De Boekenwereld. Jaargang 28

[p. 31]

Cornelis Jan Aarts
Archangelsk (8)
Raamrijm

Sinds jaar en dag hangt Elias Weltevreden een gedicht voor het raam van zijn atelier. Elias is kunstenaar, typograaf, filosoof en boekenzoeker. Zijn collectie poëzie is onuitputtelijk, want er hangt altijd een ander gedicht. J.C. Bloem, Richard Minne, Jacob Israël de Haan, Herman Gorter of Anna Achmatova. Het is geen rijmprent, want een prent veronderstelt een oplage, maar voor zover ik weet maakt Elias maar één exemplaar. Het ziet eruit of de letters één voor één los zijn gestempeld. Zoals Laurens Janszoon Coster dat al vóór hem deed. Als ik van het boekendepot in de Bijlmer terugfiets naar het centrum van onze stad, kom ik langs zijn atelier aan de Weesperzijde en dan stop ik even op het fietspad om het gedicht van de dag te lezen. Mijn ogen moeten een breed trottoir overbruggen, wat gemakkelijk gaat, want Elias stempelt zijn gedicht met grote letters op een flink vel papier.

Deze keer is het er weer een van R. Minne. Zijn voornaam tot één initiaal teruggebracht, want dat scheelt een paar letters stempelen.

Gogol

Zo luidt de titel van het gedicht. Voor het huis, onder het raam van het gedicht, staat een bank, en daarop zit, zie ik nu, een vrouw. Ik lees

Ik lees Gogol. Hij is groot.

De vrouw op de bank beseft niet dat haar een gedicht boven het hoofd hangt. Ik voel me wat ongemakkelijk, maar lees door

Hij spreekt van liefde en dood,

Zij spreekt niet, maar kijkt mij vragend aan: wat is er aan de hand? Waarom kijk je mij aan? Ik lees over haar heen

en dat de mensen klein zijn

Haar ogen schieten nu vuur. Zeg slijmerd, wat moet je van me? Onverstoorbaar, tenminste... dat denk ik, lees ik door

en voor elkaar venijn zijn

Ze zegt nog steeds niets. Maar haar woedende blikken en venijnige gebaren spreken duidelijke taal. Mijn concentratie verslapt. Wat lees ik?

en dat, trots alles, dit leven

Mijn ogen dwalen nu even omlaag, waar een vrouw op een bank zich door mij bespied waant. Er nadert onheil. Ik voel haar van woede beven.

nog hoog staat aangeschreven.

Ik laat mijn onverstoorbaarheid wijselijk varen en wijs naar het gedicht boven haar. Zij kijkt achterom. O! Letters! Haar kwartje valt: rare man, hij kijkt niet, maar leest

R. Minne

[p. 32]

STILLE DON, DIE STIL VERVLIET
GELE MAAN. VAN BOVEN ZIET,

GEEL EN SCHEEFGEMUTST, DE MAAN
IN EEN HUIS EEN SCHADUW GAAN

VAN EEN VROUW. DE VROUW HEEFT PIJN
EN ZIJ SCHIJNT ALLEEN TE ZIJN -

WEDUWE. HAAR ZOON? DIE ZIT.
HELP MIJ DENK AAN MIJ EN BID!

ANNA ACHMATOVA
VERT. HANS BOLAND

Na onze wederzijdse mime-voorstelling fiets ik hard door. Even later kom ik op de rommelmarkt van Vlooienburg Elias Weltevreden tegen.

‘Ha, Eli, dat is toevallig. Wat ik nu toch weer meemaak! Ik sta met mijn fiets voor je huis om Minne te lezen, en onder het gedicht zit een vrouw, die...’

‘Ja, het gedicht is populair,’ onderbreekt Elias. ‘Soms gaan ze op de bank zitten om het gedicht over te schrijven.’

‘Eli, laat me uitpraten. Ze zit daar alleen maar. Zo maar. Ze leest niet. Ik lees en zij kijkt naar mij.’

‘Verliefd!’ juicht Elias. ‘Verliefd! Omdat jij poëzie leest! Vrouwen houden van mannen die van poëzie houden.’

‘Onzin Eli, ze was moe denk ik, of dronken. En ze werd woedend op mij, omdat ik haar zo brutaal aanstaarde. Want dat dacht ze.’

‘Samen een gedicht lezen, daar komen huwelijken van,’ fluistert Elias, die een ouderwetse romanticus is en niet luistert. Katerina moet lachen. Nu pas zie ik zijn echtgenote achter hem staan.

‘Ja, voor jullie gaat dat misschien op. Maar deze mevrouw wist echt niet dat ze onder een gedicht zat, dat ik las. Zij dacht natuurlijk alleen maar: wat een rare snuiter. Ik moest naar het gedicht wijzen om te voorkomen dat ze mij aanvloog.’

‘Toch had je haar ten huwelijk moeten vragen,’ houdt Elias vol. ‘Poëzie is de basis voor een gelukkig huwelijk.’

Elias heeft gelijk. Thuis zeg ik tegen mijn vrouw: ‘We zijn gelukkig, schat.’ Want in ons huishouden draait alles om poëzie. Ze draait zich verbaasd om en zoent me. Terwijl zij langzaamaan druppelend water op de koffie giet en zich de geur verbreidt, zie ik dat ze haar schort draagt met het gedicht

Ik heb je alles gegeven:
een gedicht, mijn maandsalaris
en een kind; wil je nu even
kijken of het eten klaar is?

A. Marja

Archangelsk, oktober 2009