Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 142

[p. 61]

[De stad in de mall in de stad, vervolg]

gemaand een terrastafeltje op te zoeken. In de Amerikaanse mall is enkel selectief gedrag toegestaan. Dat wordt middels een bordje aan de ingangen gepreciseerd: slapen, roken, alcohol, buitenmatig grote pakken of zakken, op de vloer zitten, persoonlijke bezittingen op banken laten liggen, gokken, kaartspelen, prostitutie, strooibiljetten zijn verboden. Mikpunt zijn bijvoorbeeld bag people die met hun hele hebben en houden rondzwerven. Alle spontaniteit van het sprankelende feest onder de openbare consumptiekoepel is in wezen geconstrueerd en gecontroleerd.

De nieuwsoortige versmelting van openbare straat en commercieel interieur valt samen met de opkomst van een derde fase in het kapitalisme. Ernest Mandels definitie van het laat-kapitalisme kenmerkt zich door een buitenschalige commodificatie van tot nu toe gevrijwaarde sectoren in de samenleving. Vanuit die opvatting verschijnt de Nieuwstraat-omgeving als een embleem voor laat-kapitalistische stedelijkheid. In een wereldbeeld dat overwegend in termen van consumptie gedefinieerd wordt, vervult de zaterdagse bedevaart naar de winkelstad de manifestatie van een opmerkelijk gemeenschapsgevoel. De parade van shoppers in de Nieuwstraat celebreert onze participatie aan de ‘consumptie-communitas’: ‘merely to be in the attendance at the “court of commodities” is to claim one's status as a consumer (...), is to assert one's existence and to be recognized as a person.’² Stedebouwkundigen zijn ten gevolge van deze transformaties ertoe gedwongen een nieuw begrip te introduceren tussen privé en openbare ruimte in: collectieve ruimte. Collectieve ruimtes zijn ruimtes in privé-eigendom die openbare activiteiten toestaan of openbaar domein dat voor privé doeleinden gebruikt wordt. Voornamelijk de eerste helft van de definitie wordt aangegrepen om de stad te revitaliseren: ‘De “goede” stad is daarom die stad waar de particuliere gebouwen openbare elementen zijn en een sociale betekenis en waarde uitstralen die verder reiken dan het gebouw zelf en waarin hun stedelijke karakter ligt besloten. (...) Op deze wijze is de stad opgebouwd zowel uit goede huizen, goede winkels en goede bars als uit

2 Manuel de Solà Morales, ‘Openbare en collectieve ruimte: de verstedelijking van het privé-domein als nieuwe uitdaging’, in Oase, nr. 33, 1992, p. 8.