Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 113

[p. 401]

Dietsche Warande en Belfort 113de jaargang nummer 6 augustus 1968

† Anton van Duinkerken

Het overlijden van onze redacteur Anton van Duinkerken is voor ons tijdschrift een zeer zwaar verlies. Onmiddellijk na de bevrijding van Nederland, toen hij gewond in het Wilhelmina-ziekenhuis te Amsterdam lag, hebben wij hem, in akkoord met August van Cauwelaert die toen pas gestorven was, gevraagd om tot de redactie toe te treden. Met enthousiasme, zo kenmerkend voor hem, verklaarde hij zich daartoe bereid. Er was toen in de Nederlanden niemand die in zijn werken en denken zo volledig en met zoveel brio de progressieve ideeën van Thijm belichaamde als hij. Niemand was dus zo volkomen op zijn plaats in de redactie van Thijms tijdschrift.

Van Duinkerken had toen reeds jaren lang in het Noorden geijverd om het cultuurbesef en de esthetische sensibiliteit der katholieken te verruimen en het Nederlands katholicisme te bevrijden uit de ban van klerikalisme en preutsheid. Hij had in prachtige essays de idee van een evangelisch en Europees gericht christelijk humanisme voor onze tijd wakker geroepen. Het stemde hem en ons allen gelukkig dat de Leuvense universiteit zijn stout baanbrekend werk, dat geen heilige huisjes spaarde, met de doctorsbul vereerde. Vlaanderen is er hem, zo mogelijk, nog liever door geworden.

Het spreekt vanzelf dat hij, als redacteur, al de pogingen van ons tijdschrift om in de naoorlogsjaren de katholieke literatuur van haar gettogeest en klerikale censuren te bevrijden, met alle kracht steunde, alsmede elke inspanning om de tegenstellingen tussen links en rechts door eerlijke tolerantie te overbruggen. Ook buiten ons tijdschrift om, zijn de overtalrijke contacten die hij had in alle milieus, de honderden voordrachten die hij voor het meest diverse publiek heeft gegeven, een vruchtbare bijdrage geweest tot de groei van een sereen-humanistische en verdraagzame sfeer in onze Vlaamse gewesten. Zodat het woord dat zijn vriend en collega Karel Meeuwesse over hem sprak: ‘Met Anton van Duinkerken stierf de laatste grote emancipator van de Nederlandse katholieken’, kan aangevuld worden in dezer voege: ook de man die de Vlaamse katholieken het ideaal der volwassenheid voorspiegelde, en allen dat der tolerantie, die de bloesem der cultuur is.

[p. 402]

Wie de erfenis van Thijm volledig in zich opneemt zoals Van Duinkerken, moet ook overtuigd Grootnederlander zijn. Met de tact die ook Thijm heeft gekenmerkt, distantieerde hij zich levenslang van de Vlaams-Belgische politieke twisten en conflicten, maar met heel zijn geest en gemoed belééfde hij de geestelijke, familiale eenheid der Nederlanden; met al zijn energie en gloed ijverde hij voor een feitelijke, actuele eenwording der Nederlandse cultuur.

Ook afgezien van dit alles, en zovele verdiensten méér, is zijn heengaan voor ons tijdschrift, al onze redacteurs, en vele Vlamingen een zware slag: wij hebben een vriend verloren. Wij zullen zijn intelligentie, zijn eruditie, zijn woordtalent, zijn stijl, zijn geestdrift, zijn humor blijven missen, en misschien vooral zijn hartelijkheid, zijn goedheid, zijn warmte.

Redactie