Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 121

[p. 673]

Frans Deschoemaeker / Drie gespikkelde eitjes

De aprilzon giet kille waterverftinten over het landschap.

Ik moet diep in mijn kraag wegduiken, er zit een stevige wind die me pal uit het westen in het gezicht blaast. De laatste huizen glijden weg achter de hoge, ronde boog van het veld. Neerhurkende huizen met donkere gaten in de daken en brokstukken van losgerukte pannen, overal verspreid, tot op de straatweg. Bij de ingang van het domein staan enkele wagens geparkeerd, fietsen liggen in de gracht en tegen de berm, kriskras door elkaar. Het pad naar de vijver is omzoomd met heen en weer zwiepende elzestruiken, reeds flink in het groen. Ik meen dat het onderscheid tussen de seizoenen jaar na jaar moeilijker merkbaar wordt, zelfs de vogels verliezen er het noorden bij; weken geleden, toen die wind er nog niet was, had ik hier op een van mijn tochten nestbouwende heggemussen en boompiepers druk in de weer gezien. Een àl te voortvarende lente is door de nasleep van de winter teruggedrongen. Nu laten alleen de meeuwen zich horen.

Er is opvallend veel beweging bij de vijvers. Ik herken drukdoende agenten, brandweerlui, in winterjassen gehulde dorpelingen die van op de oever nauwlettend de waterspiegel afspeuren. Over de vijver is een lijn gespannen. Het water moet hier ondiep zijn; af en toe duikt onder de lijn het hoofd van een kikvorsman op, een zwarte tor met glimmende dekschilden, vergezeld van luchtbellen, borrelgeluiden. De omstaanders zwijgen, ademloos, geheel in beslag genomen, kijkautomaten. De zon strooit schilfers over het watervlak. Meeuwen scheren in duikvlucht over de kabbeling. Ver weg aan de overkant loopt een hond, verloren tegen een achtergrond van naakte zandheuvels. Ik hoor niets dan het suizen van de wind in mijn oor, het regelmatig geklots van de lijn op het water. Dan gaat de zon schuil achter een wolk, het wordt heel donker, heel koud opeens.

‘Heb jij hem gekend?’, hoor ik mezelf vragen.

‘De apotheker is vermist. Ze hebben zijn wagen gevonden bij de vijvers van het Reigerveen’, riep Griet van de buren me toe terwijl ze de ruiten zeemde.

(Griet, spichtig bakvisje, sproetenkind, een open oog en oor voor de zo in-

[p. 674]

trigerende, openbloeiende, wijde en vreemde wereld rondom haar).

Ik moest een verward relaas aanhoren. De sleutelwoorden explodeerden in haar mond alsof ze krantekoppen citeerde: FINANCIËLE MOEILIJKHEDEN (een zoon die als gokker bij de paardewedrennen veel geld verspeelde weet-je-wel). Een zware HYPOTHEEK op het huis. Een week observatie in een VERPLEEGINSTELLING VOOR ZENUWZIEKEN. Een hoogoplopende TWIST MET ZIJN ECHTGENOTE gisteravond.

‘ZELFMOORD’, besloot het meisje, en ze plenste energiek een nieuwe gulp water tegen de ruit.

‘Een zachtaardig man met een goede reputatie’, vulde mijn vrouw die avond aan. Ze had het nieuwtje mee van kantoor. ‘Hij was actief lid van een ornitologische vereniging en organiseerde geregeld wandeltochten en exploraties hier in de streek. Ik heb verscheidene vurige pleidooien van hem voor het milieubehoud gelezen in een tijdschrift. Maar de laatste tijd verloor hij heel wat van zijn cliënteel. Hij deed vaak erg vreemd, liep soms dagenlang als een slaapwandelaar in zichzelf te suffen, sprak geen woord meer tot de klanten, ja, ik geloof dat hij in de grond erg mensenschuw was. Zo iemand kan de moeilijkheden van dit leven natuurlijk niet aan. Ik heb van Griet gehoord dat de brandweer vandaag gedregd heeft in de vijvers.’

Even is de wind geluwd, de vijver ligt spiegelglad nu. Mijn stem is de plons van een steen in een rimpelloze poel. Deinende gezichten rondom mij, blikken waarin verwachting doorschemert, zekerheid, weten. Handelingen en gebaren met reeds dat terugdeinzen erin voor wat straks komen moet, onafwendbaar. ‘Ik ben zijn buurman’, zegt de aangesprokene. ‘Het was een beste kerel die niemand een strobreed in de weg zou hebben gelegd, alhoewel hij met zijn buren weinig contact zocht. Het liefst klungelde hij zomaar wat rond in zijn tuin; een visvijver aanleggen, een duiventil of een hoenderhok ineentimmeren, ja, een knutselaar was ie wel, en een natuurvriend; als iets hem dwars zat, als er strubbelingen waren in zijn gezin bijvoorbeeld, dan reed hij vaak vóór dag en dauw honderd kilometer ver, naar de bossen van het heuvelland, om de mist en de opkomende zon te zien en om de vogels te horen. Dat kalmeerde zijn opgeschroefde zenuwen. De mensen vinden zoiets abnormaal. Zij praten en zoeken verbanden: financiële problemen, die eigenaardige gewoonte om 's morgens op een onmogelijk uur met stille trom het dorp uit te rijden, dat krankzinnigengesticht en nu die verdwijning, maar verdomme, ik vind... ziet u... iemand die in de natuur zijn evenwicht en levenslust terugvindt, die springt toch niet zomaar het water in, mijnheer, ik kan niet geloven...’

‘Vergeet dat maar’, valt een ander hem in de rede. ‘Hij was de rotzooi in

[p. 675]

zijn gezin al geruime tijd zat. Er was nog één druppel nodig om de emmer te doen overlopen. Die woordenwisseling met zijn vrouw eergisterenavond heeft hem hiertoe gedreven...’

Een kikvorsman verschijnt aan de oppervlakte, druipend, hijgend. Een paar kijklustigen maken zich los uit hun verstarring en trekken hem op het droge. De man duwt met een moedeloos gebaar de bril achterover, vloekt iets over modder die het zicht onmogelijk maakt daar beneden, spuwt op de grond. Men reikt hem een dampende thermosfles aan. Het pletsen van de gummizwemvliezen op de natte kleioever doet koude rillingen langs mijn ruggegraat lopen. Ik slenter door. Verder van die plek af is de oever onbegroeid, zanderig, schuin naar het water afhellend. Mijn voet volgt de inkalvingen, de miniatuur-inhammetjes, kreekjes en strandjes. Water rimpelt helder over de aanslibbing, een stuk met wieren omsluierd hout deint tegen de oever, keitjes glinsteren in de zon. Op een rieteilandje bemerkt mijn geoefend oog een roerdomp tussen de biezen. Een zwijgende getuige. Zijn roerloos gestrekte nek en bek als een paal boven water, een antenne die trillingen van lucht en water registreert; de blauwe, koude lucht met witte meeuwevlekken, ijl gekrijs, het rustige, rusteloze water dat in zich een dode bergt. Er was nog één druppel nodig om de emmer te doen overlopen. Die woordenwisseling met zijn vrouw eergisterenavond heeft hem hiertoe gedreven. Tot wat gedreven? Ik blijf stokstijf staan. Golfjes spoelen over mijn voeten. Ik moet de ogen sluiten voor het schel weerkaatste licht, de vlammen op mijn netvlies; regenbogen, cirkels...

Het Reigerveen is een uitgestrekt natuurreservaat. Rond half oktober zie je er de laatste zondagstoeristen, ravottende kinderen, cineasten, hengelaars in het aarzelende herfstlicht bij de vijvers en dan neemt de winter voorgoed bezit van het oord, dan wordt het Reigerveen een gure vlakte, waar de heersersadem van de winter in het kale hout vrij spel heeft, een desolaat moerasland, waarboven zes maanden lang de grijze nevels zullen aanhouden. Vooral nu de nacht ingevallen is, heeft hij de indruk dat geen sterveling zich hier ooit gewaagd heeft. Er is geen maan, met moeite kon hij het grillige pad tussen de bomen in de stralenbundel van de koplampen gevat houden. Hij heeft de wagen achtergelaten bij de beukengroep, waar het laatste karrespoor onverklaarbaar dood liep. De wind huilt hysterisch in de wilgen bij de vijver, hij rilt in zijn kamerjas die hij inderhaast boven zijn pijama aangetrokken heeft. Een opgeschrikte blokeend kloddert snaterend over het water weg. Hij deinst schichtig terug. Vóór hem ligt een heuvel, even licht de maan op achter de wolkengevaarten, onwerkelijk, de wereld is uren ver nu, hij klimt door dor ritselend gras, kijkt uit over de

[p. 676]

donkere plas onder hem, schat de afstand, water, donker water, wacht tot de maan verdwijnt, tot de nacht even donker als het water is, denkt aan niets meer...

... en diep in mijn keel rochelt een verstikte kreet, ik sper de ogen wijd open, zet bruusk een stap achteruit, voel mijn verstijfde, dóórkoude voeten. De glinstering van de ondergaande zon op het watervlak valt verblindend in mijn oog. Ik moet even wennen aan het kwetsend licht, het betraande landschap, de optrekkende mist. Dan zie ik het korfvormige nest van de grote rietzanger, een tweetal meter van de oever verwijderd, hoog tegen enkele forse rietstengels aan gebouwd; een wiegende vlek, donker tegen de schittering.

Een rietzanger bouwt zijn nest erg onbereikbaar, denk ik, de doorwinterde natuurliefhebber die het van nabij wil bestuderen heeft flinke, kniehoge waterlaarzen nodig wil hij geen nat pak oplopen. Op dat ogenblik weerklinkt verwoed geblaf. Die hond van daarnet, dringt het tot me door, en ik zie het dier razend te keer gaan bij een van de kleinere plassen, een uitloper van de vijver, waar ik het rietveld vermoed. En opeens weet ik. Glashelder. Ik schreeuw iets, maar bij het water valt niemand meer te bespeuren. Ik zet het in paniek op een lopen, over rottende boomstronken, door het drassig laagland, tot ik buiten adem bij het rietveld kom. De hond snuift. Tussen het riet en de pollen zegge steekt een kniehoge waterlaars uit het slijkerige water. Hij ligt stijf voorover, half onder de modder, gestikt. Op nauwelijks één meter afstand van zijn uitgestrekte, verkrampte, gezwollen, afschuwelijk blauwe hand rijst een slanke rietstengel met het nest van de rietzanger uit het water op.

Ik sta hijgend, onthutst, versteend op de verhoogde oever vanwaar ik in het nest kan kijken. Er liggen drie eitjes in. Drie gespikkelde eitjes.