Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 144

[p. 733]

Luuk Gruwez

Brief aan tante no

Hasselt, 4 augustus 1999

Lieve tante No,

Ik wil niet dat je deze brief leest. Trouwens, dankzij je krakkemikkige ogen hoef ik mij daarover geen zorgen te maken. En als iemand op het malafide idee zou komen voor te lezen wat ik hier zoal over jou schrijf, dan zou je er maar weinig van snappen. Hoewel je me om de twee maanden op visite krijgt, ben ik er niet eens zeker van of jij je vandaag nog herinnert dat ik het was die je gisteren in het rusthuis bezocht heeft. Je noemde mij bij de naam van mijn vader - Jimmy - en je vertelde iedereen dat ik je broer was. Zozo, dacht ik, ben ik dan ook al zestien jaar de hoek om? Want zo lang is het geleden dat Jimmy, mijn vader en jouw broer, gestorven is.

Morgen is het je verjaardag. Die datum bleek je wonderwel onthouden te hebben. Hoe oud je bent: ik weet het niet precies meer. Acht- of negenenzeventig, schat ik. Maar toen ik daarnaar informeerde, antwoordde je in alle ernst: ‘tweeëntwintig’. Schizofrenie heeft kennelijk ook voordelen. Niemand zal je bijvoorbeeld verhinderen in 2000 zo'n florissante drieeëntwintig te worden. Drieëntwintig: toen je dat ook

[p. 734]

werkelijk was, had je er geen flauw benul van hoezeer het weldra zou gaan tochten onder je hersenpan. Stapelgek was je al, maar dan alleen op dat sinistere Engelse heerschap met wie je later even getrouwd zou zijn en die - dompteur in het circus van de liefde - zijn hartstocht zo niet met de zweep dan toch met de broeksriem of de vlakke hand op je botvierde. Had je maar niet de leeuw als sterrenteken moeten hebben.

De jaren en de eeuwen worden sneller intussen, en de ogenblikken ogenblikkelijker. Men vergeet. Wally, mijn Engelse oom annex vrouwentemmer: niemand in onze familie spreekt nog over hem en overigens heb ik hem nooit gekend. Alleen weet ik dat hij geregeld, zelfs lang nadat hij bij je weg was gegaan, in zijn somptueuze Oldsmobile

[p. 735]

mijn ouderlijke huis voorbijgereden kwam. Hij deinsde er niet voor terug olijk mijn vader te salueren als die in zijn deurgat stond. Maar dat is dus meer dan zestig jaar geleden.

Venten hoefde je na je korte mesalliance met het Britse Gemenebest niet meer. Hooguit engelachtige verplegers in smetteloze stofjassen. In de gekkenhuizen waar je een halve eeuw verbleven hebt, moesten zij met hun hulpverlenende grollen proberen op te kalefateren wat er van jou nog op te kalefateren viel. Mannen zonder zweep waren het, nauwelijks uitgerust met geslachtsorganen. Brave jongens, vond je. Nu en dan noemde je ook mij een goede jongen. Dan lachte ik dat weg. Of ik deed er, doordat ik mij nu eenmaal zelfs tegenover een kleuter of een keukentafel of een zottin niet altijd een houding weet te geven, een fikse schep bovenop. Ik was de beste: dat zei ik. Maar zal ik je eens iets vertellen, tante? Er bestaan geen goede mensen, alleen mensen die nalaten het kwade te doen. Misschien is de wereld met hen veel beter af dan met diegenen die uit alle macht goed willen zijn. Ik vind egoïsme een geschikte uitvalsbasis voor menslievendheid.

Gisteren, toen ik de kamer binnenkwam, was je je net aan het omkleden. Die schijnwerper van een zon op dat magere, schrompelige lijf. Dat kwabbige vel als een triest souvenir aan de verdwenen vlezigheid. Ze hadden een knobbel uit je borst gepeuterd en je daarna op chemotherapie getrakteerd. Maar of je daar stond - rug naar mij toe - met één, twee, of helemaal geen borsten, kon ik niet uitmaken. Ik heb nooit geweten wat ze op de operatietafel precies met jou hebben uitgericht. Ik hoef het ook niet te weten. Jou ernaar vragen zou bovendien geen zin hebben gehad, want zelfs toen ik je een half jaar geleden in het ziekenhuis opzocht, beweerde je bij hoog en bij laag dat ze je helemaal niet hadden geopereerd. Dat zij niet, nooit aan je lijf zouden zitten, die meneren. Dat je kerngezond was, dat altijd was geweest en van plan was het altijd te blijven. Van de arts kwam ik nog wel een en ander over die chemo te weten, maar ik vergat hem domweg te vragen of je alleen het gezwel of een ietsje meer kwijt was. Je hoeft het mij niet per se te vertellen, maar hoe zit het, hoeveel borsten heb je nu eigenlijk nog over, tante? Waar is je dieveggeblik en waar zijn je zwarte krullen? En waarom zijn, ook na de Tweede Wereldoorlog, de bombardementen in je kop nooit gestopt?

Speeksel vloeide gisteren bij beekjes uit je mond. Daar moest voortdurend een washandje voor. In de cafetaria zaten wij naderhand allebei veel te veel sigaretten te roken, naast een vrouw met een zilverig markiezinnenkapsel die nóg ouder was dan jij (maar misschien iets minder lelijk) en die nóg meer rookte, vijfentwintig sigaren per dag: daar ging zij prat op, geen vent die het haar nadeed.

Terwijl ik daar zo zat, spookte mij dat portret door het hoofd uit je meisjestijd. Zo'n portret in een ovale lijst. Zelfs dat is nu spoorloos. Het heeft bij ons thuis altijd op een schap nabij de kolenkelder gelegen, een plek die conform was aan je donkere, melancholieke, vooroorlogse schoonheid. Eén keer primus van de klas, één keer het mooiste meisje van de straat, en dan vijftig jaar duisternis. Verstand van eindigen, dat moet ik je nageven: jouw hele leven bestaat hoofdzakelijk uit de finale.

Af en toe keek ik stiekem op mijn horloge, in de hoop dat ik het mij al kon veroorloven op te stappen. Maar de wereld redden, nalaten het kwade te doen: dat is toch ook een kwestie van timing. Tot exact vijf uur hield ik het uit. Vervolgens fladderde ik opgetogen weg, nadat ik jou in de rook van de doorluchtige markiezin achtergelaten had.

[p. 736]

In lief en leed waren we samen gelukkig, hij was een goede man, een goede vader, in ons midden houdt hij een ereplaats.

Zijn naam zullen we met eerbied en liefde blijven uitspreken:

JIMMY GRUWEZ

echtgenoot van CHRISTIANE BUYSSCHAERT

geboren te Kortrijk op 9 juni 1929 en plots overleden te Deerlijk op 16 april 1983, gesterkt door de Genademiddelen van de H. Kerk.

Dankbaar om wat hij voor ons is geweest melden U dit:

Zijn echtgenote:

Christiane Buysschaert.

Zijn kinderen:

Luuk Gruwetz.

Dominique Gruwez en Marcel Dreze.

Zijn kleinkinderen:

Frederik en Sharon.

Zijn schoonouders:

Lucien en Alice Buysschaert-Kemseke.

Zijn zusters, schoonbroers, schoonzusters, neven en nichten:

Eleonore Gruwez,

Victor en Yolande Moulart-Gruwez en familie.

Claude en Denise Carrette-Buysschaert en familie.

De families Gruwez-Neirynck en Buysschaert-Kemseke.

De p.v.b.a. Furnislik.

Zijn huisdokter.

De plechtige uitvaartdienst, waartoe U vriendelijk wordt uitgenodigd, zal plaatshebben in de St.-Columbakerk te Deerlijk (centrum) op WOENSDAG 20 APRIL 1983 om 10.30 u.

Samenkomst en familiegroet in de kerk om 10.15 uur.

De overledene kan begroet worden in het funerarium Vandercruyssen,Vereeckelaan, Deerlijk-St.-Lodewijk, iedere werkdag van 14 tot 19 uur.

MOGE UW GEBED HEM VERGEZELLEN.

Deerlijk, 16 april 1983.

8740 Deerlijk, Hoogstraat 153.

3500 Hasselt, Vlindersstraat 27.

8500 Kortrijk, Jan Breydellaan 148.

8740 Deerlijk, Beverenstraat 21.

Rouwceremonie Emiel Vandercruyssen, Deerlijk - Tel. [phone]

Drukkerij Astoria

Ik moet je bekennen dat ik je absoluut niet graag bezoek, al ga ik moeiteloos mee in de zottenklap over venten die hitsig onder je rokken scharrelen of over jouw feestelijke bankrekeningen of over het feit dat je nu eigenaresse geworden bent van het home waar je vertoeft. Ik heb alleen te veel waanzin, te veel aftakeling en te veel dood in mijn omgeving gezien. Waarom toch heeft de natuur er zo'n rotzooi van gemaakt? Vanwaar die onvergeeflijke blunders? Ik wil de rest van mijn leven in de geur van seringen doorbrengen, gelukkig en bijgevolg gedachteloos, of gedachteloos en bijgevolg gelukkig. Helaas vergt superieure domheid een intellectuele inspanning.

[p. 737]

Ik wil niet dat je deze brief leest. Je zult hem ook niet lezen en hem evenmin ontvangen. Waarom ik je dan toch schrijf? Ik denk: omdat ik nooit echt met je gesproken heb. Later, als je genezen bent en dood en opgenomen in dat helderziende geestendom dat jou in je jeugd beloofd is, dan zul je misschien begrijpen dat er momenten zijn geweest, waarop iemand - bijvoorbeeld ik - van je gehouden heeft. O, ik geef het toe, veel waren het er niet: je moest het stellen met de restjes van wat ik al grotendeels voor anderen had opgebruikt. Maar je kwam dan ook met weinig toe.

Morgen ben je dus jarig. Ik heb je bij zo'n gelegenheid nog nooit gefeliciteerd. Ik wil het nu wél doen, maar laat ik met je afspreken dat het om je tweeëntwintigste en zeker niet om je acht- of negenenzeventigste verjaardag gaat. En vraag mij in godsnaam niet je nog vele jaren toe te wensen. Elke maand, elke week, elke dag is er een te veel. Niettemin: het jaar tweeduizend zie ik je wel halen. De zonne-eclips van elf augustus, die maak je zeker nog mee. Misschien doet het je ook iets; tenslotte ben je je hele leven een verwoede zonaanbidster geweest, levende Nivea-reclame. Maar wat zul jij je, sukkeltje van een tante toch, op een sterfbed in Kortrijk, waar wij beiden geboren zijn, wat zul jij je - volslagen kierewiet - nog herinneren van deze kierewiete eeuw? Duisternis alom, enkel duisternis? Of toch ook - daar bestaat een foto van - dat je op een zomerdag, lang na de oorlog, een kind op schoot hield alsof het jou en niemand anders toebehoorde? En dat ik dat kind was?

Veel liefs,

je broer