Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 133

[p. 402]

Willy Spillebeen
De arrestatie
(romanfragment)

Vanmorgen, toen de telefoon overging, zaten we hier net zoals nu, maar zonder cachaça. ‘Met Antonio Salgado!’ Natuurlijk wisten we dat die Salgado hier sedert gisteren terug was. Hij zei botweg dat hij de hele familie Arruda had gedood; hij meldde zich gevangen. Het moet je maar overkomen, in de vroege morgen al. We roken een hinderlaag. Waarom zou hij, Salgado, de Arruda's hebben vermoord? Destijds was hij net zo goed thuis op de fazenda als wij nu. Maar Salgado zei dat we maar eens bij Maxime moesten gaan informeren. Verdomme! Bij Maxime, in dat rovershol. Ons daar gaan belachelijk maken, dankjewel!

We hebben zorgvuldig onze revolvers geladen, zelfs een paar long-rifles in de landrover verstopt. De hele weg naar de fazenda maakten we gissingen. We werden verdomd nog opgehouden ook. Door een ossewagen, die vastzat in de modder.

We waren zeer op onze hoede toen we de dreef met tamarindebomen opdraaiden, recht naar het witte fort van senhor Arruda, het mooiste gebouw van de hele streek. En zoals altijd werden we even verblind door al dat wit, ondanks het grauwe regenweer. Een echt fort, ja, maar nu reed je er zo maar naar binnen: de poort stond wagenwijd open. Het maakte ons nerveus. We waren al in de patio, tussen al die bloemen, toen een van ons ineens zei dat het misschien een grap was. Verdomme! Stel je dat voor! Een grap. We besloten ijlings de oude senhor Arruda, die ons altijd ontving, te vertellen dat we toevallig even langs kwamen. We reden tot bij het bordes. Nergens beweging. Nergens gerucht. Alleen die suizende stilte van het woud. Dreigend. Het was nog te vroeg voor de insekten. Maar de Arruda's hadden toch tientallen bedienden; die patio was anders een heksenketel van velerlei lawaai; de rubberfabriek ligt meteen achter het huis en daar krioelt het altijd van het volk. Nu: doodse stilte. En de vier gevaarlijke dobermans, waar waren die? We sloten onze rechterhand vaster rond de blaffer in onze jaszak.

Naast elkaar liepen we het bordes op. Die brede halfronde trappen met de leeuwen bovenaan kennen we goed genoeg. Bij de senhores Arruda zijn we in alle omstandigheden welkom, er staat altijd wel een koel biertje voor ons klaar. Daar hoort natuurlijk ook wat voor, maar dat is niet moeilijk en bovendien lonend: een oogje dichtknijpen als er weer eens Indiaans ongedierte moet uitgerookt of als het lijk van zo'n schurftige hond van een garimpa gevonden is. Een vaag telefoontje naar Cuiaba en de zaak is geklaard. We lopen de trappen op, naar de voordeur toe. Die gaat vanzelf open en daar staat Salgado. Hij herkent me meteen want hij praat tegen mij en niet tegen mijn gezellen: ‘Wees gerust, Vicente, ik geef me gevangen zoals ik jullie door de telefoon heb verteld. Ik heb de Arruda's gedood, ze liggen hierbinnen.’ Verdom-

[p. 403]

me! Opluchting dat het wààr was! Maar verbluft waren we toch ook! Zo'n kerel! Staat daar doodgemoedereerd te vertellen dat hij de rijkste mensen van de Mato Grosso heeft vermoord. Dat is een gek of een grapjas! Die drijft de spot met ons! We trekken meteen onze revolvers, maar Salgado is ongewapend. We grijpen hem ruw vast, klikken de handboeien rond zijn polsen. We laten verdomme niet met ons sollen! Zie hem daar nu staan, zijn kostuum verfomfaaid, zijn lange grijze haar in de war en met die handboeien om kan hij het niet eens fatsoeneren. We duwen hem de legendarische woonkamer van de Arruda's binnen. Schandalig, mensen met zoveel cultuur doodschieten! Hier hangen miljoenen aan de muren: schilderijen, kunst, de oude senhor Arruda heeft het ons uitgelegd. En wat zien we? Die woonkamer is één ravage van gebroken glazen voorwerpen, het tapijt knerpt onder onze schoenen. Hier lijkt alles wel stukgeslagen. Zonde, ja, zonde. En de schilderijen aan de muren zijn zowaar doorzeefd. Helemaal kapotgemaakt, hoe is het mogelijk. Die kerel moet wel goed gek zijn! Salgado volgt onze blikken. ‘Excuseert u me, heren,’ zegt hij, ‘ik heb een beetje geweld moeten gebruiken. Ik heb hun ook vooraf een lesje willen bijbrengen. Vooraf, ja, wat een nacht was dat, wat een nacht!’

Verdomme! Salgado krijgt de mep van zijn leven! Tegen zijn neusbeen. We lopen door naar de keuken. Met getrokken revolver, je weet maar nooit. De keuken is opgeruimd, maar op de aanrecht staan vuile glazen. Er ligt ook een aangesneden brood. Vrijwel tegelijk kijken we naar een soort spoor, slordig opgenomen vuil lijkt het. Iets moet over de vloer weggesleept zijn. We beginnen meteen een beetje te beven. Achter en naast de keuken liggen de slaapkamers, dat veronderstellen we toch. En daar voert het spoor naartoe. In de eerste kamer ligt de oude senhor Arruda samen met zijn vrouw senhora Inès. Op het bed. Hij ligt scheefgezakt, het is net of zijn hoofd geknakt is. Zijn opengezakte mond is een zwart gat, maar zijn ogen zijn gesloten. De senhora naast hem ligt in een al even onnatuurlijke houding: haar lichaam dwars over het bed, haar hoofd geknakt buiten het bed, haar lange haar als een zwart gordijn tot op de grond. Haar gebroken ogen kijken ons beheksend aan. En overal op de witte sprei zijn bloedvlekken. We gruwen. Rennen verder. In de tweede kamer ligt senhor Juan, de zoon. Senhor Juan ligt waardig, trots zoals hij was, zijn gezicht lijkt zelfs ontspannen maar er is een rode ster door zijn witte hemd gedrongen. En op zijn voorhoofd is bloed gestold. De jonge senhor Pedro, senhor Juans zoon, ligt nog een kamer verder, eveneens op het bed - we wisten niet eens dat hij met vakantie uit de universiteit thuis was. Hij ligt gedeeltelijk op zijn zij en zijn gezicht is verwrongen tot een grijns. Net of hij zich verdedigd heeft; op zijn gezicht is er, zelfs nu hij dood is, nog iets van een roofdier dat midden in zijn sprong is doodgeschoten. Senhorita Isabel ligt wéér een kamer verder, ze ligt daar zo engelachtig mooi - het is altijd al een plezier geweest om naar haar te kijken. Ook al was ze helemaal geen spek voor onze bek. Maar verdomd, haar jurk is hoog opgeschort. En wat betekent dat bloedspoor aan de binnenkant van haar mooigevormde blauwachtige dijen? Heeft die smeerlap haar misschien ook nog verkracht? We rennen terug naar de woonkamer. Salgado staat ons doodkalm op te wachten. Geronimo moet ineens kotsen, maar de dwaas heeft Salgado ondertussen alweer aan zijn pols vastgeklikt. Hij wil wegrennen, merkt dan dat hij vastzit en kotst op het tapijt. Zijn spuwsel dringt door de witte draden en maakt een grote vuile vlek, we kijken er naar, ook Salgado. Ineens komt er ook een gulp kots uit de mond van Jao. Verdomd, wat een helpers heb ik toch! Maar Geronimo is toch heel boos als Salgado treiterend zegt: ‘Ik begrijp het hoor, jongen, ik heb vannacht eveneens moeten kotsen. Van walging.’ Geronimo vliegt grommend als een hond op Salgado af, maar deze vervolgt onverstoorbaar: ‘Hebben jullie ook de glazen zien staan? We hebben hier een hartig woordje afgepraat, jongens. Het staat allemaal op het bandje.’

Een bandje, verdomme, welk bandje? We hebben toen alle drie tegen hem geschreeuwd. Wat een beest, wat een beest!

[p. 404]

We hebben weer op hem los gebeukt met allebei onze vuisten, pats, tegen zijn wenkbrauwboog, hij bloedde als een varken. We hebben van pure razernij - nee, het was iets anders, weerzin was het om zo'n beest van een moordenaar - een vaas op zijn beurse kop aan diggelen geslagen. En met plezier hebben we gekeken hoe het bloed tussen de kraag van zijn hemd omlaagliep. En we hebben alsmaar geschreeuwd: ‘Waar is dat bandje, verdomme, waar is dat bandje?’

Salgado heeft geweigerd daar op in te gaan. Het zat veilig verborgen, zei hij, en de plek zou hij wel aan de geschikte mensen tonen. Toen wilden we ook nog weten waar het huispersoneel en de arbeiders naartoe waren. Salgado had ze weggestuurd, zei hij. Hij had ze ook aangeraden om maar het een en het ander mee te nemen, het is toch van jullie, had hij gezegd, die smerige communist. Maar dat hadden ze niet durven doen. ‘Ja, de meesten kenden me nog van vroeger,’ zei hij, ‘de oudsten herinnerden zich dat ik hier als jongen...’ ‘Hou je bek, zeg liever waar dat bandje zit!’ We bedreigden hem met onze revolvers, maar hij lachte ons uit: ‘Als jullie me doodschieten, vinden jullie het zéker niet!’ Wat kan je dan anders doen dan zo'n beest aftuigen?

Met onze revolvers nog steeds schietensklaar liepen we over de patio naar onze landrover. Ineens zagen we de vier dobermans liggen, half in de struiken. Dood natuurlijk. Hoe is het mogelijk dat hij ook die mooie honden had doodgemaakt! Beestenbeul, bah! Salgado keek maar even naar de hondenkrengen. ‘Die zullen geen mensen meer aanvallen,’ zei hij, ‘maar ik heb ze met tegenzin neergeschoten, ze konden het ook niet helpen dat ze zo waren afgericht.’

Nadien, in de landrover, hebben we haast geen woord gezegd, zozeer waren we onder de indruk. Alle drie. Salgado heeft nog een paar keren geprobeerd om iets te zeggen, maar we hebben geweigerd om naar hem te luisteren. Wel hebben we onder elkaar besloten om dat schorremorrie van Aripuana eens goed te tonen wie we zijn! We hebben onze landrover achtergelaten bij de ingang van het dorp. En ondanks de hitte zijn we langs de hoofdstraat naar de gevangenis gestapt, midden op straat, met Salgado tussen ons in. Ja, we hebben hem door de plassen gejaagd. Die smoelen achter de caféruiten, vooral ‘Chez Maxim's’, natuurlijk hebben we ze gezien.

En nu is het toch maar normaal dat we een hartversterkertje nodig hebben. Nog voor ik opbel naar Cuiaba, verdomme! Dààr zullen ze voor één keer naar mij luisteren! Maar eerst afspreken hoe we Salgado hebben gearresteerd. Hij heeft tegengesparteld, inspecteur, we hebben het echt niet onder de markt gehad met hem! Vannacht kunnen we ons misschien nog een beetje amuseren met die veelvuldige moordenaar. Al moeten we natuurlijk ook opletten: hij mag niet helemààl kapot zijn als ze hem komen halen.

Een haastig glas op de valreep. Ja, we moeten ook nog een uitvoerig rapport maken omtrent die fazendeiro en zijn familie. Zou ginder op de fazenda wat te halen zijn? Natuurlijk wel... maar wie mag wie vertrouwen? Ieder van ons is er van overtuigd dat de ander hetzelfde denkt. Toch maar beter om het niet te wagen.

En dan moet ook nog beslist worden wat we met de lijken zullen aanvangen. Dat zal Cuiaba ons wel vertellen. Héhé, hebben we soms geen mooi werk geleverd, wij politiemannen van Aripuana? Onze inspecteurs uit Cuiaba mogen ons wel feliciteren. Misschien zit er voor mij zelfs een promotie in, ik ben hier tenslotte ook al zeven jaar!

Nu eerst die telefoon naar Cuiaba. Maar daar hebben we meer informatie voor nodig! Terug naar de kelder, Salgado krijgt al meteen een onvergetelijke klap: zodra die schoft ons ziet vraagt hij of hij zelf alle gegevens moet noteren. Net of wij niet kunnen schrijven, verdomme! Naam, jaja, die kennen we al. Beroep? Stilte. ‘Wat is jouw beroep?’ ‘Expolitiechef van Aripuana, jij bent me opgevolgd, Vicente.’ En even later, een beetje treiterend, de schoft: ‘Schrijf maar: politie-inspecteur van dienst in Cuiaba.’ Verdomme, dat wisten we niet: die Salgado is dus een van onze superieuren, hoe bestaat het! Misdaad? Die kennen we natuurlijk ook. Ik

[p. 405]

schrijf: moord op vijf personen. Straks in het kantoor zal ik de dooie Arruda's wel op een rijtje zetten. Maar Salgado maakt ons meteen weer hoorndul door te beweren: ‘Schrap dat “moord” maar... En schrijf: terechtstelling.’ ‘Waarom ben je naar Aripuana teruggekeerd?’ Stilte. ‘Voor die moorden?’ ‘Om de Arruda's terecht te stellen, jawel, waarvoor anders?’ ‘En waarom ben je hier zeven jaar geleden weg gegaan?’ Dat vraagt Geronimo, die ik meteen op zijn nummer zet. ‘Ik leid het verhoor! Maar antwoord toch maar, Salgado!’ zeg ik. ‘Wil je niet antwoorden?’ Hij krijgt weer een mep. Nee, hij wil niet antwoorden. ‘Wat zijn de drijfveren van die moorden?’ Salgado zucht. Dan zegt hij langzaam, vermoeid: ‘In Cuiaba weten ze het allemaal wel, ga gerust een cachaça drinken. En trouwens, het staat allemaal op dat bandje, jongens!’ Jongens, tegen ons. Ik heb wéér zin om hem een mep te geven; dan bedenk ik me: een superieur, beter uitkijken, je weet nooit! Maar wat zou het, we moeten toch aan de weet komen waar dat bandje verborgen zit! We hebben een prima alibi om die kerel af te tuigen. Héhé, het komt niet iedere dag voor dat je ongestraft een van je bazen er van langs kunt geven!

Uit de roman De waarheid van Antonio Salgado. Verschijnt september 1988 bij uitgeverij Houtekiet.