De Boekenwereld. Jaargang 19

[p. 63]

Agenda

Veilingen

Van Gendt Book Auctions bv, Brandewijnsteeg 2, 1011 gn Amsterdam, tel. [phone]: 17 en 18 september 2002; kijkdagen 13 t/m 16 september 2002.

Van Stockum's veilingen, Prinsengracht 15, 2512 en Den Haag, tel. [phone]. Boek- en prentveiling: 13 t/m 15 november 2002; kijkdagen 8 t/m 10 november 2002.

Henri Godts, 230/6 Avenue Louise, b-1050 Brussel, België, tel. [phone]: 5 oktober 2002.

Burgersdijk & Niermans, Nieuwsteeg 1, 2311 rw Leiden, tel [phone]: 19 en 20 november 2002; kijkdagen 15 t/m 18 november 2002.

Bubb Kuyper, Jansweg 39, 2011 km Haarlem, tel. [phone]: 27 t/m 29 november 2002; kijkdagen 21 t/m 24 november 2002.

Romantic Agony, Aquaductstraat 38-40, b-1060 Brussel, België, tel. [phone]: 22 en 23 november 2002; kijkdagen 16 t/m 21 november 2002.

Paris Map Fair, Hotel Ambassador, Blvd Haussmann 16, 75009 Parijs, Frankrijk, tel [phone]: 16 november 2002.

J.L. Beijers, Achter Sint Pieter 140, 3512 ht Utrecht, tel. [phone]: datum nog niet bekend.

A.C. Molendijk, p/a Hervormd Centrum, Talmastraat 9, 3371 vg Hardinxveld-Giesendam, tel. [phone]: 28 september; kijkdag 28 september (ochtend).

Kool boeken, p/a De Veenderhoeve, Stationsweg 5 - De Klomp, tel. [phone]: geen data bekend.

G. Postma, Noorderhaven 25, 9712 vg Groningen, tel. [phone]; 28 oktober 2002; kijkdagen 25 t/m 27 oktober 2002, 11.00 uur - 17.00 uur.

Van Sabben Poster Auctions, Grote Oost 2, 3rd floor, 1621 bw Hoorn, tel. [phone]: najaar posterveiling, data niet bekend.

Beurzen

Oktober
12, 13	Leiden, Boekenbeurs in de Pieterskerk (bob) Datum gewijzigd!
20	Groningen, Boekenmarkt in de Martinihal
31, 1, 2	nov.
	Londen, London Chelsea Book Fair (aba)
November
8, 9	Haarlem, 21^ste Nederlandse Antiquarenbeurs in de Beyneshal tegenover het Centraal Station
22, 23	Breda, 5th European Map Fair, Grote Kerk
December
13-15	Mechelen (b), Internationale Antiquarenbeurs in Vlaanderen in Cultureel centrum A. Spinoy

Tentoonstellingen

Als alle rivieren van inkt waren... Oorlog en vrede in kinderboeken

Oorlog blijft van alle tijden en al eeuwen vertellen mensen er verhalen over. Het Literair Museum in Hasselt, België toont een selectie van kinder- en jeugdboeken over oorlog. Centraal staan de Eerste en Tweede Wereldoorlog, maar ook andere oorlogen komen aan de orde. De tentoonstelling biedt een kijk op een ernstig onderwerp. De loopgravenoorlog, onderduiken, jodenvervolging, kinderspel, de bevrijding en andere thema's worden op een kindgerichte en interactieve manier behandeld, waardoor de (jonge) bezoeker zich helemaal kan inleven. Boeken, foto's en voorwerpen kregen een plaats in een hedendaagse vormgeving die jong en oud aanspreekt. Je kunt in het museum zelfs even onderduiken in een heuse schuilkelder. Kijkkastjes, fragmenten uit boeken, allerlei voorwerpen en geluiden brengen je helemaal in de sfeer. De tentoonstelling Als alle rivieren van inkt waren... Oorlog

[p. 64]

in kinder- en jeugdboeken is een productie van het Literair Museum in samenwerking met In Flanders Fields Museum Ieper, met de steun van de provincie Limburg en de stad Hasselt. De tentoonstelling loopt tot en met 27 april 2003.

Adres: Literair Museum, Bampslaan 35, 3500 Hasselt (bij het station). Openingstijden: woensdag t/m zaterdag van 14.00 uur tot 17.00 uur, elke eerste zondag van de maand van 14.00 uur tot 17.00 uur en volgens afspraak. De tentoonstelling is gesloten op zon- en feestdagen, 26 december 2002 en 2 januari 2003.

Willem G. van de Hulst sr. en Willem G. van de Hulst jr.

Tot en met 26 oktober 2002 is in het Drukkerijmuseum Meppel een tentoonstelling gewijd aan het werk van de kinderboekenschrijver Willem G. van de Hulst sr. (1879-1963) en diens zoon, de illustrator/kunstenaar Willem G. van de Hulst jr. In de loop der jaren zijn er meer dan 14 miljoen boekjes van de kinderboekenschrijver W.G. van de Hulst verkocht. Op het ogenblik verschijnen er nog steeds herdrukken van meer dan 60 titels. Om er maar enkele te noemen: de Rozemarijntjes-serie, Bob, Bep en Brammetje, Lotje, Bruin de Beer, Anneke en de sik, Niek van de Bovenmeester, Jaap Holm en z'n vrinden, Peerke en z'n kameraden.

Deze boeken zijn meer dan veertig jaar geleden geïllustreerd door Willem G. van de Hulst jr. (geb. 1917). Junior - hij is inmiddels 84 - is nog dagelijks te vinden in zijn atelier in Nieuwersluis, waar hij actief is als schilder en beeldhouwer. Hoewel een bekend kunstenaar - ook buiten onze landsgrenzen - zal hij in één adem genoemd worden met zijn vader, de schrijver. De samenwerking tussen vader en zoon, hij begon met illustreren op zijn veertiende, duurde meer dan dertig jaar, vanaf circa 1930 tot 1960.

Vele boeken en afbeeldingen over het leven van Willem G. van de Hulst sr. en jr. en talrijke illustraties voor de tv-serie ‘In de Soete Suikerbol’ zijn in het Drukkerijmuseum te bekijken. Ook zijn enkele - wellicht de laatste - originele illustraties te koop. In de vitrines vindt u o.a. ook een met de hand (kroontjespen!) geschreven kinderbijbel van meer dan 1400 pagina's.

Illustratie van W.G. van de Hulst jr. bij In de Soete Suikerbol van W.G. van de Hulst sr.

Adres: Kleine Oever 11, Meppel, tel. [phone]. Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 13.00 uur tot 17.00 uur; groepen bovendien op afspraak.

Een raderboot als zilvervloot

In de expositiezaal van Historisch Museum het Palthe-Huis in Oldenzaal wordt van vrijdag 25 oktober tot en met woensdag 20 november 2002 de tentoonstelling Een raderboot als zilvervloot gehouden. Een tentoonstelling met de in Nederland meest verzamelde kinder- en jeugdboeken van dit moment. Een groot deel van het tentoongestelde komt uit de verzameling van de oud-onderwijzer en journalist Felix Nijland uit Oldenzaal, die zich toelegt op het verzamelen van series jongens- en meisjesboeken en klassieke kinder- en jeugdboeken. Maar een grote inbreng hebben ook andere verzamelaars en organisaties van verzamelaars in Nederland. Zoals - tot nu toe - het Jules Verne Genootschap, de club Kameleonverzamelaars van onder meer Piet Exalto uit Gorinchem, de heer J.C. Oosterbaan uit Bilthoven (Karl May), de heer A. Besemer uit Amerongen (Afman/Haarman), Puk-en Muk-verzamelaar Rinie Vermeulen uit Malden, W.G. van de Hulstverzamelaar Daan van der Kaaden uit Veenendaal, de International Biggles Association, de Stichting Kinderboek Cultuurbezit in Winsum (Gr.), de Koninklijke Bibliotheek in Den

[p. 65]

Haag, het Bob Evers Genootschap en de uitgeverijen Kluitman in Alkmaar, Malmberg in Den Bosch, De Eekhoorn in Ermelo, Schenk in Maastricht en De Vuurbaak in Barneveld. Te zien zijn onder meer de complete serie Bob Evers van Willy van der Heide, de complete serie Kameleon, de complete serie De Vijf van Enid Blyton, Wipneus en Pim, alle Juniorboekjes in de originele rekjes, veel eerste drukken van onder andere Dik Trom (uit 1891) en Pietje Bell, alsmede de originele illustraties van Joh. Braakensiek (uit de Dik Trom-boeken), alle (!) illustraties uit de complete serie Wipneus en Pim, originele bandillustraties van Jaap Kramer uit de serie Snuf de Hond en het gouden boek dat P. Nowee ooit kreeg voor de serie Arendsoog. En verder: alle Swiebertje-boeken, de complete series Pim Pandoer en Bas Banning, illustraties van Hans G. Kresse, de complete serie In de soete suikerbol van W.G. van de Hulst, originele illustraties uit het Callenbacharchief van W.G. van de Hulst jr., maar ook de complete series Afman en Haarman, en, voor de dames: de complete series Goudelsje en De Olijke Tweeling.

Adres: Palthe-Huis, Marktstraat 13, Oldenzaal, tel. [phone]. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 10.00 uur tot 12.30 uur en van 13.30 uur tot 17.00 uur. Zaterdag en zondag van 14.00 uur tot 17.00 uur.

Kikker in het Fries Natuurmuseum

Van 29 juni tot en met 27 oktober is in het Fries Natuurmuseum in Leeuwarden de tentoonstelling Kikker in het museum te zien. Kikker is de hoofdpersoon uit de boeken van schrijver en kunstenaar Max Velthuijs, met titels als: Kikker is verliefd, Kikker en het vogeltje en vele andere. De basis van deze feestelijke familietentoonstelling bestaat uit de oorspronkelijke tekeningen die Max Velthuijs maakte. Een groot aantal van de mooiste Kikkerprenten is uitvergroot, zodat het lijkt of de bezoeker door de bladzijden van een levensgroot Kikkerboek wandelt. Ook het huis van Kikker is nagebouwd. Hier kunnen grote Kikkerpuzzels gemaakt worden. Bij een serie portretten van Kikker kan geraden worden hoe Kikker zich voelt en kunnen de bezoekers zelf

Kikker van Max Velthuijs.

Kikkerbekken trekken. In Kikkers slaapkamer kan iedereen op zijn bed gaan liggen om heerlijk in een zelf uitgekozen Kikkerboek te lezen. Verder zijn er een Kikkerquiz, Kikkerborden, Kikkertwister en Kikker voel- en kijkkisten. Speciale aandacht voor Max Velthuijs is er ook. Hoe bedenkt en maakt hij al die Kikkerboeken eigenlijk? En waar en hoe werkt Max Velthuijs? Het is allemaal te zien op de tentoonstelling, naast de Gouden Griffels die Velthuijs heeft gewonnen, zijn originele schetsboeken, een palet met penselen en verftubes en de Kikkerboeken die in allerlei vreemde talen zijn verschenen.

Adres: Fries Natuurmuseum, Schoenmakersperk 2, Leeuwarden, tel. [phone]. Openingstijden: dinsdag tot en met zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Zon- en feestdagen van 13.00 uur tot 17.00 uur.

Winnie de Poeh

In Museum Boijmans Van Beuningen zijn van 22 november 2002 tot 9 februari 2003 de oorspronkelijke tekeningen van E.H. Shepard voor de boeken van A.A. Milnes' Winnie de Poeh en zijn illustraties voor Kenneth Grahams De Wind in de Wilgen te zien. De door Shepard zelf geschreven kinderboeken zijn ook te zien. De tentoonstelling wordt in samenwerking met de University of Surrey gemaakt.

Adres: Museum Boijmans Van Beuningen, Museumpark 18-20, Rotterdam, tel. [phone]. Openingstijden: dinsdag t/m zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Zon- en feestdagen van 11.00 uur tot 17.00 uur. Gesloten op maandag.

[p. 66]

150 jaar Bibliothèque Wallonne

Van 26 september tot 3 november 2002 loopt in de Universiteitsbibliotheek te Leiden een tentoonstelling over 150 jaar Bibliothèque Wallonne onder de titel: Si ce n'est pour nous, alors pour nos successeurs, de uit het Latijn vertaalde zinspreuk van de Commissie voor de geschiedenis en de bibliotheek van de Waalse kerken. Bij de tentoonstelling verschijnt, in de reeks Kleine publicaties, een catalogus samengesteld door Marijtje Sluis, met een bijdrage van Kasper van Ommen.

In de loop der jaren is de collectie van de Waalse bibliotheek uitgegroeid tot een rijke verzameling archivalia, gedrukte werken en kunstvoorwerpen die alle betrekking hebben op de geschiedenis van het Franstalige protestantisme in Nederland. De tentoonstelling wil een beeld geven van de samenstelling van die collectie. De rijkdom aan historische documenten in de Bibliothèque Wallonne staat garant voor een boeiende tentoonstelling.

Adres: Universiteitsbibliotheek Leiden, Witte Singel 27, Leiden, tel. [phone]. Openingstijden: maandag t/m vrijdag van 8.30 uur tot 22.00 uur, zaterdag van 9.30 uur tot 17.00 uur, zondag van 13.00 uur tot 17.00 uur.

François Valentijn: predikant, reiziger, schrijver. Tentoonstelling over zeldzame voc-bijbel

Tot en met 31 oktober is in de Grote Kerk van Dordrecht een tentoonstelling over François Valentijn te zien. Valentijn (1666-1727) was een Dordtse predikant in dienst van de voc. Van zijn reizen naar ‘De Oost’ maakte hij verslagen, die samen ook wel ‘de encyclopedie van de voc-gebieden’ worden genoemd.

Dit jaar wordt in Nederland herdacht dat 400 jaar geleden de Verenigde Oost-Indische Compagnie, de voc, werd opgericht. Naar aanleiding hiervan organiseert het Stadsarchief een tentoonstelling over François Valentijn.

Valentijn vertrok op zijn negentiende naar Oost-Indië. Van zijn reizen maakte hij uitgebreide verslagen. Hij beschreef de flora en fauna, wijdde uitvoerige hoofdstukken aan de gebruiken

François is Valentijn (foto Stadsarchief Dordrecht).

en rituelen van de bevolking, gaf tussendoor kritiek op het doen en laten van de voc-bestuurders en stak ook over andere zaken zijn mening niet onder stoelen of banken. Deze rijkelijk geïllustreerde werken verschijnen dit jaar als facsimile-editie.

De tentoonstelling laat een selectie van het beeldmateriaal uit het werk van Valentijn zien.

Adres: Grote Kerk, Grote Kerksplein, Dordrecht, tel. [phone]. Openingstijden: dinsdag tot en met zaterdag van 9.30 uur tot 16.30 uur.

[p. 67]

Twee werken van Robert Schwarz die op de tentoonstelling te zien zullen zijn.

Robert Schwarz / Getijdenboeken

Dit najaar toont Museum Meermanno kunstenaarsboeken van Robert Schwarz (Ludwigshafen, 1951) aangevuld met een selectie uit de middeleeuwse getijdenboeken uit het eigen bezit van het museum. Op deze manier ontstaat een dialoog tussen de boekkunst uit het verleden en de hedendaagse beeldende kunst.

Hoewel zijn werk in Nederland nog relatief onbekend is, heeft Robert Schwarz in Duitsland reeds laten zien dat hij tot de top van de hedendaagse boekkunst behoort. Deze expositie toont een actuele stand van zaken van zijn werk, waaruit blijkt dat Schwarz zich de laatste jaren vrijwel uitsluitend met het thema ‘getijdenboeken’ bezighoudt, waarbij hij zich laat inspireren door de Middeleeuwen.

Deze ‘getijdenboeken’ zijn opgebouwd langs de verhaallijnen uit de Middeleeuwen. De indeling van de boeken en de teksten komen overeen, de beelden zijn echter een confrontatie tussen heden en verleden. De vrouw als moederfiguur, als fatale vrouw, als hemelse Madonna; we komen Maria in het werk van Schwarz in alle vormen tegen. Het Marienofficium (1998), dat gebaseerd is op een Latijns getijdenboek uit 1721, is zelfs geheel aan Maria gewijd.

De collectie van Museum Meermanno biedt de mogelijkheid om daarnaast een aantal fraaie middeleeuwse getijdenboeken te tonen. Uit deze werken blijkt onder meer de ongekende populariteit van de Maria-verering in de late Middeleeuwen. Hun eenvoud en schoonheid laten zien hoe zij konden fungeren als inspiratiebron voor Robert Schwarz. Aan de bezoekers wordt nu de kans geboden om de moderne en de historische getijdenboeken te bewonderen en onderling te vergelijken. Speciaal voor deze tentoonstelling heeft Robert Schwarz een serie nieuwe getijdenboeken en een aantal ‘wandtapijten’ gemaakt, collages van druksels met een religieus thema.

[p. 68]

Een van de middeleeuwse getijdenboeken die naast de werken van Robert Schwarz zullen worden getoond.

De expositie is tot stand gekomen in samenwerking met het Museum für Angewandte Kunst in Frankfurt am Main, het Klingspor Museum in Offenbach am Main en mediëvist Johan Oosterman, verbonden aan de Rijksuniversiteit Leiden. Zowel Museum Meermanno als het Klingspor Museum - beiden ‘boekenmusea’ - verzamelen al geruime tijd werk van Robert Schwarz. Bij de tentoonstelling, die te zien is van 14 september tot en met 1 december 2002, verschijnt een geïllustreerde publicatie (36 p., full colour, nl/du) met teksten van Stefan Soltek en Johan Oosterman, naar een ontwerp van Huug Schipper.

Adres: Prinsessegracht 30, Den Haag, tel. [phone], www.meermanno.nl. Openingstijden: dinsdag t/m vrijdag van 11.00 uur tot 17.00 uur, zaterdag en zondag van 12.00 uur tot 17.00 uur.

Meesterlijke Middeleeuwen

Meesterlijke Middeleeuwen toont ons de adembenemende schoonheid van middeleeuwse miniaturen. Ontstaan in de voornaamste spirituele en artistieke centra van de Zuidelijke Nederlanden, getuigen zij van een onovertroffen meesterschap en van een bijzondere inhoudelijke rijkdom.

Topstukken uit de belangrijkste Noord-Amerikaanse en Europese bibliotheken (Baltimore, Brussel, Den Haag, Londen, Los Angeles, New York, Parijs) zijn in Leuven voor het eerst samen en bieden een uniek overzicht van wat zich tussen Nederrijn en Noordzee in de periode 800-1475 op artistiek vlak heeft afgespeeld.

Met beperkte kleuren en zonder gebruik van het meetkundige perspectief schreef de mens zijn totale werkelijkheidsbeleving neer. De beelden zijn de perfecte vertaling van teksten die al even kunstig op de perkamenten vellen zijn gekopieerd. Op die wijze creëerden de kunstenaars een eenheid, waarin beeld en woord intens zijn verweven. Meesterlijke Middeleeuwen is te bezoeken van 21 september tot en met 8 december 2002.

Ter gelegenheid van Meesterlijke Middeleeuwen geeft het Davidsfonds-Leuven een gelijknamig kunstboek uit voor €64. De publicatie is alleen bij de tentoonstelling te koop voor €49,95. Naar aanleiding van de tentoonstelling organiseert het Studiecentrum Vlaamse Miniaturisten van de ku Leuven bovendien samen met het Instituut voor Middeleeuwse Studies, Brugge 2002, het Musée d'Art Religieux et d'Art Mosan en de

[p. 69]

Baltimore, Walters Art Museum, w. 90, f. 61: Getijdenboek, Terrouanne (Terwaan, Noord-Frankrijk), ca. 1300.

Koninklijke Bibliotheek van België het internationaal congres Manuscripts in Transition (5-9 november 2002) in Brussel.

Adres: Stedelijk Museum Van der Kelen-Mertens, Vanderkelenstraat, 3000 Leuven, tel. [phone] (reserveren). Openingstijden: maandag van 13.30 uur tot 17.30 uur, dinsdag t/m donderdag van 9.30 uur tot 17.30 uur, vrijdag van 9.30 uur tot 21.30 uur, zaterdag en zondag van 13.30 uur tot 18.30 uur. Vrijdag 1 november gesloten. Zie ook http://mm.leuven.be.

Besloten wereld, Open boeken. Middeleeuwse handschriften en actuele kunst in een historische abdij

De schitterende collectie middeleeuwse manuscripten van de Brugse abdij Ten Duinen / Ter Doest dient als uitgangspunt voor een wonderlijke tentoonstelling, die loopt van 16 augustus tot 17 november 2002. De handschriften, die schatten van onze westerse cultuur bevatten, worden toegankelijk gemaakt voor de hedendaagse bezoeker. Maar meer dan dat vormen ze het aanknopingspunt voor een ontmoeting met hedendaagse kunst, die - net als de handschriften - het denken van een tijdperk uitdrukt. Het Grootseminarie, dat dit project huisvest, is bovendien een prachtige plaats die op zichzelf al een bezoek waard is.

De handschriften, die de kern van de tentoonstelling uitmaken, zijn afkomstig uit de Vlaamse cisterciënzerabdij Ten Duinen en haar twee stichtingen, Ter Doest, (begin 17de eeuw gefuseerd met Ten Duinen) en Clairmarais. Ruim 700 handschriften van deze middeleeuwse collecties zijn vandaag nog bewaard, in de Openbare Bibliotheek Brugge, het Grootseminarie van Brugge en de Bibliothèque de l'Agglomération te Saint-Omer. Enkele handschriften belandden in de loop der tijd in buitenlandse bibliotheken en instellingen.

Op de tentoonstellingswebsite (http://www.beslotenwereldopenboeken.be) wordt op sommige nader ingegaan. Er is aandacht voor de materiële aspecten van het handschrift, zoals de boekband, de decoratie, het perkament, enz. Verder wordt er een beeld gegeven van Carolus De Visch, de historicus van de Duinenabdij die in de 17de eeuw een catalogus van het handschriftenbezit van Ten Duinen samenstelde. Tot slot wordt er iets verteld over de catalogus van Carolus De Visch, volgens de elf inhoudelijke rubrieken waarin hij de handschriften indeelde.

Adres: Grootseminarie, Potterei 72, Brugge. Openingstijden: alle dagen van 10.00 uur tot 18.00 uur, woensdag tot 21.00 uur. Voor deze tentoonstelling wordt met tijdsblokken van een half uur gewerkt. Reserveren wordt aanbevolen voor individuele bezoekers en is verplicht voor groepen vanaf 15 personen. Zie ook www.brugge2002.be.