Droom en Daad. Jaargang 1

[p. 174]

Digitalis (vingerhoedskruid)
door C.M. van Hille-Gaerthé

HET is met planten en bloemen zoo: er zijn er, waarvan je hebt gehouden van je allerjongste kinderjaren af en er zijn er, die je jaar in, jaar uit onverschillig voorbij loopt, om dan op het onverwachtst getroffen te worden door het heel bizondere en bekorende, dat elke plant - hoe dan ook - bezit.

De vingerhoedsbloem groeit in vele tuinen en tuintjes van ons land. Ze hebben dikwijls in mijn eigen tuin gebloeid; ik heb er wel naar gekeken, heb wel genoten van hun warme kleur, van den diepen gloed van hun kelken, maar ze hadden voor mij toch nooit de bekoring van de teeder-kleurige campanula's of de weelderige delphiniums. En in de vele borders van de landhuizen, hier aan den zeekant, vond ik ze toch altijd wat misplaatst; ze groeiden altijd wat scheef, ze stonden zoo slordig en dwars langs elkaar heen, ze staken hun spitsen kop zoo uitdagend boven de naburige planten uit, ze waren aan den onderkant al weer aan 't uitbloeien, als de hoogste bloemen nog in knop waren, ze schenen zoo nadrukkelijk te demonstreeren: Ik hoor nièt thuis in een border en ik wìl me niet richten naar de eischen van een border; ik hoor thuis in een milder klimaat en ik wil vrijheid van groei.

En toen vond ik ze terug in de bergen, even weelderig bloeiend als in onze tuintjes vol teelaarde. Langs de wegen bloeiden ze en diep in de donkere bosschen flonkerde het prachtige rood van hun diepe kelken en op de zonnige hellingen stonden overal die blijde toortsen, hoog boven de geurige tijmplantjes, hoog boven de kleine, roode bosch-aardbeitjes. De bruine koeien met hun klingelende klokken, die gras en bladeren op de berghelling zoeken, versmaden de plant. Zoo groeit en bloeit hij ongehinderd, slank boven zijn forsche, breede bladeren, altijd maar weer bloeiend boven de volle zaden uit, dagen - weken lang de prachtige tooi van de onbebouwde hoogvlakte, van de berghellingen, van elke open plek in het dichte bosch, waar we hem vinden - recht en strevend. En in z'n flonkerenden kelk bergt hij het vocht, dat tot gif wordt en tot geneeskracht.

Zoo heeft Dr. Defner, de kunst-photograaf uit Wernigerode, hem weergegeven en het verwondert ons niet, dat in dat mooie land van den Harz, waar zooveel sagen en sprookjes rondom de bergen en beekjes en steenen geboren zijn - het Vingerhoedskruid, dat nooit bescheiden is, maar zich

[p. 175]

altijd op den voorgrond dringt, giftig, ondanks z'n lieve, mooie klokken, tot de verbeelding van de menschen gesproken heeft.

In het vriendelijke sprookje, dat Marie Petersen vertelt van Prinzessin Ilse, het onstuimige beekje, dat op de Brocken ontspringt en tuimelend en weerbarstig, in den loop der eeuwen door de menschen gedwongen is tot rustiger gang, vertelt ze ook van het Vingerhoedskruid. De kleine Ilse verzet zich tegen alles, wat de menschen gedaan hebben om haar wilden loop te stuiten, tegen den wijden, diepen vijver, dien ze graven om haar in tijdelijke gevangenschap tot rust te brengen, tegen den breeden wandelweg, die als een stijve, strenge gouvernante pal naast haar voortloopt; en woedend gooit ze haar golfjes tegen de rotsblokken, die langs haar oever zijn ingegraven tot bescherming van den grooten weg.

- Schaam je toch, Ilse, zegt de wijze Spar en kijk eens, hoe de heksen langs de heuvels je uitlachen.

Want sinds de vrome Christenen hun woning boven op de Brocken gebouwd hebben, is het gedaan met de heksen- en duivelentooneelen daar boven op den berg.

Toen zijn alle heksjes en duiveltjes het land ingevlucht; ze veranderden in de lieflijkste en bekoorlijkste gestalten om de argelooze zielen te betooveren en te winnen voor hun duister rijk. En een heele schaar jonge heksjes, die

[p. 176]

nog altijd jaloersch waren, omdat Prinsesje Ilse, toen ze bij hen op den Brockenberg geweest was, hen in schoonheid en lieftalligheid had overtroffen - kwam elken zomer het dal in, om, als ze Prinsesje Ilse zelf geen kwaad konden doen, dan toch te trachten haar van haar vrienden te berooven.

In 't gewaad van de prachtige, roode Vingerhoedsbloemen stonden de heksen in opvallende groepen op de open berghellingen in den stralenden zonneschijn en ze lachten het varenkruid toe en ze vertelden den ingetogen blauwen klokjes, dat blauwe klokjes en vingerhoedsbloemen heel na aan elkaar verwant waren. Maar de blauwe klokjes zagen de doodelijke gift-droppeltjes, diep in de schitterende bloemkelken en ze bogen zich naar Prinsesje Ilse en ze smeekten het varenkruid om vóór hen te gaan staan en hun waaiertjes uit te spreiden, zoodat ze dat booze gespuis niet meer hoefden te zien.

Prinsesje Ilse keek schuw naar boven en murmelde een vroom gebedje, toen ze aan hen voorbijging, ze streelde de trouwe klokjes en de varentjes en toen ze vond, dat de natte steenen langs haar weg met al te stralende gezichten naar de heksenbloemen opkeken, wierp ze onverwacht haar zilveren sluier, waarin ze al de blinkende lichtstraaltjes had opgevangen, plagend over hun gezicht en verblindde zoo hun kijkende oogen.