Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 142

[p. 54]

[De stad in de mall in de stad, vervolg]

het treinstation. Deze overdekte ruimtes in de stad waren bekleed met een dubbel openbaar karakter en onderscheidden zich daardoor van de commerciële interieurs: zij waren enerzijds belangrijke publiek toegankelijke ontmoetingsplaatsen in de stad én zij representeerden anderzijds de overheid die het publiek belang waarnam. Er was dus sprake van een sociaal en een symbolisch aspect in dat publieke karakter.

In de hedendaagse stad is de architecturale representatie van overheid of gemeenschap een warrige zaak geworden. De gemeenschapsideologie die de architect zou moeten uitdrukken is niet eenduidig meer. Voorts is de geijkte typologie van openbare gebouwen uitgehold en niet meer bruikbaar. Tenslotte is het maar de vraag of de gebouwde materialiteit van de stad nog wel het bevoorrechte medium is waar de publieke sfeer zich ophoudt. In ieder geval spelen de openbare programma's in de stad - in tegenstelling tot in de negentiende eeuw - geen voortrekkersrol meer in de ontwikkeling van het stedelijk interieur. De nieuwsoortige, grandioze binnenruimtes die vandaag het stedelijk leven markeren, zijn in handen van de consumptie. De interiorisering van de openbare ruimte in de stad gaat dus gepaard met privatisering. Bioscoopcomplexen, megamuziekzaken en shoppingcentra op cruciale locaties in het stedelijk weefsel halen onder de vorm van gulle interieurarchitectuur de levendigheid van de straat naar binnen. Deze inkapseling van de buitenwereld maakt de winkel- en vrijetijdsparadijzen in de Europese stad tot telgen van het Amerikaanse oertype: de shopping mail. Naar alle waarschijnlijkheid is de mall de emblematische ruimtelijke vorm voor de stedelijke conditie aan het einde van de twintigste eeuw.

The malling of America

De Amerikaanse shopping mall is één van de invloedrijkste modellen in de typologische evolutie van de naoorlogse stad¹.

1 Zie over de Amerikaanse mall: Peter Rowe, Making a Middle Landscape, MIT Press, Cambridge (Mass.), 1991, p. 109-147 en Michael Sorkin (ed.), Variations on a Theme Park, Hill and Wang, New York, 1992.