 Dat kenne ick vry dat wil ik gaarne erkennen voetnoot249 Was het er maar om te doen voor vermaak uit te gaan voetnoot253 Ic hulpen ontslippen... ik zou hem helpen tot op de broek uitschudden, of doorklieven tot in de broek; zie P. Maximilianus in De Nieuwe Taalgids, 57 (1964), blz. 165 e.v. cloven ontween in twee klieven voetnoot254 een sober bescheen een flauw antwoord voetnoot257 over menich jaer vele jaren geleden voetnoot259 daer mede gesloten daarmee uit [tekstkritische noot]260 L. Nock 282 L. nient; B. niet; H. nyet; dit vers komt niet voor in P. voetnoot260 en hadt u niet verdroten indien het u niet onaangenaam zou zijn voetnoot261 maect mi moet spreek mij moed in voetnoot262 Tjacob bij Sint Jacob voetnoot271 alteenen altijd voetnoot275 Een ander neme hier een voorbeeld aan voetnoot281 Het spreekwoord zegt voetnoot283 besoecken beproeven [tekstkritische noot]290 H. en L. Wat; B. Want; komt niet voor in P. voetnoot285 Tuwen ghebode tot uw dienst, te uwer beschikking voetnoot286 hebdi ons te doene hebt gij ons nodig voetnoot287 sonder verlaet zonder uitstel, dadelijk voetnoot288 Wij zorgen voor u, wat gij ook moogt ondernemen voetnoot291 Indien men de plichten die de verwantschap met zich meebrengt, zoals het behoort, beoefent voetnoot293 ghevaernis wedervaren voetnoot298 diet al openbaer is Wie alles bekend is [tekstkritische noot]311 B., H. en L. vry; P. vro 313 B. int laste; H. en L. int laetste; P. int leste voetnoot300 om cort sermoen om kort te gaan voetnoot301 versleten verkwist voetnoot302 verbeten verspild voetnoot306 verschoonen zuiveren voetnoot307 Aldus zal mijn droefheid verminderen voetnoot308 Way! schillet niet meer Wel, hapert er anders niets meer (dan dat) voetnoot309 ick heb een ander ghepeyst ik heb iets anders gedacht voetnoot310 Ic valle op mijn achterhielen ik val achterover (van verbazing) zie ook J.W. Muller, in T.N.T.L., 33 (1914), blz. 285 e.v. en A. Hegmans, in V.M.A., 1937, blz. 423 e.v. Ten docht niet gheveyst veinzen zou hier niet passen; (ik zeg het dus brutaal); zie vers 325. [tekstkritische noot]314 B., H. en L. best; P. beste 315 B., H. en L. te gaen; P. te loopen 325 B., H. en L. opt platte g(h)eseyt; P. geseyt opt plat voetnoot314 En laet niet haesten niet zo haastig voetnoot316 sollen (bal)spel, vermaak Nu, om een eynde te knopen nu, om er een einde aan te maken voetnoot318 ic neme uutstel, dach ende raet - Ende mijn ghenachte tot open tijde de uitdrukking betekent: allerlei juridische middelen gebruiken om een zaak te kunnen uitstellen voetnoot320 Wi willen ons verblasen wij willen eerst wat uitblazen; zie echter ook J.J. Mak, Rhetoricaal Glossarium (Assen 1959), i.v. (verder afgekort Rh. Gloss.) voetnoot323 Helaas, hoe staan de zaken nu voetnoot325 opt plat ronduit (Rh. Gloss.) [tekstkritische noot]331 L. daghen; B. en H. doghen; P. dangier 348 P. jnt oost; komt niet voor in B., H en L. voetnoot326 Ook heb ik nog enkele zaken te regelen voetnoot328 Dat mach wel zijn het moet wel zo zijn voetnoot330 die hem so vroemlijc vermaten zij die met zoveel nadruk plechtig verzekerden voetnoot331 dangier druk, ellende (Rh. Gloss.) voetnoot338 zoringhe bedriegerij voetnoot340 Waarheen zou ik mij nu kunnen begeven voetnoot343 Daar valt mij iets nieuws in voetnoot344 Ik heb mijn Goed grote liefde toegedragen voetnoot345 tot mijnen orboren tot mijn voordeel voetnoot348 int Oost in het Oosten; zie J.J. Mak, in T.N.T.L., 67 (1949), blz. 38. [tekstkritische noot]365 B. in kintschen tiden; H. en L. in kintschen tijden; P. van myn kintsche daghen voetnoot350 Ick legghe hier in muten ik lig hier opgesloten voetnoot351 versockelt verwaarloosd vermost beschimmeld voetnoot352 vertast opgehoopt voetnoot353 verporren verroeren tsamen gesmoert samengepropt voetnoot355 Lichtelic vlug voetnoot356 beraden helpen voetnoot357 letten gebrek voetnoot358 beteren in orde brengen Tes al een ander smette het is helemaal iets anders waar ik last mee heb voetnoot362 dat is mij tswaerste gelach dat is voor mij het ergste voetnoot364 om dwelc waarom voetnoot365 van kintschen tijden van mijn kinderjaren af [tekstkritische noot]378 L. Wan 384 B. oubrankelijc; H. en L. onbranlijc; P. onbrandelyck: zie J. Van Mierlo, blz. 72 e.v. die ook voorstelt te lezen onrangelijc of onwranghelic. voetnoot367 dat mijnen troest al aen u stoet dat ik mijn vertrouwen helemaal op u had gesteld voetnoot369 sonder cesseren zonder talmen, onverwijld (Rh. Gloss.) voetnoot370 pureren zuiveren voetnoot371 claer helemaal of zonder twijfel voetnoot372 ic mocht u letten daer ik zou u daar kunnen hinderen voetnoot375 Zoudt gij er om mijnentwille nog slechter aan toe zijn voetnoot376 blotelijc openlijk, ronduit (Rh. Gloss.) voetnoot377 pampier staat, rekening verweert verward voetnoot378 Want al u sinnen hebdi verteert - Aen mi Want heel uw hart hebt gij aan mij geschonken voetnoot380 onghereet niet in orde, in slechte staat voetnoot381 mits minen scouwen door mijn schuld voetnoot383 strangelic met gestrengheid voetnoot384 onbrangelic niet te bewegen; zie Rh. Gloss. i.v. onbranlijc voetnoot385 Daarom volg ik u volstrekt niet [tekstkritische noot]390 P. gemint; komt niet voor in B., H. en L. 392 L. en H. kermen; B. en P. karmen 397 B. Van gode proeft claer; H. en L. Van gode claer; P. Van godt hy proeft voetnoot386 oeck toch voetnoot387 Mijn leefdaghe Mijn leven lang voetnoot389 des hemels staten de hemel voetnoot392 Dan zoudt gij nu niet moeten jammeren voetnoot394 ken erken voetnoot395 Denkt gij dat ik uw blijvend bezit ben; zie vers 142 voetnoot397 Hy proeft Hij stelt u op de proef voetnoot398 in weelden poghen zich in de weelde (goed) gedragen voetnoot400 weet dat te voren wees daarvan overtuigd [tekstkritische noot]416 L. claghen; B., H. en P. g(h)ewaghen voetnoot403 oyt steeds voetnoot404 kenne erken voetnoot410 ghedaen aangedaan voetnoot411 te deser tijt op dit ogenblik voetnoot412 dies daarom voetnoot414 die eenich goet gheloeft die in enig bezit zijn vertrouwen stelt voetnoot416 ghewaghen er over spreken, vertellen [tekstkritische noot]437 B., H., L en P. spreken; zie K.H. De Raaf, blz. 51. 438 H., L. en P. nochtans; B. nochtan voetnoot417 last nood voetnoot418 ghepast gerekend voetnoot419 Deze deed mij herhaaldelijk mooie beloften voetnoot420 Maar daarna was hij mij niet trouw (Rh. Gloss.) voetnoot423 ghelas glas voetnoot424 als ghedwas alles dwaasheid voetnoot425 Doen wert ic dencken toen begon ik te denken voetnoot426 Waarop ik mijn hart had gezet voetnoot434 bat beter voetnoot440 verdwenen weggekwijnd voetnoot441 vercrepelt ende al ontset gebrekkig en verworpen [tekstkritische noot]442 L. han voetnoot442 let lid voetnoot443 gevoecht gemaakt, of: mishandeld (Rh. Gloss.) voetnoot445 tot mijnder vromen tot mijn voordeel voetnoot450 daer daarheen voetnoot451 Ick en konst Ik zou niet kunnen voetnoot453 Hadt gij al uw zorgen aan mij besteed voetnoot455 in weyn is bedroefd is [tekstkritische noot]459 B., H. en L. meens; P meyns 472 L. heeftse voetnoot457 legghen liggen voetnoot461 uut goeden gronde in uw goedheid; zie J. Van Mierlo, in V.M.A., 1956, blz. 103 voetnoot462 tot mijnen orboren tot mijn voordeel voetnoot465 Sijn mi af ghegaen Hebben mij in de steek gelaten in rechter oetmoet in oprechte goedertierenheid; zie J. Van Mierlo, in V.M.A., 1956, blz. 104 voetnoot470 Hoewel ik hier niet vandaan kan [tekstkritische noot]473 B., H en L. beraden: P. bereyen 476 L. en H. een deels; B. eens deels; P.eensdeels 478 L. gheseyt 483 L. Gheselscap; B.H. en P. Elckerlijc(k) voetnoot475 bewaren voor u zorgen, u beschermen voetnoot476 Ik ben hierdoor enigszins getroost voetnoot482 zommeren optellen, de som maken voetnoot485 ons saten ons begeven voetnoot487 Uut reyner bestier met zuiver inzicht [tekstkritische noot]489 L. Wter B., H., L. en P. salicheden 500 L. versacht; B., H. en P. versaecht 502 L. es; B. en H. is; P. sy 506 L. brienen L. ducht voetnoot489 Int Huys der Salicheyden in de Kerk voetnoot492 Tot haer bij haar voetnoot495 verclaert (met goddelijk licht) bestraalt voetnoot497 dwaen zuiveren voetnoot498 in u aenscouwen voor uw aangezicht voetnoot499 te mijnen behouwe tot mijn redding voetnoot500 versaecht bevreesd voetnoot512 termijnen tuchtigen voetnoot514 Hout daer neem aan voetnoot519 in desen ganghe op deze weg voetnoot520 werden spoedich welvarend worden (Rh. Gloss.) voetnoot522 varinck weldra voetnoot524 orboert gebruik [tekstkritische noot]544 B., H., L. en P. sc(h)at; zie K.H. De Raaf, blz. 56 548 L. bestaet; B. doerslaet; H. beslaet; P. doorgaet; zie J. Van Mierlo, in: V.M.A., 1956, blz. 95 550 B., H. en L. wilt inden troen ontfaen; P. toch jnden throon ontfaet: zie K.H. De Raaf, blz. 57 552 L. en H. blader; B. en P. blade voetnoot532 volstaet volledig volbrengt voetnoot535 Refrein van 3 strofen op de stok: ‘Want ic begheer aen U ghenade’ voetnoot536 O Wech der waerheyt zie: Johannes, XIV, 6 voetnoot537 uut sijns Vaders schoot zie: Johannes, I, 18; VI, 33 voetnoot538 gheresen gedaald voetnoot540 bi Yeven rade door toedoen van Eva voetnoot546 Spijs van de engelen waarvan wij ons niet kunnen verzadigen voetnoot547 daert al aen staet waarvan alles afhangt voetnoot548 beslaet bedekt, overdekt voetnoot549 te spade te laat [tekstkritische noot]554 L. almactich 560 H., L. en P. onrastich; B. onrachtich 570 L. Gheselscap 571 L. gheest; B., H. en P. geests 573 H., L. en P. sc(h)oon; B. scoen; K.H. De Raaf, blz. 58 voetnoot554 moeder des Hemels almachtich Moeder van God almachtig voetnoot555 voordachtich bedachtzaam, voorzichtig voetnoot560 onrachtich krom voetnoot564 bi vramen tot mijn voordeel voetnoot567 spacie tijd voetnoot576 ghewarich inderdaad, waarlijk [tekstkritische noot]577 B., H. en L. Ay broeders waer soe mochti / Doer penitencie waen; P. Ay broeders doet alle penitentie strange ende vruchtbarich 578 B., H. en L. penitencie; P. pelgrimaige B., H., en P. Die elckerlijc moet nemen aen voetnoot582 weldaet deugd (de goede werken) clareren klaar maken; een bovennatuurlijke verdienste verlenen aan voetnoot583 te tijde nu, op dit ogenblik voetnoot586 wie maecht sijn wie kan het wezen voetnoot587 gans ende ghesont geheel genezen, hersteld voetnoot589 slaen slaan, nl. met de geselroede [tekstkritische noot]602 L. onghemoet; B., H. en P. ong(h)emoeyt 606 L. aendragken; B. en H. aendrag(h)en; P. aen v draghen voetnoot596 douwen vochtig worden voetnoot602 onghemoeyt onvermoeid, volhardend; zie J. Van Mierlo, in V.M.A., 1956, blz. 105 voetnoot606 aendraghen dragen [tekstkritische noot]619 B., H. en L. beraders; P. beradere voetnoot608 berouwenisse ontfaen berouw aanvaarden voetnoot609 Omdat God dit kledingstuk zo hoogschat voetnoot611 claer zuiver voetnoot618 sonder becliven zonder mankeren; zie echter ook Rh. Gloss. i.v. becliven [tekstkritische noot]620 H. en L. alle gader; B. algader; P. allegadere 628 B. Want hi gedaecht is ter rekeningen; P. om dat hij gedaecht is ter rekeninghen; dit vers komt niet voor in H. en L. voetnoot624 tot uwer minnen tot uw dienst voetnoot629 onghelet dadelijk voetnoot632 ghenade dank [tekstkritische noot]638 L. stont voetnoot636 te wille naar mijn zin voetnoot637 Ik verlang niets meer voor mij voetnoot644 wes wat voetnoot645 voersienich bedachtzaam, voorzichtig met staden rustig voetnoot647 bestieren leiding geven voetnoot648 faelgieren in gebreke blijven voetnoot651 stellen opmaken. Zie over het testament van ‘Elckerlijc’: D. Th. Enklaar, in Tijdschrift voor Rechtsgeschiedenis, 17 (1941), blz. 352. [tekstkritische noot]653 L. oetmoet; B., H. en P. oetmoede 655 B., H. en L. daer na(e); P. voortane; zie J.W. Muller, blz. 399. 656 B., H. en L. gaen; P. gane 659 L. in daghe; B., H. en P. in desen daghe 668 L. graue voetnoot663 Olijs het H. Oliesel voetnoot665 Wij zullen allen op u wachten voetnoot671 al doer altijd [tekstkritische noot]678 B., H. en L. god; P. godts 679 Biechte: komt niet voor in B., H., L. en P.; zie J.W. Muller, blz. 339. 684 L. Elckerlijck voetnoot685 God late het u tot uw zaligheid volbrengen voetnoot691 claer zonder twijfel voetnoot692 vijf woerden Hoc Est Enim Corpus Meum: de woorden die de priester uitspreekt bij de Consecratie, zie: Mattheus, XXVI, 26; Lucas XXII, 19 voetnoot695 handelt hanteert, neemt in handen voetnoot700 troost bemoediging begaert verlangt voetnoot710 vercoft verkocht het (= de sacramenten) voetnoot711 lijdt verklaart voetnoot712 Zie: Lucas, Handelingen, VIII, 20 voetnoot714 daer af daarvoor voetnoot717 som... si sommigen onder hen voetnoot719 Dezen zijn van hun zinnen beroofd voetnoot720 of indien voetnoot723 herden herders voetnoot724 werden worden voetnoot725 Laten wij hier niet verder over spreken [tekstkritische noot]730 B., H., L. en P. sacrament; zie K.H. De Raaf, blz. 65 741 B., H. en L. oec lang(h)e; P. ouerlanghe; zie J.W. Muller, blz. 341 745 L. Streck voetnoot732 sonder te letten yet zonder uitstel voetnoot734 roeyken kruis of pelgrimsstaf, zie: P. Maximilianus in T.T.L., 14 (1926), blz. 1; in T.T.L., 15 (1927), blz. 215; Zr. H. Van de Wijnpersse, in N.Tg., 20 (1926), blz. 258; J.W. Muller, blz. 340; J. Van Mierlo, De Prioriteit..., blz. 73; blz. 105 en L. Peeters, in T.N.T.L., 76 (1959), blz. 228 voetnoot739 vaert tocht voetnoot740 onghespaert aanhoudend voetnoot741 gheloeft verzekerd [tekstkritische noot]747 B., H. en L. bouen; P. beuen; L. voer; B. en H. doer; P. door; zie J. Van Mierlo in V.M.A., 1956, blz. 96. 751 L. werde naerde 757 P. ick gae als de domme; komt niet voor in B., H. en L. voetnoot747 doer den gru uit schrik voetnoot754 versmoren stikken voetnoot755 Ter werelt hier op aarde voetnoot757 ic schoer mijn scout ik acht mij niet meer door mijn belofte gebonden [tekstkritische noot]759 B., H. en L. Al mocht mi baten (al)der werelt sc(h)at; P. Al mocht my alle de weerelt baten; zie K.H. De Raaf, blz. 66 770 B. en L. En; H. Ende; P. Ay; zie J.W. Muller, blz. 343 voetnoot765 De toestand waarin gij u bevindt bevalt mij helemaal niet voetnoot768 ontbeyt wacht Sinte Loy Sint Elooi (Eligius) [tekstkritische noot]773 L. blinen 782 B., H. en L. alst; P. als voetnoot771 Al zoudt gij u een breuk schreien voetnoot772 u ghelofte quijten uw belofte vervullen voetnoot779 rust u hoeft leg uw hoofd neer voetnoot780 Dit en had ic u niet gheloeft dat had ik van u niet verwacht voetnoot784 dat ghi dus lieget dat gij zo bedrieglijk zijt voetnoot785 schoon ter kore zeer schoon [tekstkritische noot]785/6 L. Vroetschap 790 Titel L. Vroeschap B., H., L. en P. Ic(k) en wil niet mede; zie J. Van Mierlo, blz. 90. 792 B., H. en L. na(e); P. naer 794 Titel L. Vroeschap 799 B., H., L. en P. leuen; zie K.H. De Raaf, blz. 69. voetnoot788 wesen blijven, wonen voetnoot789 Denk daar niet aan, ik zal er mij wel voor wachten voetnoot793 gront bodem (diepte) voetnoot796 al mist dat God niet en si alles blijft in gebreke wat God niet is voetnoot799 lenen leunen, steunen [tekstkritische noot]805 B., H. en L. g(h)estelt; P. gestilt voetnoot801 ontwerven ontvallen, ontgaan, zich van u afkeren; zie echter ook Rh. Gloss. voetnoot804 laten achterlaten (in de steek laten) voetnoot805 ghestilt kalm, rustig voetnoot808 beswijken in de steek laten, aan uw lot overlaten, verlaten [tekstkritische noot]812 H. en L. alleen; B. en P. alle(e)ne 821 L. neemt; B. en H. neemter; P. neempt hier; zie J. Van Mierlo, in V.M.A., 1956, blz. 96. voetnoot810 Hier leert ge trouwe vrienden kennen voetnoot811 ghemeene gezamenlijk voetnoot812 alleene in het bijzonder voetnoot815 om gheen dangier daar is geen gevaar voor voetnoot822-829 Rondeel voetnoot823 sonder enkel [tekstkritische noot]832/3 L. Elckerlijck voetnoot826 liet verliet, in de steek liet voetnoot830-837 Rondeel voetnoot832 Ik zal mij zuiver voor God vertonen voetnoot835 los ende vri vrij van kwellingen en rustig voetnoot838 Zie: Lucas, XXIII, 46 voetnoot845 ontdaen open, geopend voetnoot849 virtuyt deugd voetnoot853 moeten mogen [tekstkritische noot]856 L. doot; B. en H. ter doot; P. ter noot 865 L. van; B. en H. voer; P. voor; zie J. Van Mierlo, in V.M.A., 1956, blz. 96. voetnoot855 Neemt neemt het voetnoot858 Gaet Elckerlijc af laat ‘Elckerlijc’ in de steek voetnoot860 zijt des te binnen weet dit goed voetnoot861 Sonder enkel voer al boven al voetnoot862 smal klein voetnoot866 gadi vergaat gij voetnoot867 verhalen goedmaken voetnoot868 tale pleidooi voetnoot870 Seer uut ghelesen zeer geachte toeschouwers voetnoot872 poghen verwijderd houden voetnoot873 met eveneens voetnoot874 onghelet dadelijk voetnoot875 Dat ieder mens dit in zijn hart moge prenten.

Elckerlijc

Den Spyeghel der Salicheyt van Elckerlijc

Hoe dat elckerlijc mensche wert ghedaecht Gode rekeninghe te doen

Die Naeprologhe

Over dit hoofdstuk/artikel

titels