Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1941

[p. 673]

Boekbespreking

H. Meert: Onkruid onder de tarwe. Proeve van taalzuivering. - Uitgave bezorgd door C.H. Peeters, N.V. Brepols.

De jongeren kunnen bezwaarlijk de verdiensten beseffen die H. Meert, verwierf, jaren geleden door de uitgave van ‘Distels’ en, spoedig daarna, door den aanvang der publicatie van Onkruid onder de Tarwe. Dit wil echter niet zeggen dat de leiding van dezen Gentschen werker voor hen onontbeerlijk zou zijn geworden. De jeugd van toen kon alvast nog een verontschuldiging aanvoeren, die thans niet meer geldt. Geheel het onderwijs was toen nog eenvoudig fransch, terwijl ik telkens weer de ervaring opdoe dat de jeugd van heden den zegen der hervorming niet naar waarde schat.

‘Onkruid onder de Tarwe’ is een veilige gids, voor leeraars en leerlingen tegelijk.

Fl. Prims: Antwerpiensia. 14^e Reeks. - Boekh. Veritas. Antwerpen.

Kan. F. Prims is niet een minnaar van de historie om de historie zelf; hij is een delver naar de waarheid, en het is verbazend hoeveel scheeve en vaak oude en koppig- voortlevende voorstellingen hij reeds heeft recht gezet. Aldus weer in deze verzameling de dokumenten die afdoende bewijzen tot welk beperkt aantal slachtoffers de fantastische getallen de beweerde slachtoffers der inquisitie te Antwerpen moeten gereduceerd worden; aldus de op afdoende dokumenten gestaafde conclusie dat de opstand tegen de Kerk en den Koning van Spanje niet uit den wil der autochtone bevolking is losgekomen, maar het werk is geweest, in de eerste plaats van vreemden; dat de Antwerpsche beeldstormerij, verre van een product te zijn van massa-psychologie, koelbloedig naar een weloverwogen plan, werd uitgevoerd. Hier ligt nieuw materiaal gereed voor de synthese die Kan. Prims eenmaal schrijven moet.

C.

Dr. J. Muls: Memling, de laat-Gothische Droom. - Uitg. Pro Arte, Diest.

Ik heb de lezing van Muls' boek herhaaldelijk onderbroken om het te vergelijken met de studie die Dr A. Gotis een paar jaren geleden aan Hans Memling heeft gewijd. Twee zeer verscheiden persoonlijkheden schrijvend over eenzelfden kunstenaar; de eene stellig en critisch in zijn doorschouwen, de andere mijmerend-genietend dwalend om en doordringend tot de ziel van het werk. Dit werk over Memling is wellicht de beste kunstenaarssynthese die Muls tot heden vermocht te geven.

C.

Heinrich Lützeler: Führer zur Kunst. - Verlag Herder u. C, Freiburg i. Breisgau.

Lützeler wil zijn een gids, een leider en voorlichter op het gebied en naar de kern der kunst; en hij bezit daarvan en daarvoor de onmisbare eigenschappen: inzicht, ontvankelijkheid en evenwicht in opmerkelijke mate.

Lützeler heeft en geeft houvast. Hij ziet de kunst als wortelend in en bloei van leven; en - terugwerkend - kunst als diepste levensverrijking. Maar levensverrijking door de kunst volgens haar eigen wetten en wegen, en telkens herboren in den scheppenden kunstenaar. Lützeler leert den lezer de gesteltenis in dewelke

[p. 674]

hij het kunstwerk benaderen moet, leert hem den geest waaruit het geboren wordt en leeft, op het gebied der architectuur, der schilder- en der beeldhouwkunst, leert tevens de waarde van het ambachtelijke in den scheppenden arbeid. En deze inwijding en leiding geeft hij op een zeer pedagogische en aanschouwelijke manier door een overvloedig illustratiemateriaal, dat het essentieele naast het detailwerk toont, het wezenlijke en expressieve naast het barokke en leege, het echte naast het maakwerk.

Lützeler doet dit met een groote onbevangenheid tegenover het nieuwe en het nieuwste, maar hij heeft te veel houvast om het nieuwe om het nieuwe te prijzen.

Allen lof tevens voor de drie keurige deeltjes uit de reeks: De Kunst in het Leven: Levenskameraden, - Vredig Sterven en Jonge Meisjes. Lützeler beschouwt het kunstwerk niet enkel als een historisch en aesthetisch object, maar als schepping uit de menschelijkheid van den kunstenaar, die rechtstreeks het leven voedt en verheerlijkt.

Elk boekje bevat 25 reproducties, waarvan enkele in kleur.

Andere deeltjes heeten: De gestalte van Christus, - Heilige Geboorte, - Blijvande Vreugde, - Het Kind, - De Jongeling, - Het Dier en de Mensch, - Het Leven van Maria, - Opstanding, - Discipelen en Apostelen.

Uit de kunst dezer lage landen werd een rijke keuze gedaan en de vertaling is onberispelijk.

A.V.C.

Thilda Deckers: Spreek eens met mij. - Uitg. Het Kompas, Antwerpen. Pr. 20 fr.

Dat een schrijver zich over zijn kinderjaren buigt, en, hergenietend, daarover schrijven gaat is een normaal verschijnsel. En het is niet zeldzaam dat hij daarover van het mooiste en gaafste geeft van heel zijn kunnen zooals S. Lagerlof in hare herinneringen uit Mörbacka, of een kostbaar dokument bezorgt voor de diepe kennis van den auteur en zijn werk, zooals ‘Elf Jaar’ van S. Undset. Het gebeurt ook, zij het in mindere mate, dat een schrijver het leven der eigen kinderen tot iets meer dan een persoonlijke verteedering herschept, tot een stuk leven in de literatuur; en Streuvels in Prutske en Duhamel in Les Plaisirs et les Jeux hebben getoond hoe een kunstenaar dit gevaarlijk materiaal behandelen moet.

Dat een oom of een tante zich verteederen over ‘het verstand’, en de ‘geestigheid’ van neefjes en nichtjes is een gewoon geval, maar dat ze er iets van maken dat met literatuur te stellen heeft is een zeldzaamheid. Laat dit een dubbele reden zijn om het verschijnen te begroeten van Thilda Deckers': Spreek eens met mij. Annie Salomons is in: Een meisje en een jongetje, waarin ze hare ervaringen met haar neefje en nichtje te boek heeft gesteld, tot de conclusie gekomen dat ‘als we er soms al aan twijfelen, of we in staat zijn kinderen op te voeden, in elk geval vast staat dat die kinderen niet ophouden ons op te voeden.’ Maar toen Thilda Deckers met het schrijven van haar boekje begon was ze blijkbaar deze ervaring al rijk. Ze bekijkt haar object met andere oogen als A. Salomons. Ze bespiedt het met de waakzaamheid van iemand die zich zelf bewaakt voelt, en die weeet dat hij elk oogenblik verplicht kan zijn een slag te pareeren om zijn eigen waardigheid te beveiligen. Het boekje van A. Salomons is louter hart; dat van Thilda Deckers in speelscher; vol van humor en met een passende dosis ironie of zoo u dit verkiest: levenswijsheid.

‘Spreek eens met mij’ is een opmerkelijke eersteling: vol toetsen en teere, maar scherp afgelijnde notities; hij is wars van alle interessantigheid, maar vol geest. Het is bij poozen als een vriendelijk gevecht tusschen tante en de kleine Marc.

AUG. VAN CAUWELAERT.