Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 125

[p. 590]

Marnix Gijsen / Portret van Maria Segers

Maria Segers (zonder h), de Antwerpse etser en schilderes, werd te Antwerpen geboren op 3 februari 1922 en overleed aldaar na een lange en pijnlijke ziekte (drie blijkbaar nutteloze operaties in de ingewanden). Ze was maar 36 jaar oud. Obiit 30 september 1979.

Wij leerden haar kennen in New York, toen ze in een groep van zes met een Fulbrightbeurs meen ik, rond de middag op mijn kantoor aanlandde. De beurs was niet groot en de jongelui hadden dit uur gekozen in de hoop op de lunch uitgenodigd te worden. Dat was traditie geworden en al te begrijpelijk.

Behalve Maria Segers waren er Jan Cox (die later professor werd te Boston), Philip Jones, die later directeur van het Brusselse museum zou worden, een Waalse pianiste en een Franstalige toneelspeler (die nog steeds bij mij in de schuld staat). Al deze dames en heren waren bij particulieren ondergebracht. Op een zondag bezochten wij Maria Segers in Long Island. Ze was een houten tafel met de tekens van de dierenriem aan 't versieren. Enkele maanden later keerde ze weer naar Amerika, ditmaal voor drie maanden. Zij zou bij ons een wedde krijgen en voor het avondeten zorgen. Haar Engels was toen nog zeer beperkt en wanneer ze in de buurt inkopen deed werd ze vrij dikwijls bedot. Het resultaat was echter dat elk bord soep een kostelijk meesterwerk was.

Toen heeft ze ons op onze jaarlijkse vakantietocht naar Taos in New Mexico vergezeld. Met vreugdekreten begroette ze de eerste ‘echte’ Indiaan die langs de weg stond. In Taos zelf kon zij haar hart ophalen. De Pueblo was een merkwaardigheid met huizen van twee of drie etages en de Indianen hadden een tarief opgesteld voor fotografen en kunstenaars. Een tekening moest één dollar worden betaald. Toen Maria twee kinderen in een huis schetste vroeg de Indiaan twee dollar.

Nog steeds was het Engels dat Maria sprak primair. Het woord court voor het lokaal waar we logeerden, sprak ze zuiver Antwerps uit als ‘koert’. Dikwijls beweerde ze dat ‘haar talen’ haar werkelijk kapitaal waren. De drie Scandinavische talen, Zweeds, Noors en Deens, sprak ze inderdaad vloeiend en correct. Ze behoorde tot dat genre Antwerpenaars die menen

[p. 591]

dat ze, wanneer ze de uitgang ing door ung vervangen, Duits spreken. Op dat gebied hield niets haar tegen. Toen we met een Oostenrijkse graficus thuiskwamen bij een deur die pas geverfd was, deed ze hem tot zijn verbazing opmerken: ‘Die Tür ist gerade geschildert’. De man luisterde gefascineerd naar haar Duits, dat er onstuimig uitvloeide. Ze vertelde trouwens zelf dat, toen ze moest getuigen in een proces tegen een ‘zwarte’, Het Handelsblad had geschreven: ‘Getuige Segers was niet te stelpen.’

In die tijd deed ze niets dan schetsen en tekenen, geen schilderwerk. Het trof me dat haar eerste schetsen van ons zo fantastisch juist waren, terwijl ze later, waanneer ze die uitwerken wilde, dikwijls het originele ontwerp bedierf. Maar zoals bij Hokusai, tekenen zat in haar bloed en haar schetsboek verliet haar nooit.

Zoals de meeste van haar tijd- en stadsgenoten sprak zij een gematigd Antwerps. Ze had een jaar in Tours school gelopen en verraste ons dikwijls door verfijnde Franse uitdrukkingen die bij ons weinig gebruikt werden. Op een avond had ik haar uitgenodigd om in Brussel te dineren samen met Dr. Marc Galle, die toen twee keer per dag ‘taalwenken’ gaf via de radio. Maria had dat kleine mondaine nieuws aan haar vriendinnen verteld, die haar op slag hadden aangeraden een ‘tolk’ mee te nemen. Het bleek niet noodzakelijk.

Van nature was ze opgewekt en zelfs uitgelaten. Ze kon de gewoonste anekdote met kleur en animo vertellen en, nolens volens, het centrum van een gezelschap worden.

Op Vlaams gebied bleek ze bij tijden ietwat reactionair. Haar vader was een der laatste tegenstanders toen men in de H.-Geest-kerk de vroege Franse missen wilde afschaffen en toen jonge belhamels dit ten slotte doorvoerden. Met politiek bemoeide ze zich verder niet en ze interesseerde haar ook in genen dele.

Een tijd lang maakte ze deel uit van een Antwerpse dansgroep. Ik zag haar eens verschijnen voor het stadhuis van Mechelen in een optocht naar aanleiding van de processie van Onze Lieve Vrouw van Hanswyck. Ze maakte deel uit van een groep duivelen in zwart tricot en ze had een staart. Toen ze voor mij evolueerde, zei ik fluisterend dat ze dik geworden was, hetgeen onjuist was, maar ze bestrafte me met een plotselinge zwier van haar duivelse staart.

Wanneer juist weet ik niet, begon ze te schilderen, meestal portretten. Van mijn broer René heeft ze het meest penetrante psychologische portret gemaakt dat er bestaat. Ook van mijn neven, die toen nog jong waren, maakte ze uitstekende portretten.

De laatste evolutie in haar werk vond plaats toen ze, enkele jaren voor

[p. 592]

haar dood, de Provence ontdekte. De aquarellen die ze van die tocht meebracht waren zonnig en krachtig. Ze behoren, denk ik, tot haar beste werk. Op administratief gebied was ze vreselijk onbehendig. Ze stelde haar kandidatuur voor allerlei baantjes, net toen ze de gestelde leeftijdsgrens had overschreden. Toch werd zij als tekenlerares aangesteld in Mechelen. Soms zei ze dat ze daar met knullen te doen had, op andere dagen vond ze hier en daar onder haar leerlingen een grein talent.

Als een van de beste blijken van haar illustratief talent zal ik altijd beschouwen de tekeningen die zij maakte voor mijn kinderboek ‘Van een wolf die vreemde talen sprak’.

Zij was in elk opzicht een hartelijke, trouwe kameraad. Grote waardering is haar tijdens haar al te korte leven niet te beurt gevallen. Zij leed er niet onder. Zij deed haar taak oprecht en naar haar beste vermogen goed en gulhartig. Ze is christelijk gestorven, een gelaten Sinjoorse die niet vergeten mag worden.