Dietsche Warande. Nieuwe reeks 2. Jaargang 7

[p. 666]

Omroeper.

Toonkunst.

Geestelijke opera. Op Dinsdag, d. 23 Oct., heeft te Keulen eene opvoering plaats gehad van Ant. Rubinstein 's Mozes, op tekst van Mosenthal, Geestelijke opera in 8 tafereelen (op. 112).

Conr. Kreutzer en A.B. Marx, enz. hebben vroeger dit onderwerp als oratorium, Rossini en anderen hetzelve als opera behandeld.

Het strekt Rubinstein tot eere mede te werken in het veredelen der opera-voorstellingen.

Het blijkt sedert eeuwen dat de schouwburg ondanks alle misbruiken, niet kan worden afgeschaft. Eer en dank aan alle diegenen welke hun leven wijden aan de veredeling daarvan door het behandelen van leerrijke en stichtende onderwerpen. 't Is Rubinsteins doel het tooneel zelfs terug te voeren tot het geestelijk schouwspel van vroeger dagen, toen men tooneelvoorstellingen nog beschouwde als een middel om de zeden te verbeteren. En heden? Het Fransche Theater? Dat God zich erbarme!

Richard Wagner. In een brief aan August Roeckel zegt Wagner: ‘Lohengrin (gelijk ik dien versta) drukt den meest tragischen toestand van den tegenwoordigen tijd uit, dat wil zeggen, de zucht de hoogste streken van den geest te verlaten voor de groote diepte der liefde, het Verlangen om door het gevoel geheel ingewikkeld te worden, dat Verlangen waaraan de nieuwerwetsche werkelijkheid nog niet kan voldoen’.

Recht duidelijk zijn deze woorden nog niet. Bijna cynisch staan daar tegenover die van eenen grooten musicus onzer dagen, die van Lohengrin sprekende en van het pikante des derden bedrijfs, daaraan toevoegde: ‘Ja, der Bocksfuss schaut bei Wagner doch immer etwas heraus’.

Wagner-Verein is van 9000 leden op 4500 gezonken.

Minister de Burlet, heeft in naam Z.M. Koning Leopold II, aan de duitsche Kapellmeister Scholz te Frankfort a/M en Schwickerath te Aken het ridderkruis der orde van Leopold toegezonden, om daarmede twee kunstenaars te eeren die met woord en daad de Belgische toonkunst in hei buitenland verbreiden en verheffen; eerstgenoemde door de eerste uitvoering van Tinels Franciscus in Duitschland, laatstgenoemde, door de uitvoering daarvan op het beroemde nederrijnsche muziekfeest, te Sinxen 1894.

Franciscus van Edg. Trnel zal den 12 November 1894 ten tweeden male te Leipzig en in Februari 1895 voor den vierden keer te Berlijn worden uitgevoerd.

Peter Benoit werkt aan een nieuw lyrisch drama naar den roman van Bulwer De laatste dagen van Pompeï:

Bouwkunst.

Schouwburg te Amsterdam. De nieuwe schouwburg te Amsterdam is nu geopend. De bouwmeesters zijn A.L. van Gendt benevens de gebr.

[p. 667]

Springer. De welbekende hoofdmachinist van den kon. schouwburg te Munchen, Lautenschläger vervaardigde de machinerie͘n, naar alle eischen der nieuwere behoeften.

Terecht wordt daaraan geprezen dat de bouwmeesters het niet noodig hebben geacht het afgezaagde colonnaden- en peristylen-stelsel, wat in de 20^e eeuw werkelijk als een bewijs van groote armoede der negentiende zal gelden, op het nieuwe tooneelgebouw toe te passen.

Kan men ook niet zeggen dat het gebouw in allen deele volkomen eenheid van esthetische gedachte verraadt, zooveel is echter zeker, dat men een nieuw voorbeeld heeft, hoe in Nederland eindelijk, schoon slechts langzamerhand, met de oude domme Schablone, de conventioneele neogrieksche manier wordt opgeruimd.

De Turken. Iedereen weet dat Lodewijk XIV de Turken ondersteunde tegen het Christelijk Europa. Half September is te Weenen, in den St. Stephanus-dom, een groot gedenkteeken onthuld en ingewijd ter dankzegging voor de bevrijding van Weenen ten jare 1683.

Beter laat dan nooit!

Gewijde Kunst. Te Spalato is een congres gehouden ter bevordering der gewijde-historiekunst, waarop besloten werd bij de bisschoppen erop aan te dringen, dat in alle seminariën een leerstoel mocht opgericht worden, voor gewijde kunst en dat aloude christelijke inschriften van Oostenrijk-Hongarije en Bomië zouden bijeengebracht en uitgegeven worden.

Engelsche opera. Lord Sysart heeft 600,000 franken geschonken om in Richmond Hal een nationaal engelsch operagebouw te stichten. Als er nu maar opera's voor geschreven worden!

Het Tijdschrift voor versieringskunst, onder redactie van F. Boersma, zal met 1 Oktober verschijnen bij de firma S. Lankhout te 's-Gravenhage. Tot de medewerkers behooren o.m. de heeren W. Bauer, H.P. Berlage, dr. P.J.H. Cuypers, T. Colenbrander, J. Lauweriks, W.B.G. Molkenboer, Ary Prins, dr. L. Serruirer, E. von Saher, jhr. Victor de Stuers, J. Thorn Prikker, Ph. Zilcken.

Villers. De aloude bouwvallen der abdij van Villers in Z.- Brabant, in de 13^e eeuw zoo beroemd, b.v. door het verblijf van Cesarius van Heisterbach, worden met zorg onderhouden. Minister de Burlet heeft zelfs de gedachte aan de hand gedaan de uitgegraven steenen enz. tot eene verzameling te vereenigen, waaruit een aantal eigenaardigheden spreken van het voormalig keukenwezen der abdij.

Beeldhouwkunst.

De zoogenaamde ‘Prijs van Rome’ is gewonnen door den jongen beeldhouwer Victor Haen.

Gelijk gewoonlijk met een onderwerp aan den zoogenaamden ‘Classischen tijd’ ontleend.

[p. 668]

Schilderkunst.

Da Imola. Dr. L. Riegel te Freiburg im Breisgau, bezit eene Madonna met de beide kinderen, van Innocenza da Imola, den hoofdleerling van Raphaël. 1 ½ × I meter. De schilderij is te koop.

Letteren.

Romans enz. De firma Loman & Funke, te 's-Gravenhage, bereidt de uitgave voor van een geillustreerd werk over fransche teekenaars dezer eeuw, door F. Lapidoth. Ook zal zij twee romans doen verschijnen: ‘Om het geluk’ van Elize Knuttel-Fabius en ‘Zonder illusie’ van Thérèse Hoven.

Binnen kort zullen bij de firma Jacques Dusseau & Co, te Amsterdam, twee nieuwe werken verschijnen, een van P. Vergers, getiteld ‘De Hugenoten, hun lijden en strijden’ (met platen van Wilm Steelink) en een van Johanna van Woude (mevr. Van Wermeskerken-Junius) met den titel: ‘Tusschen servet en tafellaken. Gezellige praatjes met onze hollandsche jongens’.

Het onlangs bij den heer G.W. van Belle, te Rotterdam verschenen werkje ‘De vrijmetselarij’, door Laievs, is bijna geheel uitverkocht. Een tweede druk ligt ter perse.

Verschenen bij van Scheltema en Holkema, te Amsterdam, de eerste aflevering van het Tweemaandelijksch tijdschrift voor Letteren, Kunst, Wetenschap en Politiek, bestuurd door L. van Deyssel en Albert Verwey.

Folklore.

Kortelijks verschenen: Folklore dans les deux mondes, par le comte de Charencey, Paris, Klincksieck, 1894, 8^o, 424 blz. fr. 12 -.

Men vindt hierin merkwaardigheden over bovennatuurlijke vogels, waarbij men Blöte's artikel over De Zwaan in den Gids van October, 1894, bl. 68 vlgg. vergelijke.

De tafel is bijzonder goed opgesteld.

In Baden. De heeren Dr. Meyer, en Dr. Kluge, hoogleeraren te Freiburg I/B en de heer Dr. Pfaff, een der boekbewaarders aldaar, verzamelen door woord en daad de overblijfselen waarin zich het aloude volksleven van Breisgau uitspreekt, zeden en taal zich doen kennen.

In Beieren. Een zelfde beweging heeft plaats in Beieren. Eenige leeraren van 't middelbaar onderwijs staan daarvan aan 't hoofd. Dr. Martin, prof. der hoogeschool van Straatsburg, werkt sedert lang aan eene verzameling van gewestelijke uitdrukkingen van den Elzas.

[p. 669]

Geschiedenis.

In de laatste aflev. van Fruin's ‘Bijdragen voor vaderl. gesch.’ (VIII, 4) verhaalt prof. P.L. Muller de verkiezing van Anjou (1579-1581).

Men ziet daaruit dat Holland en Zeeland geenszins voornemens waren Anjou als Heer te erkennen en daarin met Oranje overeenstemden. Het geheel was een huichelachtig spel.

James Fremery geeft een toevoegsel aan van den Berghs Oorkondenboek voor Holland en Zeeland.

Dr. J.A. Worp deelt bijzonderheden mede uit de vredesonderhandelingen van 1638.

Synoden. De heeren Reitsma en van Veen geven voortdurend uit Acta der prov. en particuliere synoden (Groningen, J.B. Wolters). In het nu uitgegeven deide deel wordt gehandeld over diegenen welke ‘met de Remonstrantsche ketterij waren besmet.’

De vraag wordt beantwoord of een predikant brandewijn mag verkoopen, eene andere nering doen, of geneesheer mag zijn. Er wordt verhandeld over de Spiritisten.

De battement-spelen worden van allerlei misbruik beschuldigd. De verwarring die er in de huwelijken bestaat wordt ernstig besproken.

Hoogeschool van Amsterdam. Eerw. Hr. De Groot heeft zijne openingsrede als hoogleeraar der Universiteit gehouden, den eersten October, met eene beschouwing van het leerstelsel van St-Thomas van Aquinen, vooral uit het oogpunt van de kracht der menschelijke rede tegenover Duhrings Kritische Geschichte der Philosophie.

Koninklijke Akademie. Vergadering van d. 16ⁿ September. W. Pleyte geeft een levensbericht van het (Oct. 1893) overleden lid C. Leemans, den oudheidkundigen conservator van het Museum van oudheden te Leiden, waarvan hij 46 jaren aan 't hoofd stond.

Vergadering van Maandag, den 8ⁿ October. Voordracht van den heer Symons over de onlangs ontdekte brokstukken eener oud-saksische Genesis, wellicht deel uitmakende van den Heliand.

Prof. Spruyt handelde over Schopenhauer's begripsverwarring op theologisch gebied.

Kon. Vlaamsche Academie. Zitting van Augustus. Prijsvragen voor 1896. Benoeming van candidaten voor de jury's van den vijfjaarlijkschen prijs voor ‘Nederlandsche’ letterkunde (1890-1895) (uitgezonderd de tooneelspelen) en van den driejaarlijkschen prijs voor ‘tooneel-letterkunde’.

Zitting van September. Lezing van den Heer Hiel: De commandant Rollier. (De boeren in den Sansculotten-tijd). De leden der academie brachten een bezoek aan het Gravenkasteel onder geleide van den kundigen architect A. Van Assche.

Zitting van d. 17ⁿ October. Voordracht van den heer Dr. A. Snieders, getiteld: Nalezingen over Bilderdijk.

[p. 670]

Gedachtenis.

† Martinus Nijhoff, de algemeen in buiten- en binnenland bekende en hooggeschatte, wetenschappelijk gevormde boekhandelaar, die meerdere dozijnen van jaren met onafgebroken ernst en vlijt bewezen heeft welke gewichtige diensten een boekhandelaar die zijn vak grondig verstaat aan den loop van de letterkunde eens lands ken bewijzen. R.I.P.

Hij was niet iemand (zegt de Nederlandsche Spectator, n^o 39), die door vleierij voor zich innam; onverbloemd sprak hij zijn oordeel uit en schroomde nooit af te keuren, waar hij niet goedkeuren kon. Rond weg gaf hij zijn meening te kennen, zonder aanzien des persoons. Maar men verdroeg zijn kritiek, waardeerend den eerlijken, ronden man, wiens vriendschap op hoogen prijs werd gesteld. En die vriendschap uitte zich niet enkel in woorden. Steeds was hij bereid te helpen met raad en met daad en velen hebben ondervonden, wat het zeggen wilde Nijhoff tot vriend te hebben.

† K. Rochussen, de vermaarde schilder van veldslagen, en bijzonder handige teekenaar van verlichtingsprinten, waarvan het groote geschiedwerk van J.P. Arend-Bril en andere werken getuigen. De kunstenaar was geboren te Rotterdam den eersten Aug. 1814.

† De begaafde schilder en tevredene, vroolijke Jan Vrolyk, slechts 48 jaren oud.

† De begaafde beeldhouwer Hendrik Pickery, van Brugge. De standbeelden van Jan van Eyck, Memlinc, Maerlant, Leopold I, enz. kwamen uit zijne werkplaats.

† G.B. de Rossi, de vermaarde oudheidkundige en onderzoeker der romeinsche katakomben. Reeds voor vele jaren schreef hij zijn groot werk Inscriptiones. Plus IX belastte hem met het werk Roma soterrana, waarvan 3 boekdeelen verschenen zijn. In 1892 vierde men zijn 70ⁿ verjaardag in de door hem bekend geworden katakombe van Calixtus. Hij stierf d. 20 Sept. l.l., 72 jaren oud.

† De Egyptoloog Brugsch-Pacha, door een groot aantal werken beroemd geworden, onder andere het Hiëroglyphisch-demotiches Wörterbuch in 7 deelen, Thusaurus inscriptionum aegyptiacarum, 6 deelen, en zijn tijdschrift aan egyptische oudheidkunde gewijd.

† Emanuel Chabrier, de schepper van Gwendoline, Espana, Vulamite, Le Roi malgré lui, enz. Chabrier heeft ook, in der tijd, de uitvoering van het eerste bedrijf van Tristan te Parijs doorgezet.

† Dom Pedro Oliveira Martins, de welbekende geschiedschrijver van Portugals verleden, en van de ‘Iberische beschaving’.