Droom en Daad. Jaargang 2

[p. 289]

Herfst in het land
door A.L. Broer

ER is weer vogelzang, nog bloeien er bloemen en na het eentonige groen van de zomerboomen kwamen de bonte kleuren van den herfst. October kan hoogtijd van buitenvreugden zijn, als de zon uit den stralend blauwen najaarshemel schijnt, als op windelooze dagen de bosschen droomen en zich geel en rood en purperen spiegelen in de vijvers. Dan dekt het herfstrag parelend de heggen en stuift in den middag in vlokjes over het land, dan gloeien de vruchten overal tusschen het dorrend loof, en de vogels bereiden zich voor tot den verren tocht naar het Zuiden. Zij zijn stil geweest, de drukke zangers van lente en eerste zomerweken, afzijdig en schuchter teruggetrokken in den laten zomertijd. De drukte van broeden en verzorging van jongen heeft veel van hun kracht gevergd, en 't heeft hun vederkleed versleten en bestoven gemaakt, de rust was welkom na vele bedrijvige dagen, in die rustperiode is er de rui geweest, die de bonte tooi weer frisch en dicht deed worden: passend reiskleed voor de lange reis, die wacht.

Langs de wegen staan de distels nog in paarsen sier van bloemen, maar vele zijn toch al uitgebloeid en de kleurige bloei werd tot wollige zaadpluimen. De schermbloemen die in den nazomer de bermen tooiden, ruige bereklauw en sierlijke engelwortel, gele pastinaak en fijngeloofde wilde peen strooien mede hun zaden op den wind en vele van die zaden zijn nu voor de trekkende vogels welkome buit. Zij doen zich dan ook overal te goed, hier en in de bosschen waar de beukenootjes tikkend neervallen en de lijsterbessen oranje kleuren naast de donkere vruchten van de vlier. De bonte vinken zijn er in grooten getale, de kleurige mannetjes en de soberder wijfjes, die muschachtig grijs, toch door gracieuser verschijning en lichter kleed van de plompere musschen makkelijk te onderscheiden zijn. De vergelijking is niet moeilijk, want ook de musschen zijn hier, als overal en in de stoffige brandnetels en melden langs de wegen, vinden zij met schildvink en groenvink, met ringmusch en keep voedsel volop.

Niet altijd valt in de bosschen de vruchtenoogst even voorspoedig uit,

[p. 290]

maar in gunstige jaren is de grond met beukenootjes en eikels bij millioen bestrooid en dan zijn vinken en keepen er in zeldzaam rijken getale. Hun kleurig kleed steekt bekoorlijk af bij den met 't dorrend blad bedekten bodem en bij 't bonte loover der boomen, het lichte geel van de kastanjes met hun glimmend bruine vruchten, het glanzende bruin van de eiken, het stralend rood van kardinaalsmuts met zijn sierlijke vruchtjes, van lijsterbes en Amerikaansche eik. Wat zijn zoo onder den stralend blauwen hemelkoepel de boschwegen mooi, de lanen van koperbladige beuken en 't treffende wit van de berken met ijlen, zongelen tooi. En voor de stilte van den zomer zijn de vele geluiden gekomen: 't gemiesper der meezen, de pinkende, pittige roep van de vinken, en in de gulden dagen van den zingenden trek wat aarzelend en soms overmoedig gezang.

Volheid van natuurvreugden bieden nu de duinen. Bescheiden rijpen er de bramen - dikker en sappiger fonkelen de ‘brummels’ in 't lage land -, de duindoorns pronken met welige, gele trossen, de vlierbes donkert tusschen de bladeren, menigte van heesters prijkt met kleurig blad en glanzende vrucht. En in al die overvloed van rozebottels en lijsterbessen, kardinaalsvruchten en vlierbessen en bramen, gaan de doorreizende vogels dankbaar te gast. Wie dus wat zien en mede beleven wil van de najaarstrek, die ga naar een welig begroeide duinvallei. Daar vliegen de vinken in troepen voorbij, leeuweriken en goudhaantjes passeeren en houden hier en daar halt, lijsters in velerlei soort, zwarte merels en gespikkelde zanglijsters, koperwieken met roodbruine zijdevlek, kramsvogels en groote lijsters trekken over, ongehinderd nu het wreede strikken verboden is. En in den neveligen avond is er over de duinen en langs de stranden de drukke trek van de wulpen. Wie hun fluitegeluid, zoo zuiver van klank, van het voorjaar kent, zal het ook nu in stille nachten kunnen hooren. Met hen mee vliegen en roepen de troepen van bonte scholeksters, van eenden en strandloopers, meeuwen en plevieren.

In hen allen roert zich krachtig en onweerstaanbaar die wondere drang naar verre en voor de jonge vogels vreemde oorden, die uit het goede land van hun eerste weken over onherbergzame streken en door vermoeienissen en velerlei gevaren heen naar het lokkende Zuiden roept. De wetenschap zoekt en speurt, licht hier en daar een tipje op van den sluier, die geheimzinnig over deze dingen hangt, maar blijft

[p. 291]

machteloos staan voor het wonder, het groote mysterie dat uit dit jaarlijksche gebeuren telkens nieuw weer spreekt.

En wij moeten hen intusschen vele lange maanden missen. De sonore koekoeksroep is al in Juli tot zwijgen gekomen, wielewaal en spotvogel verdwenen al vroeg, het lied van den nachtegaal verstomde reeds in vroege zomerdagen. Nu zijn dra de zwenkende lenige zwaluwgestalten heen, de blijde zangers van den tuin, fitis en tjiftjaf en fluiter en de drukke roepers van het weideland. Maar de meezen bleven, en roodborst en winterkoning, merel en spreeuw luisteren den wintertijd op met gratie van kleur en sober geluid, zij zijn uit het Noorden tot ons gekomen of hebben voor een deel de stem weerstaan, die nu hun soortgenooten wegroept naar den vreemde, die lokkende roepstem, waarvan von Eichendorf spreekt in een lied dat in gulden herstdagen altijd weer zingt in mijn hart:

Nach Süden nun sich lenken
Die Vög'lein alzumal
Adé, wir geh'n in die Weite
Schon in die Lang und Breite
Et habeat bonam pacem
Qui sedet post fornacem!

Hij hebbe goeden vrede, die bij de kachel zit! Wij voelen de ironie van zijn Latijnsche zegenspreuk mee. Zij zal voor ons niet gelden. Herfst is in het land, de vogels roepen, de bosschen stralen van goud en rood, de zon straalt en de pittige najaarslucht lokt tot verre tochten uit, herfsttijd is trektijd voor de vogels, tijd om te trekken de wijde velden in, ook voor ons!