Dietsche Warande en Belfort. Jaargang 1907

[p. 437]

Boekennieuws

L. HABRICH. PEDAGOGISCHE ZIELKUNDE. Uit het Duitsch vertaald door G. Siméons, kantonalen schoolopziener te Meenen. Tweede deel: Het Streefvermogen. - Uitg. K. Van de Vyvere-Petyt, Steenstr., Brugge; 1906; XIV-545 blz. Prijs: 6 fr.

Een werk van allergrootst belang voor allen die met opvoeding en onderwijs zich bezighouden. Het verdient zeker in onze schoolwereld bekend, en derhalve zullen wij ook trachten er kortbondig en klaar de ontleding van te geven. - In een eerste boekdeel van 330 blz. (prijs: 3.75 fr.) had ons de heer Siméons Habrich's studie over Het Kenvermogen vertaald; dit tweede handelt nu over Het Streefvermogen, en stelt ons de gewichtigste hoofdstukken der zielkunde voor. Het geldt hier immers de werkzaamheden van het voelen en het willen, die zeker meer in betrekking staan met de opvoeding dan met het onderricht. Na eenige beschouwingen over 't streefvermogen in 't algemeen, handelt de schrijver over de formeele gevoelens; daarna over de qualitatieve gevoelens of de gemoedstoestanden naar hun voorwerp; over hunne sterkte en hunnen duur; over de duurzame begeertetoestanden: over wil, wilsvrijheid en karakter; en eindelijk, in een eerste bijvoegsel, over de ontwikkeling van den kinderlijken geest; in een tweede, over den verstandelijken krankheidstoestand bij het kind, waarna in een derde, nog eenige bladzijden worden toegevoegd aan het eerste deel der zielkunde, namelijk over de zinnelijke waarneming en beweging. - Eene rijke biographische opgave van geraadpleegde werken gaat met een passend voorbericht de eigenlijke studie vooraf. De inhoud is dus in alle opzichten zaakrijk. - Kwestie nu van welk standpunt de schrijver vertrekt: ‘Het hoogste doel,’ zegt hij, ‘zoowel der zelfopvoeding als der opvoeding van anderen is, voor ons, de christene deugd. Daarom moet onze zielleer met het wezen der deugd, met de christene deugdenleer overeenstemmen. Evenzoo behoeft de christene deugdenleer de zielkunde, om ten volle begrepen te worden.’ Men mag zeggen, ja, dat Habrich's werk een zeker richtsnoer is om onze onderwijzers, vooral de jonge, te geleiden. Zijne grondstelsels berusten op de waarheden van den godsdienst; zijne bewijsvoeringen en besluiten steunen op geen vlotzand, maar in streng logische bewoording samengesteld, overreden zij door hunne innerlijke kracht of door het gezag waarop zij zich beroepen. De schrijver sluit daarbij de oogen niet voor opwerping en dwaalleer, en dit is heden te meer noodig, daar men zóo hoog oploopt met allerlei sophistische leerstelsels, welke den mensch verlagen tot een wezen zonder vrijen wil of zonder bestemming na dit leven. In dat opzicht weze men voorzichtig met tal van Hoog-duitsche en Noord-nederlandsche uitgaven, waar met den godsdienst geen rekening in gehouden

[p. 438]

wordt, en wier zoogenaamde onpartijdigheid of onverschilligheid niet altijd de vijandigheid kan verbloemen. - Oprechten dank verdient de heer Siméons, die zulk heerlijk boek voor tal onzer landgenooten heeft opengelegd, en voor den zwaren arbeid daartoe niet is achteruitgedeinsd. Moge die arbeid allereerst door een ruim debiet van zijn werk beloond worden! Denkelijk zal hier of daar een lezer tegen sommige technische benamingen iet of wat opzien: och ja, wetenschappelijke boeken zijn nog niet te onzent ingeburgerd; doch dit is mede eene andere reden om deze Pedagogische Zielkunde welkom te heeten en den heer Siméons te ondersteunen. Het worde gedaan.

Kan. J. Muyldermans.

DE HERVORMING VAN HET MIDDELBAAR ONDERWIJS, door M. Brants. Met goud gekroond en uitgegeven door de koninklijke Vl. Akademie 305 blz. - in-8^o A. Siffer. Gent 1906.

Een boek over Hervorming van 't onderwijs kan bijna niet anders dan te gepaster uur komen. 't Hervormen van de onderwijsprogramma's is een bedrijf dat nooit stil ligt, de eene commissie heeft haar eitje nog niet uitgebroeid óf een andere begint al te kakelen. Ons officieel middelbaar onderwijs werd heringericht en uitgebreid door de wet van 1855 - 1858 - 1859 en 1869. In 1881 weer een volledige hervorming. De wet van 1883 op het Vlaamsch bracht andermaal eenige veranderingen, en in 1887 kregen we weer een volledig nieuw programma. In 1890 een organische wet voor 't Hooger onderwijs en in 1897 een herinrichting van de middelbare scholen van lageren graad. En op dit oogenblik verkeeren de bazen van ons onderwijs weer in zwaren barensnood. Op den vreemde ging 't al niet anders: ‘Sedert dertig jaar heeft men het middelbaar onderwijs vijf maal hervormd in Frankrijk, elf maal in Italië, twee maal in Pruisen’ (blz. 50).

Het werk van M. Brants mag ontegensprekelijk tusschen de goede werken tellen welke over het hervormingsvraagstuk verschenen zijn en van Vlaamsch standpunt uit is het een daad van groote verdienste om de warmte en de wetenschap waarmede het de rechten bepleit van onze Moedertaal.

De eerste helft van het boek is een historisch overzicht van de inrichtingen van 't M.O. in de bijzonderste kultuurstaten: België - Frankrijk - Duitschland - Holland - Engeland - Hongarië, de Noorsche staten, enz. Enkel de eerste vier landen zijn in den breede behandeld. Schrijver deelt ons o.m. de programma's mee van de hoofdhervormingen dier landen en laat ze gemakkelijk overzien en waardeeren door vergelijkende uurtafels. Dit was een zeer goede opvatting, maar met een weinig meer zorg waren hare deugden nog beter uitgekomen, b.v. schrijver heeft slechts voor enkele uurtafels de lesuren, aan een zelfde vak over den geheelen studietijd besteed, samen getrokken en vergeleken. Het was eene kleinigheid het overal te doen, en 't liet u met eenen oogopslag 't geheel programma overschouwen.

In de tweede helft van 't werk oefent schrijver kritiek op de heerschende stelsels en stelt een nieuw leerplan voor.

Schrijver wil de Einheitschule d.w.z. een dusdanige regeling,

[p. 439]

van de leervakken en methoden dat er tusschen het lager, middelbaar en hooger onderwijs een geleidelijker overgang besta. Het middelbaar onderwijs zelf zou moeten verdeeld worden in twee cyclussen, zooals in Noorwegen, en zooals ook in België in 1881. De eerste cyclus - een driejarige - zou het middelbaar onderwijs van beide graden gemeen zijn. De tweede - een vierjarige - zou een oude en een nieuwe humaniora en een wetenschappelijke afdeeling bevatten. De oude en nieuwe humaniora moeten in gelijke maat de aesthetische vorming van den jongeling betrachten, en gelijkberechtigd zijn voor het hooger onderwijs, uitzondering voor de theologie en de huidige klassieke philologie; de moedertaal moet de voertaal zijn van alle vakken, buiten het taalonderwijs, en de grondslag van de geheele letterkundige vorming.

Het onderwijs der moedertaal moet ons ook de beschavingsgeschiedenis van ons volk doen kennen en den vaderlandschen zin der leerlingen versterken. De moderne talen krijgen grootere uitbreiding en worden hoofdzakelijk door 't spreken en op ondergeschikte wijze door de spraakleer onderwezen. De geschiedenis moet in den hoogeren cyclus eerst en vooral beschavings-geschiedenis zijn en in verband staan met een aanschouwelijk kunstonderwijs en te zamen met de aardrijkskunde, voor de landen waar men de taal van aanleert, door het taalonderwijs zelf gesteund en volledigd worden. Natuurkunde moest van af de lagere klassen onderwezen worden doch steeds proefondervindelijk. De oude talen zouden allengskens van hare waarde verliezen, omdat ze voor onzen tijd hare vroegere praktische beteekenis kwijt zijn en de opvoedende kracht niet bezitten welke hun veelal wordt toegeschreven.

Dat zijn de hoofdtrekken van 't boek. Ik kritikeer het voorgeslagen programma niet, want voor omvangrijke bespreking is hier geen plaats en maar een i' ken aan- of afdoen heeft geen belang.

Ten volle ben ik het eens met den schrijver over de rol die hij de moedertaal geeft.

Frans Van Cauwelaert.

GEÏLLUSTREERDE SCHOOLFLORA voor NEDERLAND door H. Teukels, leeraar aan de 1^e Hoogere Burgerschool met vijfjarigen cursus te Amsterdam. - Derde vermeerderde en verbeterde druk, met 1566 afbeeldingen. - P. Noordhoff, Groningen.

Wij hebben hier te doen met een ernstig werk, een werk van hooge waarde, zooals Noord-Nederland er weet te leveren op elk wetenschappelijk gebied. 't Is een betrouwbaar Vademecum niet slechts voor den scholier, voor den beginnende, maar evenzeer voor den beslagen plantenliefhebber en meer bepaaldelijk voor den botaniseerder. Zeer methodisch zijn de wetenschappelijke gegevens ingedeeld, zeer klaar en duidelijk zijn de uitleggingen. De tekst is met honderden en honderden teekeningen en afbeeldingen opgehelderd, even sierlijk als streng juist en getrouw. Stoffelijk ook heeft de uitgever het boek op zijn beste verzorgd.

Warm aanbevolen aan onze Vlaamsche onderwijsgestichten waar de kruidkunde in 't Nederlandsch wordt aangeleerd, of

[p. 440]

binnen kort zal moeten aangeleerd worden, ten gevolge van de Bisschoppelijke onderrichtingen of krachtens wettelijke bepalingen.

Dat onze vulgarisateurs en andere verguizers van onze taal er ook maar een kijkje in nemen! Zij zullen gevoelen dat hunne stelling, als zou onze taal minder geschikt zijn voor het behandelen der wetenschap, door dit boek, evenals door duizend andere op wetenschappelijk gebied, tot gruizelementen vermalen wordt.

Zijn ze oprecht, ze zullen moeten toegeven dat een oorspronkelijke taal als de onze de wetenschap kan toegankelijk maken voor iedereen, voor ongeleerden even als voor ontwikkelden, 't geen zeker het geval niet is met het Fransch. Een enkel voorbeeld: Vraag eens aan een Franschman, zelfs een geleerde, maar die het vak niet bestudeerd heeft, wat een Corolle inpundibuliforme, is hij zal u met zijnen mond vol tanden aangapen; maar spreek aan een Vlaamschen boer op zijne kloefen, hij moge geen letter kennen zoo groot als een huis, van eene trechtervormige bloem, hij zal u dadelijk begrijpen.

Eg. De B.

DE ZIEKTEN ONZER FRUITBOOMEN, door J. Troch, onderwijzer, gediplomeerd hofbouwkundige te Wetteren, Gent, A. Siffer, 1907, 75 blz., 1,25 fr.

Dit boekje werd bekroond in de tentoonstelling te Antwerpen. Als ondertitel geeft de schrijver op: Eenige nuttige wenken ten dienste van landbouwers, boomkweekers en alle plantenliefhebbers. En dat is recht: nut zullen al degenen, die boomen kweeken of er eenige in den hof staan hebben, uit dit boekje putten. Het behandelt zeer bevattelijk de voornaamste ziekten en vijanden der boomen en duidt aan wat daar tegen kan gedaan worden.

J.V.