De Boomgaard. Jaargang 1

[p. 556]

De kastanjeboom.

Ik ken den schoonen reus die geworteld staat in de eeuwen-oude heerenwoonst, dáar, tusschen de strenge steenen als de koninklijk machtigste opluiking van leven.

Niemand van die er zijn, nu, weet hoe 't allom was toen zijn prille schraalte rijk-groeiend de eerste twijgen stak naar het verwentelend geluchte.

Meersch, veld, tuin.., - het groene vacht van de eerde kromp tot engere zodeperkjes om hem heen.

Meer en meer, en dichter bij, trokken de metselmuren hunne koud-stijve lijnen boven den grond. Drukker en drukker bij malkaar schouderden de huizen de roode en blauwe daken. Zwaarder en zwaarder woog hunne stomme logheid op den bodem en meer en meer stukskens van de ruimte sloten ze in hunne wanden op.

Van de ruimte!

- De ruimte waar de winden waren als geesten

[p. 557]

brengend in hun vleugels de zoenbloemen van zee, van woud of van heide!

De ruimte die de zonne doordrenkt als muziek van kracht die ons brandmerkt in 't hart, en 't bloed, het eeuwige bloed dat we dragen, in ons zinderen doet en gulpen, mede met den slag van 't harte der Wereld!

De ruimte waar vrij de regen danst met zijn natte gefranjde sluiers, sproeiend het zilver-vocht zoo meewarig voor de droogte der brandende lippen, voor de moe-zeerte der spannende slapen.

De ruimte waar de nacht zijn blauwen adem verbreidt, de dingen bevangend van slaap in bedarenden tooverdroom, en ze afzonderend in duisternis, zoodat ze huiveren, mede met het peinzen der Wereld...

- Van die ruimte wilde ook hij, de groeiende boom, een grooter gebied; en verder open liet hij zijne armen vallen.

Maar de steenen stad verlei hare harde wortels heinde en verre tallenkant en sloot in strengeren gordel steeds den uit den moederschoot rijzende. Hij zag óm zijn voet den kreis verengen van de schoone veie rood-zwarte eerde, waaruit het groen glans-frisch priemde of in wondere vormen opklaverde.

- Ze staken steenen overal in dien gevoeligen grond; ze pantserden den zoeten schoot met roten

[p. 558]

barsche keien, zoodat er amper een pijlken gras in de lucht kon komen rillen.

- De kastanje-boom stond in forsche eenzaamheid tenden een weide koer. In 't hooge huis met, op elke verdieping, zijne rij van tien vensters; met zijn driedeeligen fronton, geoogd met drie ronde vensters, - woonde de oude juffrouw en hare dienstboden.

Zekere uren riepen het vaal-bleeke gelaat voor de ruiten, en 't staarde als een glanslooze gele maan. En daarop stonden geschreven de roeringen om zooveel dat de menschen zien in de Wereld, waardoor de glimlach bijwijlen in hunne oogen en rond hunne lippen komt schijnen, of, vaker, droefheid of angst de floerssomberten hangt vóor de blikken of onverwrikbare zwaarte over den nek.

Reeds ging het gelaat vervagen, achteruit deinzend in de dagen van vroeger, met zoovele gezichten die naar hem, den hoogen boom, gekeerd stonden, menigmaal, dag voor dag soms, en hem toegesproken hadden met de vragen of de bekentenissen hunner oogen.

Wist hij 't nog wel zeker of dit lijdens-moede gelaat, 't gelaat was geweest van 't luid speelsche springerken met goudbruinen haarbos? - De twee luttele vlechtjes van het haar lagen opgerold in doddekens boven de ooren. Het droeg roze of licht-gele

[p. 559]

breed uitplooiende kleedjes en de laarsjes waren hertvormig uitgesneden met vooraan biggelende kwispeltjes.

Meermaals, terwijl het den rooden en geparelden lach van zijn schatermondeken omhoog hief, lei het de kuil-armkens om den zwart gekorven bast, zoodat hij het herteken hoorde kloppen; maar thalven de dikte reikten de handjes nog niet...

Anders 't wezen van jaren later, 't verfijnd pure maagd-wezen met den glans overtogen van jeugdovermoed, die geen weifelen kent noch moeheid. - Op het wit zijden paard kwam ze uit de stallen gereden, en 't laken van 't lang vlottende kleed vormde na, in 't zwart, de volkomene boetseering van haar rilde gestalte; - de gratielijke schouders meêgevend met den lenigen draai harer armen; de harde welving harer smalle heupen lengend in onzeglijk zuivere lijning langs de dijen.

- Thans het roerlooze masker aan 't venster, veeg-grauw van kleurloosheid zooals de dorre bladeren op den grond die 't zotte nieuwe loof na den winter ontwaart hier en daar.

En daarna nooit meer dat gelaat, nooit meer. De Zuster wel, een tijd nog, de Zuster van goeden bijstand, de blozende nonne met hare witte vleugelkap.

Toen stond hij hoog in de Lente gerecht, in nog

[p. 560]

feller wordende machtigheid, met honderd feestelijke armen torsend den ontzaglijken dom vol roering en gereuzel van vlerken en ademend gebladerte, den reuzen-looverdom van duizenden groene bezige handen, vingertokkelend, als klavierspelend, of grijpend naar de looze briezen. Het groen schoot uit hem als 't overgeweldige van zijn vreugde: - op de noestheid van zijn zwarten stam zelf staken de pieperig-prille spruitjes, als Japansche poppenzonneschermkens, vouwend stillekens open hun dun verfrommeld kleedeken; - en rillingen van wonne doorvloten hem van uit de diepe wortels, tot in de toptorenkens der bloezemristen die op den weidsch ontvouwden bollen waaier overal opstaken en er om en om roos-blanke vlokskens verstrooiden.

Het was een zoete dag van naakten Winter dat ik hem zag, nog eens, met bladerloos den zwarten bos van zijn taai duizendarmig geraamte.

- Om zijn machtigen groei draaide thans een bloeiende stroom van jong lawaaierig leven.

Het oude huis, met zijne hoeken zoolang besponnen van raggen schaduwing en stilte, het werd doorruischt van babbelgelach en gezang. In de groote kamers luidde de streng onderwijzende stemme of die, aarzel-zoekend, zilver-jeugdig van eene die leeren

[p. 561]

moet... De bel op de koer rinkelde verwittigend. De ongedurige voetjes kwamen van de trappen gebolderd. En over de wijde binnenplaats helmde 't geroep, pareldroppelde 't gegichel of striemde een zot gegil...

- De woelschare mengelt hare joelige bontheid dooreen. De nat-roode monden zijn overvloed-horenkens vol haastige woorden. De tengerheid van makke armen zoek-grijpt naar steun bij malkander, zooals de liane voor hare sierlijkheid de machte wil vinden die haar dragen zal. De haren wapperen als gouden of zwarte wimpels terwijl zwirrelend lijk zwaluwen de eene de andere najaagt. Een heerlijke kroon is de kreis waar hare hoofdekens malkander tegenblozen. Twee staan er bijeen en zwijgen in de vergetelheid van een onmogelijken droom. Drie draal-voeten trage voorbij met hare armen dooreen gekruist, en de middelste vertelt...

En de eenige kastanjelaar houdt ze allen onder zijn breed getak...

- Ten zoelen Winterdage dat ik van verre hem zag nog, waren er vijf maagdekens, der meesteresse gebiedende blikken ontloopen, bij hem. Op den laagsten naar den grond gekromden zwaren arm probeerden zij, linksche kwajongens, te krabbel-klauteren. Van een eindje namen zij haar loop en sprongen dan met de borst boven den tak, trachtend steun te vinden

[p. 562]

op hare handen. Paljassig hingen de zwartgekouste beenen in de lucht te bengelen en de androgyne-lijfjes, die amper boezemkens hadden, plooi-kronkelden als visschen op het droge. Eene zat op de roest, eindelijk, en dan een tweede.

Met haar beiden hielpen ze een andere. En dan gleed weer eene omlaag.., - zoo was het een wisselend spel van jonge gratie.

Maar bekoorlijker nog was de rustige groep toen ze gevijven rekelings bij elkaar geschoven zaten te tateren...

Zoo stond de zwijgende reus, met op zijn arm de vijf broos ontbottende mensch-bloemekens, schrijntjes voor de levensvonk die verder moet voeren de onruste van 't ras, dat rond de Wereld jaagt en Natuur naar zijn zin wil vervormen en vermeesteren.

1908

Edmond van Offel.