De Boekenwereld. Jaargang 23

[p. 105]

Agenda

Beurzen

Januari
26-28	45th Stuttgart Antiquarian Book Fair
27	Boeken in de Kerk, Lebuïnuskerk, Grote Kerkhof 6, Deventer
Februari
24-25	Boeken in het Hessenhuis, Falconrui 53, Antwerpen
Maart
23-24	The 2007 Edinburgh Bookfair (aba)

Tentoonstellingen

Met6

Met6 is een tijdelijk samenwerkingsverband van zes professionele meesterboekbinders uit België en Nederland met de Stedelijke Academie voor Plastische Kunsten uit Genk als gemene deler. Voor België binden en ontwerpen Renée De Gent, Julia Van Mechelen en Jan Camps, voor Nederland Anneke Linssen, Berdien van Lieshout en Loek de la Haye.

Deze groep zonder enige hiërarchische structuur heeft besloten samen te werken om de moderne kunstboekband meer bekendheid te geven in de Lage Landen.

De idee om met z'n zessen iets te doen, kreeg vorm in de lente van 2005 in het boekbindatelier van de sapk Genk, toen er een antwoord werd gezocht op de vraag wat het resultaat zou zijn wanneer een kleine groep gedreven meesterbinders hun expressie de vrije loop zou laten op meerdere boekbanden tegelijkertijd, maar zichzelf een beperking oplegt in het te gebruiken materiaal.

Wat de bezoeker kan verwachten zijn technieken als gesneden, gekreukeld, gescheurd en geschuurd papier, verven, vernissen, collages en

Affiche met6

reliëfs, grafische technieken als digitale beeldverwerking en prints. Hierbij moet de boekband functioneel blijven en mag hij niets van zijn eerste vereiste, namelijk de bescherming van het boekblok, verliezen.

De plaatsen waar met6 hun zestig creaties zullen tentoonstellen zijn Antwerpen en Maastricht, beide historische steden aan een rivier en met de stad Genk op het centrum van de as. In Antwerpen wordt van 20 januari tot 4 februari 2007 tentoongesteld in de Nottebohmzaal, de 19^e-eeuwse stadsbibliotheek en in Maastricht van 8 februari tot 4 maart 2007 in het Centre Céramique, een moderne boekentempel en tentoonstellingsruimte.

Adres Antwerpen: Stadsbibliotheek Nottebohmzaal, Hendrik Conscienceplein 4, Antwerpen, tel. [phone]. Openingstijden: woensdag t/m zondag van 14.00 tot 17.00 uur. www.stadsbibliotheek.antwerpen.be/MIDA.

[p. 106]

Adres Maastricht: Centre Céramique, Avenue Céramique 50, Maastricht, tel. [phone]. Openingstijden: dinsdag en donderdag van 10.30 tot 20.30 uur, woensdag en vrijdag van 10.30 tot 17.00 uur, zaterdag van 10.00 tot 15.00 uur en zondag van 13.00 tot 17.00 uur.

www.centreceramique.nl

Gerrit Willem Dijsselhof, Band van Jan Veth, Kunst en Samenleving, 1893. Leer en karton met stempeldruk in goud, 225 × 190 mm. (Collectie Drents Museum, Assen)

Kunst rond 1900: Idealisme, schoonheid en geluk

De najaarstentoonstelling van het Noordbrabants Museum is gewijd aan een bij vele bezoekers zeer geliefde periode in de kunst, de tijd rond 1900. Uit de vele stromingen en opvattingen in die opwindende tijd rond de eeuwwisseling is de aandacht gericht op de kunstenaars die voor zichzelf een bezielende rol in de samenleving zagen weggelegd. Vol idealisme bouwden kunstenaars rond 1900 aan een betere wereld. Schilders, architecten en kunstnijveraars verenigden zich om kunst in het dagelijks leven te brengen en zo schoonheid en geluk voor iedereen bereikbaar maken.

Gemeenschapskunstenaars als Derkinderen en Roland Holst probeerden dat ideaal gestalte te geven in wandschilderingen, affiches, glasdecoratie en boekkunst. Sierkunstenaars als Van der Hoef, Eisenloeffel en Penaat werkten samen in de bevlogen fabriek Amstelhoek aan goede, betaalbare gebruikskunst voor een groot publiek. In de werkplaats voor binnenhuiskunst van Van Wisselingh ontwierpen Dijsselhof en Lion Cachet complete interieurs. Machinale massaproductie moest plaats maken voor zuiver en ambachtelijk handwerk. Zielloze versiering voor een logische en bezielde decoratie. Het was de stellige overtuiging van deze kunstenaars dat een mooie omgeving een heilzame en verheffende werking op mensen zou hebben, waardoor uiteindelijk een betere samenleving zou ontstaan. Op zoek naar een nieuwe, nationale stijl, op zoek ook naar bezinning en vergeestelijking keerden kunstenaars hun eigen wereld de rug toe om nieuwe, ongerepte werelden te verkennen. Die vonden ze in de vaderlandse flora en fauna, in de nationale volkscultuur, in de vermeende saamhorigheid van de middeleeuwse samenleving. Maar ook in de mystiek en in de rijke versieringstraditie van verre culturen als van Japan of Java. Nog te zien tot en met 7 januari 2007.

[p. 107]

Adres: Noordbrabants Museum, Verwersstraat 41, 's-Hertogenbosch, tel. [phone].

www.noordbrabantsmuseum.nl

Chris Lebeau, Affiche voor de derde Hamlet van Eduard Verkade, 1914. Kleurenlitho, 1250 × 940 mm. (collectie Drents Museum, Assen)

Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur, zaterdag en zondag van 12.00 tot 17.00 uur.

[p. 108]

De boeken van Justus Lipsius

De Koninklijke Bibliotheek van België en het Erasmushuis te Brussel organiseren een tentoonstelling naar aanleiding van de 400^e verjaardag van het overlijden van Justus Lipsius (1547-1606). Samen met Erasmus was Justus Lipsius (de Latijnse versie van zijn doopnaam Joost Lips) de belangrijkste geleerde en humanist van de 16^e eeuw. Zijn vriend en correspondent Michel de Montaigne noemde hem een van grootste intellectuelen van zijn tijd. Lipsius werd in 1547 geboren te Overijse en liep achtereenvolgens school te Brussel, Aat, Keulen (bij de jezuïeten) en aan de universiteit van Leuven, waar hij rechten studeerde. Hij reisde ook naar Italië, waar hij vrij lange tijd verbleef in de bibliotheek van het Vaticaan. Hij woonde beurtelings in Spa, Luik, Wenen en Leiden en aanvaardde in Leuven een leerstoel geschiedenis en Latijn aan het Collegium Trilingue. Met deze tentoonstelling wenst de Koninklijke Bibliotheek van België licht te werpen op de verschillende aspecten van het humanisme tijdens de 16^e eeuw en zowel het werk als het engagement van een humanistische intellectueel van zijn tijd te beschrijven. Aan de hand van zijn bibliotheek, zijn brieven, de boeken die hij las en zijn vele reizen kunt u kennismaken met een intellectueel die betrokken was bij de maatschappij waarin hij leefde. De moderniteit van zijn samenlevingsproject, zijn verdraagzaamheid en zijn onblusbare nieuwsgierigheid naar de wereld maken van hem een bijzonder innemende ‘Europeaan avant la lettre’.

Te bezichtigen tot en met 4 februari 2007.

Adres: Koninklijke Bibliotheek van België (Erasmushuis), Kapittelstraat 31, Brussel,

Tel.: [phone]. Openingstijden: dagelijks van 10.00 tot 17.00 uur. www.kbr.be.

Oud papier!

Afbrokkelende randen, verkleuring, ongedierte, vocht, schimmel, inktvraat... papier wordt van alle kanten bedreigd door de tand des tijds. De

Tekening uit het tekenschriftje van Age Volkerts, 1780-1781 (collectie Atlas Van Stolk, Rotterdam)

kwetsbaarheid én restauratie van papier staan centraal in de tentoonstelling Oud Papier! van de Atlas Van Stolk in Museum Het Schielandshuis. Met liefdewerk van de restaurator kan oud papier er weer als herboren uitzien. Naast een griezelkabinet met aangetast papier is te zien hoe het restauratiewerk van diverse objecten is aangepakt. Topstukken uit de collectie van de Atlas Van Stolk tonen hoe fris goed bewaard papier ook na eeuwen nog kan zijn. De Atlas Van Stolk beheert een uitgebreide collectie prenten en tekeningen. Nieuwe aanwinsten zijn soms beschadigd door de kwetsbaarheid van het materiaal, intensief gebruik of slechte bewaring. Een film laat zien hoe papierrestauratoren in opleiding van het Instituut Collectie Nederland (icn) verschillende prenten en tekeningen vakkundig restaureren onder begeleiding van hun docent. Het resultaat is ter plekke te bewonderen.

Hoewel beschadigd materiaal tot op zekere hoogte kan worden hersteld, is voorkomen altijd beter dan genezen. Vandaar dat ook te zien is hoe prenten en tekeningen de eeuwen kunnen trotseren als zij goed worden opgeborgen. Diverse topstukken uit de collectie van de Atlas Van Stolk verrassen door hun frisse kleuren en gaafheid.

Adres: Atlas Van Stolk, Korte Hoogstraat 31, Rotterdam, tel.: [phone]. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur, weekend en feestdagen van 10.00 tot 17.00 uur. www.atlasvanstolk.nl.

[p. 109]

De uitstraling van de Moretussen

In de Bibliotheca Wittockiana is momenteel een persoonlijke verzameling banden van de verzamelaar-boekhandelaar Eric Speeckaert te zien. Deze hebben alle het kenmerk dat ze gemaakt zijn voor een druk, komende van de persen van de illustere Antwerpse drukkersfamilie Moretus. De echtgenote van de verzamelaar is een afstammelinge van deze familie. De internationale uitstraling van dit befaamde imperium laat zich onder andere aflezen door de geografische verspreiding van hun bekende liturgische drukken. Deze werden in Europese ateliers (in de Nederlanden, Frankrijk, Italië, Spanje, Portugal, Duitsland en Praag) gebonden en bekleed met banden waarvan het decor door een vaak bijzonder luxueuze uitvoering, gekenmerkt werd. Sommige banden vinden hun origine zelfs in Zuid-Amerikaanse ateliers.

Bijna 130 boeken, gepubliceerd tijdens een kwart millennium (1591-1837), alle schitterend ingebonden, geven ons een eclectisch maar uitermate interessant beeld van de geraffineerde smaak van hun rijke bezitters.

Adres: Bibliotheca Wittockiana, Bemelstraat 23, Brussel, tel. [phone].

Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur. www.wittockiana.org.

Van het Beste Spel: strijdende rederijkers in 1616

Tot 8 januari 2007 is in het Visserijmuseum/ Vlaardings Museum de tentoonstelling Van het Beste Spel; strijdende rederijkers in 1616 te zien.

In juli 1616 vond in Vlaardingen een rederijkerswedstrijd plaats. Vijftien kamers uit het gewest Holland namen deel aan dit festival, dat in twaalf categorieën werd beslist. Zeven daarvan hadden betrekking op de materiële bijdragen in woord en beeld: de intrede, het geschilderde kamerblazoen, het blazoengedicht, het zinnespel, het refrein, het lied en het kniedicht.

Over de wedstrijd werd een jaar later een boek, Vlaerdings Redenrijck bergh, gepubliceerd met fraaie gravures en de teksten van het toneel en

Blazoen (1616) van de rederijkerskamer De Olyfboom uit Maasland (collectie Vlaardings Museum, inv. nr. 8980) © Vlaardings Museum / foto Arie Wapenaar

dichtwerken. De beschilderde houten blazoenen van de deelnemende kamers zijn voor een belangrijk deel bewaard gebleven en vormen de kern van de tentoonstelling. Het onlangs gerestaureerde paneel met de voorstelling van de intocht van de Dordtse kamer laat zien hoe kleurrijk en soms vreemd uitgedost de deelnemers eruit zagen. In de tentoonstelling zijn verder prijzen te zien die bij rederijkerswedstrijden gewonnen werden, zoals zilveren bekertjes of ‘zotsbellen’. Daarnaast zijn blazoenen uit andere collecties en vele gravures van rederijkers te zien. Vlaerdings Rederijck bergh is digitaal en integraal raadpleegbaar via een publieksterminal, maar natuurlijk ook als origineel aanwezig.

Adres: Visserijmuseum Vlaardingen, West-havenkade 53/54, Vlaardingen, tel.: [phone].

Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 17.00 uur, zaterdag en zondag van 12.00 tot 17.00 uur. www.visserij-museum.nl.