Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1909

[p. 493]

Omroeper

Geachte Redactie

Een goede vriend heeft me gewezen op een onduidelijkheid en op een onnauwkeurigheid in mijn nabetrachting op 't Mechelsche Congres, die ge bekend gemaakt hebt in uw vorig nummer. Wil mij veroorloven beide fouten in orde te brengen.

De ouduidelijkheid bestond hierin dat ik, zonder verdere toelichting, verteld heb dat er den eersten dag van 't Congres een Babelorde geheerscht heeft in 't Seminarie. Dat was ook zoo. Maar nu zijn sommige menschen gaan denken dat de verantwoordelijkheid woog op de personen, die in gewone tijden aan 't hoofd staan van 't Klein Seminarie, en daar is geen schijn van aan. Ik heb den Z. Eerw. Heer Superior zelf als verloren zien dwalen, want vreemde geesten waren meester van zijn wettelijk erf en zelf moest hij vragen wat er gebeurde. Wie nog detectievenlust mocht hebben om verder de schuldigen op te sporen, hij zoeke voortaan buiten de muren van het Seminarie.

Maar, voor mijn gewetensrust is het erger, dat ik ook een geschiedenisvervalsching gepleegd heb,... en misschien een toekomende doctorsthesis! Dan maar gauw herstellen! Ik sprak van de plechtigheid der H. Sakramentshulde en 't schijnt.... dat er geene geweest is. Hoe ik daartoe gekomen ben? Ik weet het niet, maar feitelijk heb ik daar nooit aan getwijfeld. Ik stond te veraf, in een zijstraat, om alles duidelijk te zien en, daar is al meteens rondom mij een oogenblik geweest van groote stilte, ik heb een kruisteeken gemaakt... Ja, heb ik gedroomd op dat oogenblik? Waarachtig, het was toch alles gelijk een droomverschijning.

Ziezoo, nu dat weer iedereen weet dat ik noch aan de menschen, noch aan de waarheid heb willen kwaad doen, kan ik weer geruster slapen. Het geroffel van den Vlaamschen strijd, die niet meer slaapt, zal me wel op tijd wekken.

Met dank, geachte Redactie, en trouwe verkleefdheid uw

Frans Van Cauwelaert.

MOOI NEDERLAND, de bekende scheurkalender, die elken dag een kiekje geeft van een werkwaardig of schilderachtig Nederlandsch stad- of landzicht, is weer verschenen. Nog altijd te weinigen weten hoe schoon Holland is, en wat een feest ze geven, ‘die lage landen bij de zee,’ voor oogen, die kijken willen. Dank zij de vondst van dezen kunstkalender wordt men elken dag binnen zijn werkkamer op een brok mooiheid vergast. Dat zullen in de eerste plaats onze Vlamingen waardeeren, die langs den Noordkant niet langer op een prozaïschen grensdijk willen staren. Mooi Nederland is een uitgave van Bakker, te Koog-Zaandijk.

_* * _*

Wij ontvangen ter opname dezen omzendbrief:

Brussel, 21 November 1909.

Ondergeteekenden, onder den rechtmatig diepen indruk van het oordeelen en veroordeelen dat sommigen in Engeland zich tegenover België veroorloven met betrekking tot onze

[p. 494]

Afrikaansche bezittingen, kunnen zich niet weerhouden, tegen die handelwijze openlijk verzet aan te teekenen.

Zij hechten er aan, den raad, door zijn Genade Lord Aartsbisschop van Canterbury op de vergadering van 19 November l.l. te Londen bedektelijk gegeven, op te volgen; en hun stem te verheffen in de overtuiging aldus veel misopvattingen en vooroordeelen uit den weg te ruimen.

De 15ⁿ November 1908 nam België de heerschappij over van Congo, dat, tot dien dag toe, naar overeenkomst onder de Mogendheden, een onafhankelijke Staat was geweest. Te dezer gelegenheid ontstonden in de Belgische Kamers lange en grondige beraadslagingen over verleden en toekomst; alle meeningen werden voorgebracht, zoodat niet de minste twijfel kan bestaan aangaande de zuivere oprechtheid van 's lands gevoelens en het volle bewustzijn der plichten, die ons volk door de overname van Congoland op zich heeft genomen.

Thans is de toekomst geregeld door een organieke wet, met veel zorg door de beide Kamers voorbereid, en, in groote meerderheid, goedgekeurd. Die wet plaatst de kolonie onder toezicht van de wetgevende macht, en men mag stout beweren dat geen enkele wet van koloniale inrichting ruime en liberaler is.

Nauwelijks was de overname een feit, toen prins Aalbrecht van België een studiereis door de kolonie ondernam, en daar zeer nauwkeurige onderzoekingen deed. Het heele land volgde 's Prinsen daden en juichte ze toe.

Bijna tegelijker tijd reisde de Minister van Koloniën naar Afrika, om op eigen hand en in elk opzicht den toestand te onderzoeken. Hij doorliep een groot gedeelte van het Congoleesche grondgebied, en zijn onderzoek drong door tot de kleinste bijzonderheden van inrichting en bestuur. Iedereen was hem welkom en iedereen mocht vrijuit spreken.

Hij was maar pas in België terug, toen hij bij de Kamers een ontwerp overlegde, dat ten doel had het stelsel van eigen beheersbedrijf voor de natuurvoortbrengselen te verzaken, de belasting in arbeid door de algemeene belasting in geld te vervangen; den handel, den persoonlijken ondernemingsgeest, de ontwikkeling van de zedelijke opvoeding en van het vakonderricht der inboorlingen te begunstigen.

Uit dit programma spreekt een staatkunde, vooruitstrevend en beschavend, die dan ook, in beginsel, door alle partijen werd goedgekeurd.

In Engeland ook werd het ontwerp door de welingelichte openbare meening goed ontvarigen; de Regeering en een groot deel der pers spraken er over met den onverholen wensch van verzoening en bedaring.

Met vreugde begroetten wij die boodschappen van ontspanning, begeerig als wij zijn de banden niet te zien verkreken, die ons zoo nauw met Engeland verbinden en die werden gelegd door eeuwenlange hartelijkheid, door eenzelfde leven onder ruime volksvrijheid, door gemeenschap van staats- en handelsbelangen.

Toch blijft in zekere geesten wantrouwen hangen voor de toekomst, en dat wantrouwen geeft zich lucht in vergaderingsbesluitselen, openbare verklaringen, tendenz-geschriften, waardoor zich onze vaderlandsliefde met recht voelt gekwetst.

Het is ons een plicht daarover in 't openbaar onze spijt uit

[p. 495]

te drukken en verzet aan te teekenen tegen aanvallen die België niet verdiend heeft, en die het zeker nooit zal verdienen. En 't is ons een dure plicht, zooveel te meer daar België zich een hooge eereplaats onder de volkeren wist te veroveren, daar het altijd stellig en stipt zijn internationale verplichtingen nakwam, daar het zijn aandeel had in elke openbaring van maatschappelijken vooruitgang, en daar het zijn zedelijke verantwoordelijkheid tegenover de gansche beschaafde wereld ten volle beseft.

Congo behoort thans aan een moederland, werkzaam, rijk, goed ingericht, met staatkundige en maatschappelijke instellingen die geen vergelijking duchten, en met een vrije, altijd wakkere pers ter voorlichting van de openbare meening. De kolonie staat onder toezicht van een Parlement met een hoog gezag en een waakzame tegenpartij; en voor dit Parlement staan al de daden van het bestuur onder ministerieele verantwoordelijkheid.

Zijn dat geen feiten, waarvoor elke argwaan moest verdwijnen?

Vreemd! Men brengt hulde aan ons volkskarakter, en toch beweert men dat het bestuur onzer Kolonie misdaden dulden zou.

Meent men dat het Belgische volk zich aan zulk een monsterachtigen toestand niet zou gelegen laten, en dat de Kamers, de pers en de openbare meening haar verontwaardiging niet zouden lucht geven?

Vóór enkele dagen, op het feestmaal in Guild Hall, drukte de H. Asquith, eerste Minister van Engeland, zijn vertrouwen uit in onze parlementaire instellingen en, wijzend op de goede betrekkingen tusschen beide landen, ‘aanvaardde hij welwillend de staatkundige verklaringen van den Minister van Koloniën. Nu moest men, zegde hij, wachten hoe en of de vooruitzichten, door die verklaringen geopend, in vervulling zouden gaan’.

Meer vragen wij niet.

Dat men niet langer België belade met een tendenz-proces; dat men niet langer ons land bij voorbaat veroordeele.

Dat men niet langer onze kolonie mete met een andere maat dan deze waarmede men naburige koloniën meet, die toch beheerd worden door dezelfde internationale standregelen.

Het is onze plicht te eischen dat men ook tegenover ons de hoofdbeginselen der rechtvaardigheîd naleve. Wij richten ons overigens in volle vertrouwen tot een volk, dat er fier op gaat de Gerechtigheid en het Vaderland te beminnen, dat welzeker diezelfde gevoelens bij de anderen zal weten te eerbiedigen en het zwijgen zal opleggen aan vooroordeelen door niets gewettigd.

De Voorzitter:

Aug. Beernaert, Staatsminister.

De Secretarissen:

Dejace, Ch., Hoogleeraar aan de Hoogeschool van Luik;

Dubois, Bestuurder van het Hooger Handelsgesticht, te Antwerpen;

Dupriez, Hoogleeraar aan de Katholieke Hoogeschool, Leuven;

Lecointe, G., Wetenschappelijk Bestuurder van de Koninklijke Sterrenwacht van België;

Prins, Ad., Hoogleeraar aan de Vrije Hoogeschool van Brussel;

Z. Eminentie Kardinaal Mercier, Aartsbisschop van Mechelen.

[p. 496]

Rochedieu, Predikant, Voorzitter van de Synode der Vereeniging van de protestantsche evangelische kerken, Brussel;

Bloch, Opperrabbijn van België;

Simonis (Burggraaf A.), Voorzitter van den Senaat;

de Favereau (Baron P.-L.), Eerste Ondervoorzitter van den Senaat, Staatsminister;

Cooreman, Voorzitter van de Kamer der Volksvertegenwoordigers;

Nerincx, Eerste Ondervoorzitter van de Kamer der Volksvertegenwoordigers;

Harmignie, Tweede Ondervoorzitter van de Kamer der Volksvertegenwoordigers;

de Lantsheere, Staatsminister;

Woeste, Staatsminister;

Lejeune, Staatsminister;

de Smet de Naeyer (Graaf P.), Staatsminister;

Devolder, Staatsminister;

van den Peereboom, Staatsminister;

Van den Heuvel, Staatsminister;

van Maldeghem, Eerstaanwezend Voorzitter van het Hof van Cassatie;

Lameere, Voorzitter van de Kamer bij het Hof van Cassatie;

Janssens, Procureur generaal bij het Hof van Cassatie;

Jouveneau, Eerstaanwezend Voorzitter van het Hof van Beroep, Brussel;

de Prelle de la Nieppe, Procureur generaal bij het Hof van Beroep, Brussel;

Van Maele, Eerstaanwezend Voorzitter van het Hof van Beroep, Gent;

Callier, Procureur generaal bij het Hof van Beroep, Gent;

Ruys, Eerstaanwezend Voorzitter van het Hof van Beroep, Luik;

Henoul, Procureur generaal bij het Hof van Beroep, Luik;

Bauss, Ch., Voorzitter van ‘La Fédération des Avocats Belges’;

Lemonnier dd. Burgemeester van Brussel;

Buls, Oud-Burgemeester van Brussel;

De Vos. Burgemeester van Antwerpen;

Kleyer, Burgemeester van Luik;

Siffer, dd. Burgemeester van Gent;

J. Deruyts, van de Koninklijke Academie der Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten van België;

de Borchgrave (Baron E.), Voorzitter voor 1910 van de Koninklijke Academie der Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten van België;

D^r Moeller, Voorzitter der Koninklijke Academie van Geneeskunde van België;

De Vreese, Voorzitter der Koninklijke Vlaamsche Academie;

V. De Brabandere, Rector der Staatshoogeschool van Gent;

J. Fraipont, Rector der Staatshoogeschool van Luik;

M^gr Ladeuze, Rector magnificus der Katholieke Hoogeschool van Leuven;

Errera, Paul, Rector der Vrije Hoogeschool van Brussel;

Solvay, Stichter van ‘Les Instituts Solvay’ te Brussel. Volgen vele en voorname toetredingen.

DE INHOUDSTAFEL van het tweede halfjaar 1909 zal bij het aanstaande Januari-nummer worden ingelascht.