Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 136

[p. 1]

[1991/1]

Stefaan van den Bremt
Spel van zinne

Statie
(naar El Greco)

Rood is het kleed van de man in het midden
van het grauw met stormhoed en hellebaard.
Niemand heeft oog voor die man in het rood
tussen twee anderen die men ontbloot.

Zijn kleed springt in het oog, in de hals
graait reeds een inhalige hand. Het harnas
van de edelman die erbij staat of het hem
niet aangaat spiegelt het vuur van dat rood.

In hun blauw of geel gewaad staren vrouwen
naar het gejaagd getimmer van een knecht
wens witte tuniek van de weerschijn blauwt.
Groen draagt de man die grijpt naar het rood.

[p. 2]

Staatsie
(naar Velázquez)

Vraag geen audiëntie meer; hij geeft belet
in eeuwigheid, geschilderd om den brode
met Spaanse spaarzaamheid in het palet
en in de aankleding: de antipoden
van goud en purper, en het wit rochet,
en witter nog de kraag tegen die rode
voorhang, de achtergrond van dit portret.
Hier zijn geen woorden meer van node.

Ziet u, alleen zijn blik verraadt de stem
van deze Innocentius de Tiende.
Alleen uw blik kust nog zijn ring: zie hem
daar aan zijn rechterhand, de oudgediende,
voor zij aan bul of ban zijn zegel hecht
en wat aan 't oog onttrokken is beslecht.

[p. 3]

Variatie
(naar Bacon)

Noch ban noch bul: een val, een schreeuw
in den hoge, ijlte en geen been om op te
staan. Paars slaat lila uit, paus krijt wit
als zijn rochet: Help! Help mij te dragen!

[p. 4]

Oude bekenden
(naar Dürer)

Wat jaagt hij nog na, die late
ridder? Tussen Dood en Duivel
te kijk gezet, tuurt hij strak
naast hen, voor zich. En trekt
het paard de teugel aan, of hij
om de dood geen geduvel wil.

Naast 't parmant stappend paard
draaft bedaard een jagershond
die zichtbaar geen fijne neus
voor dit spel van zinne heeft.
Nog heeft de Duivel het na-
kijken, de Dood heeft de tijd.

[p. 5]

Albrecht Dürer, Ritter, Tod und Teufel (‘Der Reuter’), 1513, Kupferstichkabinett, (West-)Berlijn.

[p. 6]

Melancholia
(naar Dürer)

Terzijde is een ladder opgericht
naar waar het daagt of al begint te grauwen.
Daar torst een lam de vijfkantig gehouwen
sluitsteen, en niemand die zijn last verlicht.

De engel met de passer - nog verricht
hij niets: hij peinst, zijn kleed in stroeve vouwen.
Zijn broertje op de molensteen benauwen
de dingen in dit twijfelachtig licht.

In onbruik hangt de weegschaal, en de zand-
loper loopt leeg. Het klokje klept niemand.
De tafel der getallen is ontregeld.
De duivel heeft vandaag de dag verzegeld.
Over een dode zee of Duits meer, zie
de Zwarte Zon van de Melancholie.

[p. 7]

Albrecht Dürer, Melancholie (‘Melencolia I’), 1514, Bibliothèque Nationale, Parijs.

[p. 8]

De gedeelde mantel
(naar El Greco)

Hoog op de smetteloze schimmel
met goudbrokaat op de sjabrak,
wat onvast in dat pronkzadel:
Martinus. Zie zijn linkerhand,

weet zij niet dat de rechter
met de scherp geslepen degen
een ondeelbaar ogenblik zijn
hele mantel te tweeën snijdt?