Het Boek. Jaargang 1

Mededeelingen.

De afdeeling bibliografie en boekhandel van het a.s. Nederl. Congres.

Het 32^e Congres voor Nederlandsche Taal- en Letterkunde, dat te Antwerpen zal worden gehouden op 25, 26, 27, 28, 29 Augustus zal 6 afdeelingen omvatten. Aan Boekhandel en bibliografie, vroeger deels vergeten, deels met Tooneel saamgekoppeld, wordt nu eene afzonderlijke afdeeling gewijd. Het voorzitterschap is opgedragen aan den Bestuurder der Hoofdboekerij van Antwerpen, Emmanuel de Bom, den ons zoo welbekenden bibliograaf en boekenliefhebber. Veel meer dan vroeger zullen de bibliotheekbelangen en de Nederlandsche bibliografie op de voorgrond komen, de Voorzitter zal denkelijk in een inleidingsrede het belang van de bibliotheken voor den Nederlandschen stam uiteenzetten. Voorts is aan verschillende bibliotheekmannen en boekenvrienden van Noord en Zuid om medewerking gevraagd.

Boekenschennis.

In de Boekzaal wordt op blz. 67 onder het opschrift ‘Een nieuwe wijze van aanbrengen der signatuur op bibliotheekbanden’ eene beschrijving gegeven van de manier waarop dit in de Haagsche openbare leeszaal geschiedt. Dit bestaat daarin dat men door den rug van den band drie ronde gaten slaat en de nummers daarachter plakt. Deze ‘operatie’ wordt ook ‘toegepast op reeds gebonden boeken: en hierin ligt de beteekenis voor de praktijk’. Twee prentjes op blz. 68 en 69 vertoonen de bewerking en het resultaat; op het eerste ziet men een man brutaalweg de gaten slaan door den rug van den opengespalkten band, op het tweede zijn de dus verminkte boeken uitgestald. Dr. H.E. Greve beschrijft het systeem nauwkeurig met een zekeren trots, en voegt ter voorkoming van bezwaren er bij: ‘Het spreekt overigens van zelf dat de operatie niet wordt toegepast op kostbare of oude banden’. Intusschen ziet men op het tweede prentje o.a. een stevigen leeren band waar de gaten brutaalweg door verguld en ribben heen zijn geslagen, en een linnen stempelband, How I found Livingstone, waar ze even onhebbelijk, nog wel scheef in den rug zijn aangebracht.

Op mijn verzoek plaatste de Redactie in het volgende nummer (blz. 164) hiertegen een protest van den volgenden inhoud:

Geachte Heer Redacteur! Vergun mij een woord van protest tegen de door U beschreven en aanbevolen ‘nieuwe wijze van aanbrengen der signatuur op boekbanden’. Ik vlei mij, daarbij te spreken uit naam van alle wezenlijke boekenvrienden. De beide prentjes op blz. 68 en 69 vind ik ergerlijk in hooge mate. De aanbeveling van zulk een bandenvernielend en boekenschendend systeem

[p. 191]

acht ik een schande voor De Boekzaal, de toepassing er van evenzeer eene schande voor de Haagsche Leeszaal. En voor den goeden naam van het Nederlandsche boekwezen dient met nadruk te worden uitgesproken, dat zulk eene wijze van boeken te behandelen hier niet zoo maar algemeen wordt goedgekeurd of met onverschilligheid aangezien.

Ik hoop van harte, dat we hier maar met een tijdelijke afdwaling te doen hebben, dat dit protest door U niet onmiddellijk zal beantwoord worden met een nadere verklaring, met eene nieuwe poging om de zaak goed te praten; maar dat liever na bedaard overleg het besluit mag volgen, deze wijze van doen op te geven, en te erkennen dat er gedwaald is.

Amsterdam, Maart 1912.

C.P. Burger Jr.

Als antwoord verwijst de redactie nog even op de reeds aangehaalde woorden betreffende kostbare of oude banden. Eene dadelijke wijziging van inzicht is trouwens uit den aard der zaak niet te verwachten. Voorloopig meen ik door dit protest het noodige gedaan te hebben. Misschien voorkomt het ten minste navolging van dit systeem, en voorts blijft de mogelijkheid dat men er ook in den Haag later wel van zal terugkomen.

Een medestander vond ik reeds in de Redactie van het maandblaadje De Bibliothecaris. Daar wordt (afl. 4) de hoop uitgesproken, dat onder de bestuurders van bibliotheken en leeszalen genoeg boekenvrienden zullen zijn, om ons voor navolging van het Haagsche stelsel te behoeden.

Twee belangrijke Duitsche uitgeversfirmas. -

Ter gelegenheid van haar honderdjarig jubileum verzond de firma Wilhelm Engelmann te Leipzig een om vangrijken catalogus van hare uitgaven, voorafgegaan door eene uitvoerige geschiedenis van haar bedrijf, geschreven door den tegenwoordigen firmant Dr. Wilhelm Engelmann, zoon van den vroegeren hoogleeraar in de physiologie te Utrecht. Over dezen laatsten, door zijn eerste huwelijk schoonzoon van F.C. Donders, bevat dit bericht belangwekkende levensbizonderheden, waarop wij hier als bron voor diens biografie de aandacht vestigen. Engelmann mag toch door zijn jarenlang verblijf in Utrecht gerust tot de Nederlandsche geleerden gerekend worden. De geschiedenis der firma is een interessante bijdrage tot de geschiedenis der wetenschappen, voornamelijk natuurwetenschappen, waarvan zij de literatuur met talrijke klassieke werken verrijkte. De catalogus zelve, alphabetisch en systematisch, is voor bibliothecarissen en geleerden door de uitvoerige, nauwkeurige beschrijving der uitgaven en de collatie van alle tijdschriften, onontbeerlijk. Te dezer plaatse zij nog gewezen op de reeks bibliografieën, vermeld op biz. 56-63.

De tweede jubileerende firma is hier te lande niet minder bekend. Met de ‘Bibliotheca scriptorum graecorum et romanorum Teubneriania’ zijn zeker wel haast alle nederlandsche gymnasiasten hunne studiën in de oude talen begonnen, en aan geen nederlandsch beoefenaar der mathematische en physische wetenschappen zullen de door Teubner uitgegeven werken onbekend zijn. De talrijke portretten, welke het lijvige boekdeel (520 blz.), waarin de geschiedenis der firma beschreven wordt, versieren, brengen menigen, ook bij ons bekenden en beroemden, naam weder in de herinnering.

Voor de geschiedenis der genoemde wetenschappen en van het gymnasiaal onderwijs, is deze jubileums-uitgave van groot belang.