De Boekenwereld. Jaargang 24

[p. 2]

Anna E.C. Harvey-Simoni (1916-2007)
Een herinnering aan een bijzonder mens
Marja Smolenaars

Anna Harvey-Simoni

De British Library in Londen is een onovertroffen instituut met veel, maar vooral ook veel interessante collecties. Sommige daarvan dateren uit de tijd van de oprichting van het - toen nog - British Museum halverwege de achttiende eeuw, maar veel is later verkregen uit nalatenschappen, andere giften, of via de copyrightregeling. Een nationale bibliotheek kan echter niet alleen bestaan van het bewaren van verkregen bezit; de verzameling moet ook ontsloten en beschikbaar gesteld worden, er moeten leeszalen zijn voor onderzoekers, er moet aan de weg getimmerd worden met publicaties en er moeten nieuwe boeken bijgekocht worden om de collecties nog completer te maken of om verloren gegane boeken te vervangen. Voor dit alles zijn vele conservatoren, catalografen, magazijn- en andere bibliotheekmedewerkers nodig. Iedere afdeling, iedere collectie of ieder taalgebied heeft eigen specialisten, waar de begin dit jaar overleden Anna Simoni er een van was. Toen zij in 1950 bij het British Museum kwam werken, had ze al een bewogen periode achter de rug; geboren in 1916 in Duitsland, in 1935 naar Italië verhuisd om letteren te gaan studeren, in 1938 vanwege haar joodse afkomst het land uitgezet, verder gaan studeren in Glasgow (Latijn, Italiaans en Grieks), in de oorlog bij de luchtmacht gewerkt en vanaf 1950 bij de bibliotheek.¹

Zoals ze zelf altijd zei, was ze eigenlijk een beetje per ongeluk op de afdeling Nederlands terechtgekomen omdat ze bij haar sollicitatie had aangegeven een paar woordjes Nederlands te kennen. Van het een kwam het ander en binnen de kortste keren sprak Anna de taal uitstekend en zette ze zich volledig in om van de in 1953 opgerichte aparte afdeling

1 Zie voor meer details het interview met Anna Simoni in De Boekenwereld, 30 (2004), nr. 5, p. 226-239.

[p. 3]

Nederlands, of zoals het nu genoemd wordt de Dutch/Flemish section, een succes te maken. Vele literatuur-, boek- en andere historici kunnen verhalen van de welkome ontvangst die hen ten deel viel als ze de British Library bezochten en het geluk hadden door Anna bij de hand genomen te worden; een betere ambassadeur kon de bl zich niet wensen. Regelmatig mondde een introductie en rondleiding van Anna uit in een boeiend gesprek over boeken en boekgeschiedenis, soms zelfs in vriendschap en jarenlange correspondentie, nee, geen e-mail, ‘echte’ brieven. Zo ook met ondergetekende, zij het deze keer niet met een begin in de bl, maar met een bijeenkomst van de Bibliographical Society waar een lezing gegeven moest worden.² Twee nerveuze onderzoekers werden daar door Anna op hun gemak gesteld bij een kopje thee vooraf met een paar vriendelijke vragen over bekenden in Nederland en over het onderzoek, met daarbij de verontschuldiging dat ze niet de hele avond kon blijven omdat ze nog een treinreis van drie uur voor de boeg had naar huis. We beloofden haar de tekst van de gehele lezing op te sturen en dat was het begin van een vooral boekhistorische, maar ook persoonlijke briefwisseling. Anna bleef graag op de hoogte van het reilen en zeilen van boekhistorisch Nederland, van lopend onderzoek en het werk bij de stcn, maar ook van kleine persoonlijke zaken; een vakantie, een museumbezoek, de tuin of een opknapbeurt van de schuur met het lekkende dak.

Alhoewel Anna in 1981 officieel met pensioen ging, betekende dat geenszins een breuk met haar werk - ze was nu eenmaal niet iemand om stilletjes in een stoel te blijven zitten. In 1975 was reeds verschenen Publish and be free: a catalogue of clandestine books printed in the Netherlands, 1940-1945, in the British Library, maar nog vele jaren na haar pensionering kwam ze diverse malen per week naar de bl om te werken aan haar ‘AMO’ (Anna's magnum opus), oftewel de Catalogue of books from the Low Countries 1601-1621 in the British Library, uitgebracht in 1990. Ook continueerde zij haar vertaalwerk, onder andere voor Quaerendo en het schrijven van recensies en artikelen.³ In 2003 kwam haar werk uit over de rol van Henrick van Haestens in de verslaglegging rond het beleg van Oostende, The Ostend Story, een samengaan van historisch, boekhistorisch en literatuurwetenschappelijk onderzoek. Gedurende haar hele leven heeft Anna altijd bewondering en waardering geoogst voor haar inzet, haar kennis, haar betrokkenheid en niet in de laatste plaats haar vriendschap. Ook van officiële zijde is waardering niet uitgebleven; in 1998 werd zij benoemd tot Ridder in de orde van de Nederlandse Leeuw, in 1999 tot ereburger van Genua en in 2000 verkreeg ze het eredoctoraat van de universiteit van Genua.

Maar Anna bleef gewoon Anna en had naast haar ‘werk’ ook een drukbezet privéleven met haar man Bill Harvey, zoals de correspondentie en bezoekjes van en aan familie en vrienden over de hele wereld, haar belangstelling voor vogels, de wandelingen in de natuur, en nog veel meer. De laatste jaren werden haar bezoekjes aan de bibliotheek teruggebracht tot een vaste dag per week, de dinsdag, een dag waarop vrienden en collega's haar wisten te vinden in het hoekje van de ‘Rare Books reading room’ dicht bij de bibliografische naslagwerken. Als ik zelf voor onderzoek in Londen moest zijn, was een afspraak met Anna op de dinsdag vaste prik waarbij de lunch- of koffiepauze steevast uitliep op zeer geanimeerde bijpraatsessies met over en weer de laatste (onderzoeks-)nieuwtjes. Al een flink aantal jaren voor haar overlijden was Anna begonnen aan het identificeren van de titels in de Radermacher veilingcatalogus,⁴ een heidens karwei waar haar bibliografische kennis vergaard in de halve eeuw na haar aantreden bij de bl goed van pas kwam. Gewapend met strookjes papier, een voor elke te identificeren titel, bracht ze dagen door in de bibliotheek

2 18 april 2000: Ann Veenhoff and Marja Smolenaars. ‘Mr Samuel Smith, bookseller to the Royal Society, deals very much in books of a foreign growth...’: On the track of a seventeenth-century stationer.

3 Zie voor een door D.E. Rhodes samengesteld overzicht van haar werk: Across the Narrow Seas. Studies in the history and bibliography of Britain and the Low Countries, presented to Anna E.C. Simoni, ed. S. Roach, 1991 en een aanvulling daarop in Anna's Book, an informal collection presented to Anna E.C. Harvey-Simoni on the occasion of her ninetieth birthday, 2006.

4 Catalogvs Miscellanevs Variorvm ac insignius imprimis Latinorum [...] Librorum [...] D. Ioannis Radermacheri [...] qui obijt Middelburgi anno 1617, Middelburg 1634.

[p. 4]

op zoek naar een obscure verwijzing of de ontrafeling van een bibliografische onduidelijkheid. Computers zeiden haar niet veel en internet bleef een onbekend hulpmiddel, maar als vervanging van een typemachine deed een computer goede dienst, zeker toen de laatste jaren het schrijven steeds moeilijker werd door het beven van haar hand. Tot haar grote frustratie belemmerde haar lichamelijke gezondheid het haar het laatste jaar om nog naar de bl te komen en heeft ze het werk aan de veilingcatalogus niet helemaal af kunnen maken. Een papieren uitgave zal waarschijnlijk een onvervulde wens blijven, maar om het al gedane werk niet verloren te laten gaan, is een website gemaakt van de catalogus met de door Anna gevonden identificaties.⁵

Anna Harvey-Simoni krijgt een eredoctoraat van de Universiteit van Genua (2000)

Natuurlijk gaat Anna de geschiedenis in als een gedegen bibliografe met een speciale belangstelling voor de Engels-Nederlandse betrekkingen door de eeuwen heen, als iemand met een uitzonderlijk talent voor het achterhalen van obscure feiten en als iemand die een aantal uitstekende boeken heeft geproduceerd waar velen van ons al vaak hun voordeel mee hebben gedaan en ongetwijfeld ook nog vaak zullen doen. Maar ze zal ook in de herinnering blijven vanwege haar enthousiaste en warme persoonlijkheid, haar humor en haar immer aanwezige bereidheid om kennis te delen en mensen wegwijs te maken of bij anderen te introduceren. En zeker niet in de laatste plaats als een heel goede en hartelijke vriendin met wie het heel plezierig corresponderen en converseren was. We zullen haar missen.

5 www.johanradermacher.net.