Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 144

[p. 703]

[1999/6]

Beste lezers,

DWB heeft twee redenen om te feesten: het onvermijdelijke fin de millénaire en het feit dat het tijdschrift honderd jaar bestaat.

Pas in 1900 is Dietsche Warande & Belfort één tijdschrift geworden, door de samensmelting van het Nederlandse De Dietsche Warande - in 1855 opgericht door Jozef Alberdingk Thijm - en het Vlaamse Het Belfort (1886). Er is over die vreemde dubbele titel van ons blad al veel te doen geweest. Stichter Thijm zelf vermoedde dat er geen ‘impopulairder titel’ was, niet omwille van de warande, maar omwille van het woord ‘Diets’. Maar hij verkoos ‘Diets’ boven ‘Nederlands’ om er zeker van te zijn dat ook België mee zou spelen. In 1991 schrijft Kester Freriks dat hij geen mooiere naam voor een literair tijdschrift kan bedenken dan Dietsche Warande & Belfort. Hij heeft het over de tegenstelling ‘tussen de wilde tuin en de hoekige toren’, symbool voor literatuur, die ‘beheerste wildheid, bedwongen ordeloosheid, getemde gevoelens’. Toen begin 1993 DWB werd vernieuwd, vertelde ik bij de presentatie van het eerste nummer op 17 februari: ‘In onze warande is er geen spoor van belfort meer om je op te richten, geen maatstaf, geen gids en zelfs geen raster. Er is niets dan literatuur. Hoewel er soms ook theater zal zijn, fotografie, plastische kunst, opera, film, en zelfs - in dit oudste aller Vlaamse tijdschriften - beeldverhaal, fotoroman en videoclip.’ Ik kon toen nog niet vermoeden dat DWB bovendien het eerste tijdschrift zou worden met een aflevering over elektronische literatuur, te bewonderen op een cd-rom.

DWB 100 wordt gevierd op donderdagavond 16 december in het Stuc te Leuven, met een optreden van Luuk Gruwez, Eriek Verpale, Joke van Leeuwen, Bart Moeyaert, Frans Denissen, Stefan Brijs, Koen Peeters en Walter van den Broeck. Voorts speelt en zingt An Pierlé, die zopas met haar eerste cd Mud Stories debuteerde.

Maar het DWB-nummer zelf dan, hoe is dat opgevat? We hebben eerst gedacht aan een typische fin-de-

[p. 704]

millénaire-aflevering, met veel décadence, lichamelijkheid, piercing, automutilatie en SM. Maar dan kun je beter naar New York vliegen, om er het trendy SM-restaurant ‘La Nouvelle Justine’ te bezoeken (206 West 23rd Street), waar een schaars geklede serveuse (latex en jarretels) je in het Frans zal vragen: ‘Et pour vous, ce sera? La fessée? Ou vous préférez le dressage, le fetishisme du pied, l'infantilisation, l'insulte ou l'humiliation publique?’

We besloten toen langs de band te spelen. Gastredacteuren Luuk Gruwez en Eriek Verpale aanvaardden de opdracht om aan een groot aantal Nederlandstalige prozaschrijvers van hun keuze te vragen om een brief te schrijven over zowel hun persoonlijke levensgeschiedenis als over de ‘zieltogende’ eeuw. Zo werd er toch flink wat fin de millénaire in het nummer binnengesmokkeld. In hun verantwoording Last Post hebben Gruwez en Verpale het over ‘een bont allegaartje’, waarmee ze verwijzen naar de zeer uiteenlopende toon van de brieven, maar ook naar de parafernalia: een grondvergunning op het kerkhof, een foto van een auteur met zijn oma aan de Belgische kust, een fotoserie over Adolf Hitler, een zeemansboek, het speelplein van St.-Ursula, een UNHCR-card, een échte schrijversvrouw met roze truitje in roze tuinzetel onder roze parasol, een krantenartikel over Manchester United, foto's van Norodom Sihanouk, een oude nieuwjaarsbrief. Grote historische gebeurtenissen en kleine persoonlijke anekdotes wisselen elkaar af.

De vijfendertig brieven en de bijpassende illustraties flitsen voorbij als een soms grappige en soms gênante reality show, een licht verbijsterend docudrama van de Nederlandse en (vooral) Vlaamse literatuur. Literaire hoogstandjes en melige kitsch vormen een vreemd smakende cocktail.

Is de subjectieve encyclopedie van Gruwez & Verpale serieus bedoeld, of is het pure ironie? Ik antwoord met Peter Greenaway: ‘Hoe meer lijstjes, hoe meer absurditeit.’

Kun je een millennium beter eindigen dan met pure camp?

Hugo Bousset