Droom en Daad. Jaargang 1

[p. 175]

Een praatje over muziek in 't algemeen
door Loes van Itallie

WANNEER ik op winteravonden zit te genieten van onze, altijd even beroemde Mengelberg-concerten, en ik kijk in de pauze eens om mij heen, dan verdeel ik dikwijls het publiek in 4 categorieën. -

Musici, die met een potlood gewapend, aanteekeningen maken in de partituur of het piano-uittreksel. (Het verschil tusschen partituur en piano-uittreksel bestaat hierin, dat de partituur alle orkest-stemmen omvat, dus ieder instrument afzonderlijk aangeeft, terwijl het piano-uittreksel alleen de zangstem met een daarvoor klaar gemaakte begeleiding aangeeft). Muziek-studeerenden (a.s. candidaten voor een muziek-examen).

De Dilettant-muzieklief hebber.

De Mode-concertbezoeker. En dan benijd ik den dilettant, die hier is gekomen, om zijn geest te verrijken. - Ik kan vele feiten noemen, waarbij gebleken is, dat Muziek, de Vertroosting was voor bedroefden. - Een vriendin, wier vader plotseling gestorven was, vertelde mij, dat ze op den begrafenisdag, zoo heerlijk gemusiceerd hadden. ‘Een vriend van ons speelde cello-sonates van oude Italiaansche componisten, en mijn zuster begeleidde hem.’ Ik zat even stom, en begreep er op dat oogenblik niets van, maar langzamerhand drong het tot mij door, dat de diepe tonen van dit klankrijk instrument, dezen zwaar-getroffenen troost had kunnen brengen. - Ik denk aan een stervende, die een zangeres verzocht onder de tonen van ‘Träume’, een van de meest bekende liederen van Wagner, te mogen sterven. - Zoo zou ik nog tal van feiten kunnen noemen, maar ik geloof wel, dat u allen, door deze twee voorbeelden heeft kunnen zien, dat mooie, goede Muziek, den bedroefden, den armen van Geest, den zieken en ongelukkigen troost kan geven. En zelfs de gelukkigen, wien het z.g. aan niets ontbreekt, zelfs dezen zullen van goede Muziek ten slotte meer genieten, dan van two-step, Tango en dergelijke tjingel-tjangels. - Het is alleen maar zoo jammer, dat dit mooie, gezonde zaadje lang niet overal goed wortel schiet. -

Groep 1 en 2 zal ik niet bespreken; alleen zou ik den muziek-studeerenden willen waarschuwen, niet al te critisch te worden en te denken aan ‘De Kleine Johannes’, die nà veel worsteling en strijd, toch weer bij Windekind,

[p. 176]

het dichterlijke, de Natuur in den Mensch terug keert. - Er zijn natuurlijk oogenblikken, dat de examen-candidaat héél erg critisch tegenover componist en uitvoerende staat, omdat hij vergeet, dat èn componist èn artiest boven de wetten van de theoretici verheven zijn, maar nà die critiek, moet de tijd van stil genieten komen; dan neemt de geest de mooie klanken op, dan rust hij uit; blijft men vol critiek, dan zal er van de Muziek nooit een weldadige kracht uitgaan.

En groep 4? Och, wanneer men het nu zoo heerlijk vindt, z'n nieuwste japonnen te laten bewonderen, het gepoeierde gezichtje te toonen, de heele of halve stad over den hekel te halen, waarom gaat men dan niet naar Royal en drinkt thee onder de tonen van Pali? - Zou Betsy v. Raat (uit: Eline Vere) intens genoten hebben van de mooie Kurhaus-concerten, of zou haar blik langs de rijen stoelen zijn gegaan, om stiekum weg één of ander vriendin aan een rijken Jonkheer te koppelen? - Neen, dan geniet Jeanne, het eenvoudige vrouwtje, voor wie concerten zeldzaamheden zijn, oneindig veel meer. - Hoe men dan van Muziek genieten kan? - Daarvoor zijn natuurlijk geen vaste regels te geven. Dit is een volkomen persoonlijke kwestie, want de één heeft al veel muziek gehoord, thuis of op muziekles, terwijl de andere nauwelijks weet te vertellen, wat muziek is. - Maar juist deze laatste groep kan heel dankbaar materiaal worden. Dan zou ik ze leiden langs Haydn, Mozart en Beethoven, zou eenvoudige liederen met hen bespreken en hen het onderscheid tusschen het Volkslied en het doorgecomponeerde lied doen zien en ze vooral leeren het spontane Volkslied lief te hebben.

Gaarne wil ik deze richting ook met u inslaan, en u leiden langs dezen mooien muzikalen weg. Ik zou dan willen beginnen met het Lied, om daarna de meer ingewikkelde muziekvormen te bespreken.