Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 142

[p. 63]

[De stad in de mall in de stad, vervolg]

vertonen, opnieuw bij monde van de protagonist:



‘U gelooft aan een kristallen paleis, voor eeuwig onaantastbaar, dus zo, dat men er niet heimelijk de tong tegen kan uitsteken of er een lange neus tegen kan trekken. Welnu, maar ik ben misschien juist daarom zo beducht voor dat gebouw, omdat het van kristal en voor alle tijden onverwoestbaar is, en omdat je er zelfs in het geheim je tong niet tegen kunt uitsteken.’⁴ In de ‘goede stad’ van het kristallen paleis lijken nog slechts consensus en conformiteit te heersen. De glazen stolp van The Galleria en City 2 kan als icoon gelden voor dergelijke gesimuleerde stedelijkheid. Onder de glazen stolp van de mall-stad worden maatschappelijke frictie, politieke contestatie en persoonlijke autonomie afdoende verstikt. In de echte stad zijn dat juist essentiële kenmerken van de openbare ruimte. ‘Stadtluft macht frei’ of het motto van de modernistische Großstadt krijgt vandaag een nieuwe, uitermate letterlijke betekenis: buitenlucht is in de stad de plaats voor mogelijke vrijheid geworden.

Wie goed toekijkt, komt in de mall-stad kiemen van milde subversie op het spoor die aan Dostojevski's uitgestoken tong en lange neus herinneren. Jongeren die bewakers van de mall op de proef stellen door langdurig rond te hangen en op de grond te zitten, tarten de verborgen gedragsregels van het consumptie-interieur. ‘Post-shoppers’ als zij onttrekken zich zelfbewust aan de fundamentele dwang tot kopen en maken de mall daarmee voor het eerst tot waarlijk publieke ruimte in de stad. De controle in de mall is overigens niet absoluut: City 2 is eveneens het uitverkoren jachtgebied van dragueurs en trefpunt voor de louchere zaakjes van grootstedelijke tieners.

Hoe meer tongen uitgestoken en lange neuzen getrokken worden, hoe meer openbaar en stad. Hoe meer regels overtreden worden, hoe meer stad en openbaar. De openbare ruimte van de stad heeft zich steeds ook als plaats van misdaad en geweld

4 ‘Kristallen paleis’ verwijst naar het Crystal Palace voor de wereldtentoonstelling van 1851 in Londen. In die compleet beglaasde hal stonden producten uit de hele wereld als koopwaar uitgestald.