Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 109

[p. 437]

André Demedts
Verriest te Wakken

Veel is er veranderd te Wakken sedert Verriest er verbleven heeft (1888-1895): de oude pastorie werd in 1963 afgebroken en in juni van datzelfde jaar, bij een uitbreiding van het kerkhof, sneuvelde de reusachtige tulpenboom, waaronder de mannen van Den Swighenden Eede, de Ridders van de Groene Tente, plachten te vergaderen. Het was een monument dat de bijl heeft geveld: de boom stond er reeds in 1732. Jammer, is alles wat men kan zeggen. Degenen die het minder spijtig vinden, antwoorden dat hij eerlang toch zou verdrogen, want is dat niet het lot van alle hout? Waar huis en boom verdwenen, kwam daarentegen iets te voorschijn waarvan het bestaan zelfs niet vermoed werd. Pastoor Gilbert Parmentier ontdekte in het klooster van de Zusters Jozefienen een schrift met gedichten van Verriest. Het lag er verborgen bij de afgedankte boeken, bij de papieren die men voorlopig bewaart omdat men er niet van kan scheiden, tot een volgende generatie ze vanzelf verbrandt. Het telt 50 beschreven bladzijden; op ongeveer de helft ervan staan teksten van Verriest en één gedicht van Gezelle. Dit laatste werd in zijn verzameld werk opgenomen, maar de Wakkense lezing, die ten andere gedateerd en waarschijnlijk ouder dan de bekende is, vertoont enkele merkwaardige verschillen.

De gedichten van Verriest werden geschreven op aanvraag. Als pastoor was hij, zoals het op kleinere parochies de gewoonte is, terzelfder tijd de geestelijke leider van de kloosterzusters. De Jozefienen hadden toen te Wakken een pensionaat, waar de meisjes uit de streek, zelfs enige Fransen en Engelsen, wat wetenschap en veel schone manieren kwamen leren. Dat alles in het Frans. Nu weten wij uit de mondelinge overlevering ter plaats - mijn moeder heeft in de tijd van Verriest aan die kostschool gestudeerd - dat de pastoor er dikwijls kwam. Hij hield voordrachten voor de zusters en hun leerlingen; hij wandelde met een gehele groep achter zich aan door de Engelse hof van het klooster om ze de bloemen en in heldere zomeravonden de sterrebeelden te leren kennen.

In die tijd mocht er geen familiefeest plaatshebben, of er moest een gedicht voorgelezen worden. De zusters van Wakken en hun meisjes

[p. 438]

hebben Verriest bij iedere gelegenheid gevraagd om voor die poëzie te zorgen, en, mensenvriend als hij was, weigeren heeft hij niet gekund. Onder de nu ontdekte gelegenheidsverzen komen vooral eerste-communie- en bruiloftsgedichten voor; maar er zijn ook stukken bij die voor een eerste mis, een jubileum of voor de benoeming van een burgemeester geschreven werden. Enkele zijn in het Frans gesteld, de meeste in het Nederlands en naargelang de tijd verder ging schijnt het Nederlands aan gezag te hebben gewonnen. Glimlachend zal Verriest toch dát verkregen hebben. De kinderen die vóór 1891 voor het eerst te communie gingen, hebben het met een Frans gedachtenisprentje gedaan, die uit 1891 en 1892 met een Nederlands.

Gelegenheidsgedichten van het soort waarover het hier gaat, zijn zelden meesterstukken. Denken wij slechts aan Gezelle. Ook Verriest, die geen groot dichter was, is bij de middelmaat gebleven. Soms heeft hij een mooie aanhef, zoals bij het huldigen van Soeur Berchmans in 1895, die uit Oostende afkomstig was:

‘Zij had een schoone stem de zee die bij Oostende
u wiegelied'renzong.’

Over het algemeen is zijn vers welluidend; het ontplooit zich zonder horten of stoten, als een kleed dat uit zijn vouwen valt, en zoals dikwijls, doet hij een beroep op herhalingen, om de gebondenheid van zijn gedachtengang te versterken. De taal is licht archaïserend en Westvlaams gekleurd. Zijn gedicht voor de ‘drij kinderen’ die in het klooster te Wakken op 7 juni 1892 hun eerste communie deden, luidt als volgt:

‘Gedrijen knielen ingetogen
Ons kindren voor den autaar neêr;
En wachten vreezend en bewogen
De komste van den Heer.

Maar drij! - maar vanuit de oosterlanden
Zoo kwamen ook tot God den Heer
Drij Koningen met hunne offranden
En knielden biddend neêr.

Maar drij! - maar uit hun herten geuren
Drij bloemen, daar zij knielen neêr,
Die, goddelijke deugden, beuren
Hun kelken tot den Heer.

[p. 439]

 

Maar drij! - maar uit de Godheid dalen

 

Drijvuldig ook de gratiën neêr

 

Die doen de kinderzielen stralen

 

Drijvoudig tot den Heer.

 

 

 

Drijvuldigheid! Gij nooit volprezen!

 

Gij schept; verlost en heiligt weêr

 

En maakt het heilig kinderwezen

 

Tot woonste van den Heer.

 

 

 

Gedrijen komen, ingetogen,

 

Ons kind'ren van den autaar weêr

 

En dragen in hun hert bewogen

 

Voor eeuwig, God den Heer.