Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1931

[p. 657]

[1931/8-9]

Het Pardon der Heiligen
door Marie Koenen.

Wanneer in den nacht van Maria-Hemelvaart de vreugdevuren en alle kaarsen- en fakkelvlammen van het vigilie gedoofd zijn rondom de kerk van la Clarté, dat in de landstaal Sklerder heet, - als daarbinnen alleen nog de kleine goudster der Godslamp haar schemerschijnen laat spelen over de gouden sterren van Maria's bruidskleed, over de gouden lelies van haar weidschen blauwen koninginne-mantel, in de edelsteenen van haar kroon en van de kroon van haar lief Kind, den Koning der Wereld, - dan komen, hoog boven de zee en toch lager dan de sterren, die groote witte wolken naderdrijven, een vloot van hemelschepen. Bij den diepen samenzang van den vloed en den nachtwind varen ze aan, recht op Maria's heiligdom toe, dat op den hoogsten kustheuvel, halverwegen de bocht tusschen Perros en Trégastel, zijn doorzichtigen torenflits opheft tot wegwijzer voor allen te-land of ter-zee.

Rustig en welbestierd zeilen de wolkenschepen over de Zeven-Eilanden en de rotsbaai van Ploumanach heen, om ergens ginds tegen de paarse heideheuvels te landen. Na hun voorbijgang is de nachthemel boven aarde en water van het droomverzonken Bretagne meteen weer helder, groen en blauw maar ijler en doorzichtiger dan de zee bij dag, en véél wijder nog, grenzeloos-wijd en zuiver in den schijn van Godslichtende waaklamp, de maan.

Alleen over de hollewegen, de voetpaden, de breedere banen, die van alle hemelstreken naar de kerk van Sklerder geleiden, bewegen schaduwen voort, bij het geschuifel van vele voeten en het geprevel van vele biddende stemmen. Want dichte scharen van beevaartgangers brachten de wolkenschepen aan, alle Hemelingen, - en geen bleef er achter - die op de altaren, tegen de pilaren of in de portieken der kerken van Bretagne, in veldkapel of deur-nis, bij de bronnen in de bosschen of op de rotsen van de kust hun beeld weten staan. Voorop de Alleroudste, God de Vader zelve, le Père-éternel van den top der rotsstapeling in Trégastel, met de rechterhand zegenend geheven, het groote takkenkruis recht omhoog tegen den linkerschouder,

[p. 658]

zoodat het z'n scherpe schaduw werpt over wie Hem het eerst volgen, moeder Anna met den trouwen Joachim, beiden grijs en wijs en gelukkig, Sint Jozef met den lelietak bescheiden achter hen. Na hen komen in twee rijen de twaalf Apostelen, ieder met z'n zaag of zwaard, z'n kruis of kelk of boek, zooals ze waken, uit graniet gebeeldhouwd, in de smalle nissen halverhoogte van de diepe kerkportalen te Guimiliau, Plestin of Rosternen.

Dan volgen, statig schrijdend met hun kromstaf, zeven gemijterde bisschoppen, de heilige Kelten, die aan Armor het Evangelie brachten, Sint Pol van Leon, Tugdual van Tréguier, Sint Brioc, Samson van Dol, Sint Malo, Paternus van Vannes en Corentijn van Kemper, met heel een schare van hun opvolgers, van heilige abten en kluizenaars tot geleide.

En zie, in 't midden van den weg, alléén, met z'n harp en geleid door zijn trouwen wolf, komt Sint-Hervé, de blinde bard, de patroon aller zangers, uit de kapel op den top van den Menez-Bré. Hem volgen Sint Efflam, opgestaan van zijn tombe in de kerk van Plestin; Sint Ervel en Sinte Juna z'n zuster, uit hun bedehuisjes in de heuvelbosschen van Argaot, en de zes Genezers van Moncoutour: Honarniaule met den wolf voor den angst, Mamert voor de buikpijn, Livertin voor de hoofdpijn, Sint Meën tegen den waanzin, Sint Hubertus de jager. Natuurlijk ook Sint-Jan de Dooper, met een klein wit lammetje zorgzaam in de armen, zooals hij neerzit in z'n kemelsharen pij, bij de bron onder het oer-oude wegkruis op den heuvel bij St. Jean-du-Doigt.

Aldoor weer andere: moeders, weduwen, prinsessen en kloosterzusters, reclusen en koningen. Sint-Yves van de Waarheid, de groote patroon, in rechterstoga en baret, met het wetboek in leeren schacht neerhangend van den pols, en links van hem de rijke, en rechts van hem de arme.

Tot eindelijk de groote Sinte Michiel nadert met het vlammend zwaard en de weegschaal, en achter hem, het laatst, een dichte zwerm Engelbewaarders, Engelen en Aartsengelen - tot heel de kerk van Sklerder overvol is, en nog velen schouder aan schouder in de portiek en op het kerkhof staan opgehoopt.

Sint Hervé heeft de hand over de snaren laten glijden, en bij dit zilveren getinkel heffen vele stemmen den zang Ar Baradoz aan, het lied van het Paradijs, zoo liefelijk en teeder als het suizelen van den lentewind door bloesemtwijgen.

[p. 659]

Maria, de hooge Koninginne op haar troon, luistert en glimlacht ontroerd, maar zóó schuchter, dat ze bijna bedroefd de oogen houdt neergeslagen en het kleine Kindje met z'n groote kroon, bangelijk z'n twee handjes vastgrijpt aan haar halsboord. Ze houdt den zoom van haar rijken mantel opgeheven, het hoofd wat voorover, als vroeg ze vergiffenis zoo de allerschoonste te zijn, en ziet niet op. Alsof ze weifelt en wacht.

Wie moet er nog komen? Wat zal er nog gebeuren? Allen wachten, omdat de Koninginne wacht. Aan haar voeten heeft zich de schare opnieuw in twee rijen gedeeld om doortocht te laten aan wie nadert.

Hebben niet allen terwijl ze neerzagen over den rand der wolkenschepen, over de zee tusschen de Zeven-Eilanden dien lichtenden weg ontwaard, een gouden straat voor de voetstappen, die elk jaar in dezen nacht zacht en zwevend en zeker van hun doel, dwars over de rimpelingen en de schuimkammen van den aanzwellenden vloed komen gegaan? Voor de voeten van het Lieve-Vrouwtje van Port-Blanc, het arme vergeten visschersdorpje, drie zeemijlen ver. In de baai van Ploumanach stapt ze eindelijk over de ros-grijze ruggen der logge monstersteenen aan land, en dan langs den heideweg berg-op, naar de kerk van Sklerder, daar gebouwd Maria tot eer en dank, door den edelman voor wien zij door storm en nevel het licht liet stralen, dat hem den uitweg wees tusschen de gevaarlijke klippen der Zeven-Eilanden.

Ze is klein en nietig het Lieve-Vrouwtje van Port-Blanc. Met haar sluike haren, haar zonverbrand blinkend en blozend rond gezichtje, in haar schamel blauw kleedje met den verschoten schoudermantel, lijkt ze een schuw en arm visschersmeisje. Zij, ze heeft geen kroon op het hoofd, geen Kindje op den arm. Ze loopt zoo maar stilletjes met de handen gevouwen en het hoofd neer, midden tusschen de rijen der wachtende Hemelingcn door, verlegen, heel verlegen, en o zoo eerbiedig. Eerst vlak voor de voeten van de hooge Hemelkoningin durft ze de oogen opslaan - Maria van Sklerder en Maria van Port-Blanc, de tenhemel verhevene en de op-aarde-verscholene, zien elkaar aan, - blik in blik - en een lach straalt uit haar beider oogen, een blijdschap van herkenning. Want de Koningin van alle Heiligen op haar hoogen troon is nu eerst voluit gerust en gelukkig omdat ze zich zelve heeft teruggevonden zooals ze op aarde rondwandelde. En in 't vooruitzicht de vele armen en eenvoudigen, die straks uit de dorpen en gehuchten van Bretagne

[p. 660]

bij haar komen bidden, toch ook als haars gelijken te kunnen verwelkomen, groet ze eindelijk haar genooten uit den Hemel aan den voet van haar aardschen troon, met een gelukslach zóó blijde, dat de morgen begint te dagen over land en zee.

Dan plooit het Lieve-Vrouwtje van Port-Blanc tevreden haar kleed en mantel samen voor den weg-naar-huis, Dan zeilt van de bloeiende heideheuvels de hemelvloot terug de eindelooze ruimten van het Eeuwig Leven in.

Wanneer het rozerood lichtende spoor van Maria's voetstappen is weggeschemerd over de golven, en de wolkenschepen weer verdwenen in de open eeuwigheid - staan daar aan de kimmen landwaarts, op de kam der groene heuvels, in hun wijden kring alleen nog de wachters op wie niemand lette: Arthur de koning, uit de kerkportiek van Perros, met zijn ridders uit Bretagne's verborgen Graalburcht ‘Joyeuse Garde’, goud hun helm en halsberg, goud hun schild, goud hun groot tweesnijdend kruiszwaard. Zij blijven. Zij zullen daar staan heel Maria's heiligen vierdag lang, zonderdat iemand van de pelgrims hen gewaarwordt. Want in hun gouden rusting stralen zij als de zon zelve van haar opgang tot haar ondergang.